Tr. De uso gral. al Norte, al Sur aparece en autores navarros, guipuzcoanos y, ya en el s. XX, en algunos vizcaínos (en la forma intensiva emeki-emeki ).
sense-1
(L, S; Urt I 105, HtVocGr 401, Lar, Gèze, Dv, H)
Ref.:
A;
Lrq
. Dulcemente, suavemente, pacientemente, tranquilamente; despacio, lentamente, poco a poco."Mansamente"Lar.
"
Ari zite emeki, agissez avec précaution"Lrq.
v. emaro, emekiro. Tr. Documentado fundamentalmente en la tradición septentrional. Al Sur aparece en algunos textos guipuzcoanos y en Lizarraga de Elcano (Kop 47). En DFrec hay 24 ejs., 14 de ellos septentrionales.
Iesus Kristek bere hitzaz hain emeki eta dulzeki gomitatzen gaituenaz geroz. LçIns B, 4v.
Trata zazue Iaunaren / Semetxoa emeki, / gero ere sentituren du / dolorerik aski. EZNoel 79.
Emeki ioaki, urrun ioaki, dio errefrau zaharrak. SPPhil 243.
Ahalik emekiena pairatzen ditugula gaizki erranak.Ib. 189.
Jauna, emeki usatu duzun bezala egiguzu fabore, senti detzagun zure miserikordiaren obrak.Gç 55.
Hurak benedikatzen zütiala, emeki igan zen so zauskola bere diszipüliak, odei batek hen begier estal artio. Bp II 68.
Obedizazu [...] emeki, iharduki gabe, berehala. HePhil 250.
Andreak berenez poliki ta emekiago itzegiten dutela. CbEBO 13.
Gero bear du paratu txopetan prasa, ez ain fuertea, emeki edo dulzero.
BerastAzer
129.
Ofizioaren ondoan emeki erraten dute, Pater, Abe, Kredo. Brtc 54.
Beraz barrajatuak kausitzen ditugunean gure buruak, emeki ta deskantsaz itzuli behar gare Jainkoa ganat. Dh 98.
Athera zazu emeki, artha handirekin, erro xehea hautsi gabe.DvLab 340.
Laboraria bereziki beheiti doa, nahi eta ez; batzu lerraka emeki, bertzeak lasterka. HUZez 64.
Horiek buruan derabiltzatalarik, husten ari da plaza emeki. JEBur 151.
Biharamunian, goizeko izotzño batek irazarrarazten ditu, eta buriak arindurik, emeki xutitzen dira.Zub 42.
Emeki ondoratzen zaiok, likitsa, Dorronsoroko alaba ederrari. TAgUzt 42.
Sartzen du giltza zerrallan eta biurtzen du emeki. EtxdeAlosT 53.
Emeki laztandu zuen ile eder hori. MdeHaurB 16.
Emeki urak den harri gogorrena jaten duen bezala. ArdoySFran 61.
Horiekin guziekin zoan denbora hartako treina, bere karranka eginez bainan oro-har emeki eta segurki. LarreArtzainE 110.
v. tbn. (para autores meridionales) Ub 197. Izt C 164. Aran SIgn 91. Ldi BB 126. Or Aitork 5.
azpisarrera-1
EME-EMEKI.
Poco a poco. v. EMEKI-EMEKI. Zelai ta iraztorzen azal gaiñean sortutako lañoak, eme-emeki, legorrez, itsas-aldera badabiltza. LhYol 37.
Itxi ditut bi begiak / loari ederretsiak; / Eme emeki itzali zaizkit / basoaren marmariak. OrPoem 554.
azpisarrera-2
EMEKI EGON.
Aguantar pacientemente; permanecer tranquilo, en calma. Berrogoi urthez emeki egotu nintziaien / abisatzen nituela zirela enganatzen. EZEliç 170.
Gogorki eta torpeki dagotzunari emeki egoitea. Ax 291 (V 194).
Ago emeki, mutikoa! Zer nahi duk ala nitaz trufatu?JEtchep 37.
azpisarrera-3
EMEKI-EMEKI(S ap. Lrq; Dv, H). Despacio, lentamente; poco a poco. Tr. Documentado abundantemente al Norte desde comienzos del s. XVIII; al Sur lo hallamos en autores del s. XX. Es muy raro con el significado de 'dulcemente, suavemente'.
Denbora luzez, eta aphur bana emeki emeki hezurretan barrena sarthuz. ES 182.
Falta txipier ihesi egiten eztiana handietara emeki emeki eroriren da. Mst I 25, 11 (SP baratxe, Echve piskaka, piskaka).
Emeki-emeki gutitu zen haren bihotz mina. Lg I 310.
Emeki emeki uzten gare bertzen exenplu gaixtoez galtzera. Jaur 119.
Solas-molde arrunta gizakien eta mendetako gora-behereri tainki datxikote eta berenaz emeki-emeki galtzerat doa. LfGH 1923, 187.
Gabez nexkak lo daudenean, nik oe-yantzia emeki emeki tiratzen diet. 'Doucement'
.OrMi 75.
Emeki emeki atzera egiten du Breizerak. MdePr 282.
Emeki emeki jartzen ari zuten Eliza. ArdoySFran 317.
Europako erresuma guziak emeki-emeki batasunean onartu...DavantHerr 11-7-1968, 5.
Pasatu zituen zenbait egun ohean eta emeki emeki jin zitzakon balia puxka bat. Etchebarne 107s.
v. tbn. (para autores meridionales) A Ardi 88. Etxde JJ 12. Erkiag Arran 65. Vill Jaink 62.
azpisarrera-4
EMEKIXAGO.
Un poco más suavemente. Sara bere lagunekin eta arthaldekin gibeletik emekixago jarraiki ziten utzirik. Etcheberry 142.
Pilotak hekientzat aspaldian egin du bere aldia. Gaurgoitik emekixago behar dire libertitu. ArbIgand 144.
Zer tuk oihu horiek guziak? Berdin likek emekixago arizanik ere. BarbSup 169.
Othoi, emekixago emazue barne huntan... Izan dezagun oren handien errespetua. LarzSenper 126s.
azpisarrera-5
EMEKIXE.
Aprox. de emeki. Ea etxagizon, emekixe emekixe. (Esáin, 1599). ReinEusk2 144.
Emekixe! emekixe! Erran dauzuet gauza nahi nuela lehenik argitu. Prop 1883, 112.
azpisarrera-6
EMEKIZ EMEKI.
Poco a poco. Zagoan jaun gaztia harritürik bena emekiz emeki zen hartara atrebitü. Egiat 173.