Tr. De uso general en todas las épocas y dialectos. Lau es la forma propia de la tradición vizcaína y guipuzcoana (lab ante vocal en algunos autores guipuzcoanos, como Ochoa de Arin, Xenpelar (371), Soroa (Bar 48), Iraola (119), Alzaga (Txib 87), Txirrita (B II 46) o Anabitarte (Poli 69)). En la tradición septentrional hay lau (algo más frecuente) y laur con alternancia de ambas formas en bastantes autores. En textos alto-navarros hay tanto lau (algo más frecuente) como laur (Beriayn, Lizarraga de Elcano, SermAN, Luzuriaga (23) y Añibarro (CatAN 14)) y en Mendiburu se documentan ambas formas. Laur es la única forma empleada en los textos navarros pirenaicos. En DFrec hay 509 ejs. de lau.
Onom.: Laureiereta. (1174) Arzam 320.
Peçam in laurunçea. (1240) Ib. 320.
L'ospitau d'apart et de laurhibarre. (1366) Ib. 320.
sense-1
(gral. (no R); Lcc, Mic 8v, SP, Deen II 228c (la), Urt I 22, VP 53r, Lar, Aq 660 (G), Añ, Izt 26v, Dv, H, A Morf 227),
laur (L, BN, Ae, Sal, S, R-is-uzt; Volt 122, SP, Urt Gram 514, Ht VocGr , Lar, Añ (AN), Dv, Gèze, H)
Ref.:
Bon-Ond 153; A (lau, laur); EI 112 y 184; Lrq; ContR 515 y 529; Echaide Nav 162, 163; Iz Als, ArOñ (untzo); Etxba Eib ; EAEL 158; Elexp Berg ; Gte Erd 209 y 296. Cuatro. "Lae [sic], vier" (voc. de Arnold von Harff, finales del s. XV). TAV 2.2.18 (tbn. en el voc. de Marineo Sículo (1533), ib. 3.2.4). Lau, cuatro" TNum 296. Cf. Lf Gram 76: "La r finale de hirur et laur est douce; pratiquement on ne la prononce pas et l'on peut se dispenser de l'écrire".
azpiadiera-1.1
(Acompañando a un sust.; se coloca siempre antepuesto al sintagma con el que va). "Cuatro mil, lau mila" Lcc. "Cuatrotanto, lau bider dobladu" Ib. "(En el) espacio de cuatro años, lau urteren buruan, epean, artean, erartean" Lar. "Año bisiesto, [...], lau urtetik lau urtera datorrena" Ib. "Alícota, zati bat gauza guzia neurtu dezakeana, nola dan hiru; zerren lau bider hiru dirade amabi doi doi" Ib. "Nonas del mes, lau illabetean zazpigarrena, bestetan bosgarren eguna. Lau illabeteak dira, Martxoa, Maiatza, Uztarilla, Urria" Ib. "Partes del mundo, munduko lau aldeak" Ib. "Cuatro partes del mundo, munduko lau aldeak, parteak" Añ (s.v. parte). "Como cuatro años, [...] lau bat urte" Izt 26v. "Lau egi (AN-egüés-ilzarb-olza)" Bon-Ond 162. "Laur, lau gizon, quatre hommes. Laur, lau urtheren barnean, barruan, buruan, avant que 4 ans ne soient révolus, dans 4 ans, après 4 ans révolus" H. "Lau mastakotzar, buque grande de 4 palos (V), muchacha desmañada (V-ger)" A Morf 149. "Lau untzu" Iz ArOñ (s.v. untzo). "Zeru-azpiko lau kantoiyak, los puntos cardinales del horizonte" Etxba Eib. "Lau gradukoa da (V-gip, G-azp, AN-gip), lau gradu baitu (AN-5vill)" Gte Erd 209. "Lau urtean gaixorik egon da (V-arr, G-azp, B), lau urte huntan eri da (BN-arb), [...], lau urte ontan gaixo egon da (G-azp, AN-gip-5vill), lau urthe hartan ez zuen ama ikusi (BN-arb-lab)" Ib. 296. AxN explica laur doble (247) por alako lau. Tr. En casos locales los textos septentrionales emplean siempre la declinación del indet. provista de -ta-. En cambio en autores meridionales se pueden encontrar tanto esas formas como las usuales en el det. sing. (cf. por ej., la distinción en Lardizabal entre lau urtean 'durante cuatro años' y lau urteetan 'en los cuatro años'), o la casi general, al menos en textos guipuzcoanos, entre lau illabetian (Tx B II 155) 'durante cuatro meses' y ogei ta lau urtetan (Tx B I 199), 'con 24 años'.
Oñetako lurrau jabil[t] ikara, / gorputzeko lau aragiok berala. Abendaño 3s (v. tbn. una fórmula casi idéntica en Artazub 1s).
Iainkoaren egiazki ohoratzeko manerá, laur punktutan. LçIns B, 8r.
Laur alaba birjina. LçAct 21, 9 (He, TB laur, Dv, Ol, Ker, BiblE lau
).
Asi zirean lau musiko [...] manera onetan kantaetan. Lazarraga A, 1144r.
Galdegiten zaizko lau berthute Kardinalak. EZMan I 38 (
Eliç XXV laur urthetara
).
Lau bide prinzipal emaiten derauzkitzut. SPPhil 96 (He 98 lau
).
Han amarratzen dute lau amarretan. INav 130.
Lau ur baititu bere baitharik iragaiten zaizkonak. ES 161 (v. tbn. laur en la misma pág.).
Batek egin zebala pekatu kastidadearen kontra lab aldiaz emakume libre batekin. OA 135 (17 lau gauzatara
).
Lau abisu probetxos bihotzeko bakearen izateko. Ch III 23, tít. (SP, Ol, Pi, Leon lau, Mst, Ip laur
).
Egin zuen eskatu zuena baño arranz-aldi lau aldiz andiagoa. MbIArg I 328 (196 laur aldiz
).
Lau boz edo itz oiek.CbEBO 46 (20 lau egunean
).
Ardao gozuak lau begi ta oñik ez. MgPAb 121.
Biziko garean lau egunetan [...] zorionekoak [izatea]. AñLoraS 193.
Gelaren lau aldeak betetzen dituzula pintura gaiztoz. AA III 626 (587 lau gauzatara, 400 lau partetan, 401 lau parteetan, 600 lau sorotan
).
Lau errial daukazana, lotsatuten da. fBIc I 50 (
Ic II 240 lau modutara
).
Ogeta lau hordu emoten deutsudaz penseetako. JJMgBasEsc 229.
Bestaren aintzineko lehen lau igandetan. JesBih 468 (402 laur
).
Hogei ta lau denin ama hil zeritan. Etch 180 (304 laur
).
Lau milla berreun irurogei ta lau erreal. IztC 144 (23 lau mallataraño, 66 lau zatietatik, 160 lau illetan
).
Lau urtean jardun zuen Jerusalengo karrikaz-karrika. Lard 538 (498 lau ertzetatik, 194 lau urteetan
).
Gerthatu izan naiz bazkari batian, / uste gabian, laur lagunetan. ChantP 236.
Lau alde igualetakoa da gaztelua. AranSIgn 2 (39 lau egunera
).
Orra ogei ta lau bertso berriyak. Xe 376 (323 lau tokitatik
).
Behin lau, gero bi jandarme ezarri dituzte. HUZez 172.
Iru adinkorrak eta lau asigarriak edo lenenak. ItzAzald 184.
Etxiaren laur saihetsak. ArmUs 1899, 34.
(s. XX)Motxtan dra laur aldiz urtian. Mdg 136.
Lau edo zortzi gizon Erromako gudarien antzera jantzirik. AgKr 42.
Lurdesen lau milla ta irureun lagun bizi ziran.Goñi 22.
Lau berba esan orduko, jaurti eutsezan ukabilkadak. EchtaJos 146s (206 lau urtietan
).
Galwestondik Californiara lau egun ta lau gautan. AArdi 17 (
BGuzur 137 lau besakadatan;BeinB 39 lau egunean
).
Gastubak / pagaturik danak / lau bat milla pezeta / gelditu diranak. Arrantz 110.
Gorputzeko zentzuetan izango dittuen miñaz lau itz esan nai dizkitzuet. InzaAzalp 116.
Xalbador ikustearekin lau adixkideak harritzen dira. Ox 53 (134 laur, 192 lau urthetan
).
Lau arruara ezta iritxi / lendabiziko txerria. TxB I 162.
Kulparik gabe jarri dizkigu / begi-okerrak bertsuak, / inposible da lau zientziak / ote dituen osuak. Ib. 99.
Bat, biga, hiru, lau... zazpi ohoinak pilotan ari ikusi zituen. BarbLeg 139.
[Senarrak] ez zuen balio lau zorri.NafEKZ 62.
Izar dago zerua lau aize-egietan. "
En las cuatro direcciones"
.OrEus 288 (
Mi II lau urtetan
).
Lau alditan berezten zuten lenagokoak gaua. IrYKBiz 213n.
Bi milla batzuen iritzian, lau ta sei milla ere bai beste batzuenean. Munita 89 (103 lau urtetan, 69 lau txanponean
).
Etxearen lau albotara soro yori ta larre guriak. EtxdeJJ 8 (76 lau illabetetan, 246 lau urtean
).
Lau ordu luze. TxillLet 52.
Zuek guztioz ez nauk oroitzen zeren zareten lau oilo. ArtiOC II 480 (ap. ELok 469).
[Ur askak] lau alderdietan bardin bardiñik, arri laban egokiak ditue. ErkiagArran 134.
Ara, katutxu; ona emen sagu biurtuta. [...] --Eta zast! lau ankaz bere ganera jausi. BilbaoIpuiB 197.
Pernando, farolpian lau ankan gaiñian makurtuta ebillen de serenuak [...] esan zetsan. SMZirik 53.
Ogeita lau-sei urte edo zortzirako ezkondu egiten ziran. AndAUzta 65.
Plazaren lau alboak arkupezkoak. AnabAprika 53 (46 l. aldeetara;Poli 54 l. egunean
).
Lenengo lau aapaldiak. GaztMusIx 70.
Lau Ebanjelista berriak. ArdoySFran 207.
Mundu onetan dauzka / gizonak lau aro. UztSas 197.
Lau haurridetarikan hi haiz hautatua. XaOdol 202.
Lau anka ta bi belarri: karga aundia ezin ekarri. (AN-gip). InzaNaEsZarr 895.
Lau formatatik bi. MIH 80.
Lau urtean aritzen da ixil-lanean. MEIG IX 142 (en colab. con NEtx).
Lau kapitulutan berezia. MEIG III 71.
Lauren bat esaera zahar aipatzen ditu Larramendik. MEIG VII 57.
v. tbn.
(Sólo para autores septentrionales o navarros) Lau: Tt Onsa 62 (Arima 43 laur). Gç 171. CatLav 47 (V 31). El 39. He Gudu 48. Lg II 92. HerVal 155. CatB 22. UskLiB 174 (32 laur). MarIl XII. Jaur 396. Arch Fab 85. Gy 3 (163 laur). Hb Esk 85. ECocin 45 (41 laur). Laph 35 (181 laur). Legaz 10. Oxald in AstLas 74. Elzb PAd 62. Elsb Fram 94. Jnn SBi 25. Zby RIEV 1908, 91. Ip Hil 8 (11 laur). StPierre 13. Const 30. Etcham 233. FIr 132. Zub 109. JE Ber 20. Iratz 183. Zerb IxtS 101. Lf Murtuts 8. Mde Pr 232 (49 laur). JEtchep 101. Izeta DirG 70. Larz Iru 12. Gatxitegi Laborantza 32. Mattin 59. Casve SGrazi 120. Etchebarne 64. Larre ArtzainE 134. Laur: Mat 31. Ber Trat 72r. Harb XIII. O Po 54. Hm 186. Mong 592. Bp I 84. SermAN 5r. Mst III 23, tít. Mercy 9. CatLan 76. LE Matr2 87. Brtc 68. Egiat 223. Dh 52. Xarlem 1345. AstLas 35. CatLuz 29. CatAe 18. CatSal 19. CatR 19. CatS 95. UNLilia 14 (<laor>). CatJauf 38. Zerb Gerlan 105.
(Sólo para autores meridionales; indet. con -ta-): DurPl 69 (l. [...] lekutan). Gco I 400 (l. partetan). PE 124 (l. erritatik). Arr May 132 (l. alditaraño). EusJok 118 (l. urtetan). ABar Goi 36 (l. urtetan). SMitx Aranz 74 (l. aldetatik). JAIraz Bizia 72 (l. urtetan). Lek SClar 138 (l. aldetan, 106 l. zatitara). Lf in Zait Plat XVII (l. taldetan). (Det. sing.): AB AmaE 335 (l. urtean). Iraola 117 (l. illabetian). Muj PAm 51 (l. egunean). Alz Ram 120 (l. illabetean). Ldi IL 162 (l. egunean). BEnb NereA 158 (l. egunian).
azpiadiera-1.1.1
Besteak erdi-mozkorturik egozalako, lau-ordu-garrenean jaregin ebezan danak. EchtaJos 147.
azpiadiera-1.1.2
Lerro-etena, [...], sei aldioro, naiz bostaldioro, naiz laualdioro. '
Cada seis o cinco o cuatro sílabas'
.OrPoem 519.
azpiadiera-1.1.3
Alan beste bertsotxo / iru bat edo lau, / kantau baga amaitu / ez dot gura lan au. ABAmaE 179.
azpiadiera-1.2
(Con adnominales)."Siliqua, peso antiguo de cuatro granos, lau aleko pisutxoa
"Lar.
"Tajuela, tajuelo, lau oinko alkitxoa
"Ib."
Lau gradukoa da (V-gip, G-azp, AN-gip), lau gradu baitu (AN-5vill), lau degrekoa da (BN-arb)"GteErd 209.
Tr. Los autores septentrionales hacen el adnom. en -tako, salvo unas pocas excepciones (Belapeyre, Etchahun, Joannateguy, Constantin, Barbier, Lafitte y Mirande). En los textos meridionales, sin embargo, son más frecuentes las formas en -ko, excepto en Astarloa, Beovide, Azkue, Lekuona y Txillardegi. Hay ambas formas en Orixe y Zerbitzari. Hay además -ezko en Ibiñagabeitia y Munita (en éste último junto a -ko ). Cf. infra ejs. en LAU HANKAKO, L. HATZETAKO, L. BARRENEKO, L. IZKINETAKO, L. KANTOINETAKO, L. ZANGO(E)TAKO.
Neurt zezan haren murraillá ehun eta berrogei eta laur besotako. "De cent quarante quatre coudées"
.LçApoc 21, 17 (He besotakoa, TB besotako).
Lazaro laur egunetako hil kirastua. Ax 95 (V 65).
Botatzen du ogei ta lau librako bala legu-erdi. MbIArg I 255.
Lau eguneko bide luze nekosoa bazegoan ere aren errira. Gco I 458.
Emaztia nahi lüke lau kalitateko. Etch 378.
Txopin bat ardo eta / lau kuartoko ogia. ItFab 169.
Lau orduko bidean kalte andiak egin ziezten. Lard 116 (364 l. eguneko).
Ximiztan doa lau arrudetakoa. HbEgia 145 (149 l. ezkinetako).
Lau arruako erbi bat / jateko bagera. SorAuOst 104.
Reatiko ibarraren lau aldetako mendizkatan egiten ditu lau etxe-santu. BvAsL 180.
Dituz zezen biarginak / lau asteko zereginak. AzcPB 286.
Lau milla duroko dotia. MocDamu 22.
Amar librako olio ontzia, lau arroako zaragitxoa. AgG 324.
Esan-mesanez azkenean, [...] Leabururen lau egaletako sukalde guztietan zabaldu zan. AArdi 101.
Lau urteko [umia]. KkAb I 70.
Bost, lau, iru minutoko bizia [zedukan]. OrSCruz 45 (Eus 92 l. egunetako).
Hogoita lau orenetako egunak. ZerbIxtS 7 (Azk 113 l. untzako).
Zer izan du ba? Lau liberako haurño bat. LfMurtuts 52.
Andoniren gela lau oiekoa zan. JAIrazBizia 20.
Lau kilometrotako bidea. TxillLet 54.
Lau metroko saltoa egin [eban]. BilbaoIpuiB 187.
Lau beserdiko alboak zortzi beserdiko azala dakarrela uste du mutilak. ZaitPlat 65.
Lau eguneko bizarra. ErkiagBatB 116.
Ura ustutzen lau bat eguneko lana izaten genduan. Salav 40.
Lau neurtitzezkoetan ari zaizkigu olerkariak. IbiñVirgil 51.
Lau errotako karrosa. LarreArtzainE 89.
Luzeegia izaki ordea, lau orduko bai, gutxienez. MIH 154.
Lau mendetako euskal-idazleen mintzaera dotorea. MEIG VI 98.
Lau puntuko bertsoa. Ib. 155.
v. tbn. Tt Arima 67 (laur gisatako). Bp I 38 (laur mündüko). Acto 221 (l. librako). Cb EBO 16 (l. eguneko). Lg II 93 (l. urthetako). AA I 412 (l. komunioko). JJMg BasEsc 278 (l. urteko). Astar II 60 (l. modutakoa). Izt C 508 (l. urteko). AB AmaE 419 (l. eguneko). Apaol 40 (l. kantoiko). Jnn SBi 73 (l. urtheko). Elsb Fram 138 (l. orenetako). Echta Jos 343 (l. orduko). Inza Azalp 23 (l. orduko). Ox 203 (l. urthetako). Const 33 (l. ofizioko). Enb 86 (l. ogeiko). Tx B I 129 (l. urteko). Barb Leg 143 (l. liberako). Otx 97 (l. soroko). JMB ELG 57 (l.-ertzeko). Munita 150 (l. metroko, 141 l. olezko). Lek SClar 107 (l. zatitako). Mde Pr 146 (l. urteko). Etxde JJ 27 (l. urteko). Ugalde Iltz 14 (l. zatiko). Anab Aprika 41 (l. librako). And Auzta 84 (l. librako). Osk Kurl 56 (l. urtheko). Etxba Ibilt 462 (l.-oñeko). Lf in Casve SGrazi 11 (l. kantoinetako). Berron Kijote 142 (l. eguneko). Etxabu Kontu 203 (lau-txurrutako).
azpiadiera-1.2.1
"
Lau ankako xarrapo (AN-araq), sapo"A.
azpiadiera-1.3
(Solo indet.)."
Lauetan edo lauretan, quatre fois"SP.
"
Laurena, lauena, qui appartient à quatre"H.
"
Lautik bat (V-m, AN-gip-5vill); lautatik bat (G-goi-to, AN-araq); lauti bat (V-gip); lautetik bat (G-azp); lauetatik bat (AN-ulz-erro); lauetaik bat (B)"EAEL 189.
"
Onen lautik bat (G-azp, AN-gip-5vill), orren laurdenikan ere ez du jaten (G-azp-goi, AN-gip, BN-arb)"GteErd 209.
Tr. Para el caso absoluto lau(r) es la forma general, aunque hay algún ej. aislado de laurak en Beriayn y Materre. Para el caso erg., entre los ejs. documentados hay lauek en Duvoisin y lauk en los meridionales Añibarro, D. Aguirre y Azkue. En el gen. la única forma documentada es lauren y todos los ejs. son meridionales. En cuanto a los casos locales se documentan las formas de la declinación indet. con -ta- (lautan, lautatik... ), junto a formas como lauan, lauean (estas últimas expresando medidas y precios); todos los testimonios corresponden a la tradición meridional, excepto uno de JesBih (389 lauan ). Para los casos sociativo y dativo, hay laurekin en Lardizabal, Soroa y Aresti y lauri en Aguirre de Asteasu y Azkue. Para el instrumental hay laurez en Leiçarraga y Prop , y lauez en INav (<-es >) e Hiribarren. Cf. infra LAUREZ.
Zergatik hemen egitén du menzione milla jenerazionez eta mehatxuan ez hirurez edo laurez baizen?LçIns D, 4r.
Birtute kardinalak dira lau. Bet 15 (CatBurg 41, CatB 79, CatLlo 82, CatBus 36, Legaz 50, CatUlz 52 lau).
Birtuteak [...] izan dirade zazpi, irur Teologaleak eta laurak Kardenaleak. BerDoc 92r.
Berthute prinzipalak dira zazpi: eta hetarik hirurak deitzen dira Theologalak eta laurak Kardinalak. Mat 18.
Hura parti [zazu] lauez (<-s>). INav 145.
Zenbat gauzatara dator Kristau dotriñ guzia? --Lautara. Ub 123.
Bi edo lauk, urrengo Misterioak kantetan dituez. AñEL1 217.
Biarginak lau. MgPAb 133.
Erriko ondasunak iru edo lauren artean partitzea. AA II 123.
Ez dira noaski izango emen ere lautatik bat [...] etortzen diranak. AA III 418 (502 lautara).
Jokatzen buruz buru, bi bitara eta lau lauren kontra ere. IztC 214.
Bainan hibaiak dire lauez gehiago; / mendiz ere Laphurdi ur hesiz ez dago. HbEsk 91.
Kendutako ardi bakarra laurekin ordaindu bear dio. Lard 192.
Harri bat dorpheegia denean gizon batek bakharrik anbiltzeko, biek eginen dute menturaz; bia ez badira aski hiruek edo lauek eginen dute. DvLab 335.
Laubian artutako sagarrak / zortziyan salduba beintzat. PE 140.
Jota bota niozkan ortzik onenak lau. ABAmaE 405.
Azkenerako gelditzen naiz iru edo laurekin. SorBar 28.
Frantzian, Espainian, / [...] hemen hiru'ta han lau, / bat da zazpietan. ZbyRIEV 1909, 396 (tbn. en Or Eus 200).
Zeinbat aldetik izan leiteke ariña pekatu bat? Lautatik. ItzAzald 154 (88 lautara).
Urtheko hilabetetarik laurez ezin ikhusiko dudala arthaldea. Prop 1899, 225.
( s. XX)Egingo neuke erri guztian beste lauk obea euki ezetz. AgKr 73 (38 iru edo laurentzat).
Etxaguntzara joaten dittuk bosterik-lau. EchtaJos 48.
Dena etxez inguratua. Haukien artean hiru, lau eskualdun egoitzaren kara dutenak. JEBur 25.
Urte laburrak lautatik iru / lautan bakar bat luzea. Orkaiz(
inOnaindMEOE 781
).
Lauk bizkarrean artuta bere txabolara ekarri zuten. AArdi 131 (BGuzur 149 lauri, 129 lauten).
Lautatik iruretan Makil da nagusi. OrEus 33 (303 lautan; Tormes 47 lautatik).
Argazkitan lauetatik iruetan edaten agertzen [dira]. JAIrazBizia 27.
Bat! Bi! Iru! Lau! --esanda, norleenka estuari ekin eutsen. ErkiagArran 55.
Papera lautik irutan zulatuko zizun kezka gabe. NEtxAntz 137.
Sobra zeuden bertsoak kendurik laurekin berri bat egiten zuen. ArtiIpuin 37.
Urrutiko intxaurrak amalau, bertara joan eta lau. AndAUzta 40.
Lautik behin baizik etzuan bidaltzen nahi zuan tokiruntz. OskKurl 50.
Eztegu irabazitzen / lautatik batian. UztNoiz 36.
Lautan banatzen zan bide batera etorri zan. BerronKijote 63 (31 lautatik iru).
Bik edo lauk eskuetatik eldu.Gerrika 25.
Lauren gorputzik ezin / iñun billatu.Insausti 232.
Euskalkiak idatziak izan daitezke (lau gertatu ziren gurean [...]) baita ere ez idatziak. MEIG VI 66.
v. tbn. Apaol 93 (lauren). AzpPr 130 (lautatik iru). Arrantz 26 (lautatik bat). Mdg 128 (iror edo lauren). EusJok 86 (lauan). Munita 100 (lautik).
azpiadiera-1.3.1
(Adnom.). Ankabidunak legez balira laukoak, / bereala neuskioz egabanatuko. ABAmaE 261.
Lauko zoia izaten / zan jeneralean, / iru edo lau bat zoi / soro zabalean. UztSas 97.
azpiadiera-1.4
(Solo det.)."
Laurak edo lauak hor dire, les quatre sont là"SP.
"
Laurek edo lauek egin dute, les quatre ont fait"Ib."
Lauak, les quatre, tous les quatre; [...]. Lauetan, quatre fois, litt. dans les quatre"Dv.
"
Lauren, lauen hutsa da, c'est la faut à tout les quatre"H.
"
Lauretan, en los cuatro (lugares)"A.
Tr. Si exceptuamos a Lazarraga, en todos los dialectos y para todos los casos las formas del tipo laur- son las más antiguas. Para el caso absoluto (tbn. erg. en autores occidentales) las formas laurak, -rok son las mejor documentadas tanto al Norte como al Sur. Cf. EI 112 y 184 para la distribución de lau- y laur- en los casos determinados.
Onela lauak eozela demaiadurik. Lazarraga A, 1152v.
Zegaiti lauoi bardin on eretxi / ez deraustezu euren amoreetan?Ib. A, 1145v.
Geroz oihana lilitu da / bait'ar' orstatu lauretan. OPo 1.
Gaizki permitidu izan da / ez batzuk desterretea / eta Orana lanza banagaz / laurak bidaldutea. BBizk 28.
Lenbiziko irurak, Jangoikoaren eta berze laurak guretako. El 43.
Ondasun oetatik lenengo lauak al nuan ongiena aditzera eman nizkitzun. AA I 398.
Ezin puskatu dute / lauen indarrakin. ItFab 106.
Bikarioa ta beste iru juez arkitu ziran, laurak persona itzaltsu eta eskudunak. AranSIgn 61.
Lauretx, Bizintxo, Loiola, Txaberi, / lauak Saindu Eskualdunak. ZbyRIEV 1909, 400.
Alan ebiltzazala / laurak alkarregaz / alkatea eldu iaken. AzcPB 144.
Zeinuak (ezkilak) [...] uri askotan baino geiago: lau, laurak ozenak. AArdi 44s.
Su handiari buruz joan ziren beraz lauak. BarbSup 175 (v. tbn. 148).
Erdi erderaz, hasten dira elgarrekin lauak. JEBer 86 (96 lauek).
Lareun da eunetiko laua. LdiIL 97.
Gure etxean lau ardi, / lauak zortzi belarri. OrEus 163 (233 laurak, 303 lauretan, 419 lauen).
Lau ekai horiek egiten dute lauek bat, landarearen hazkurri osoa. GatxitegiLaborantza 32.
Mila zortzi ehun eta hiruetan hogoita lauetan sortu zen. ZerbAzk 107.
Lauotan len eta azken aipatu ditudanak, nekez uler ditezke. 'De estas cuatro cosas'
.OrAitork 372.
Lau pelota etortzen jatazen da nai ta nai ez lauretarikoren bat azertatzen najuan. SMZirik 30.
Lauak lau ebanjelistak / iruak iru. Balad 163.
Pertsulari bakotxak [...] kantatu pertsu bana, eta nihaurek kantatu nituen lauak. XaOdol 333.
Honako iruzkin hau eransten die lauei. MEIG VI 145.
Lauak joan giñan kantura Seguratik. Insausti 23.
Artu tasisa eta Zorrotzara laurok. Gerrika 167.
Ebanjelio bakoitzak badu bere sarrera eta laurok oinaldean daramatzate ohar ugari. MEIG III 101.
v. tbn.
Laurak (para caso absoluto y tbn. erg. en el caso de autores occidentales): Mat 175. Cap (ed. 1893), 36. Tt Onsa 13. Mb IArg I 210. Xarlem 408. fB Ic III 284. Etch 174. AB AmaE 37. Ag AL 149. Echta Jos 147. Kk Ab II 88. Enb 200. TAg Uzt 296. JAIraz Bizia 72 (34 laurek). Erkiag Arran 36 (laurek). Bilbao IpuiB 40. Osk Kurl 107. NEtx LBB 165. Lauak (para caso absoluto y tbn. erg. en el caso de autores occidentales): Ub 218. Arch Fab 113. AB AmaE 44. Elzb PAd 53. Ox 51 (48 lauek). Muj PAm 27. Tx B II 179. Zub 110. Ir YKBiz XI. Anab Aprika 89. Etxabu Kontu 127. Ataño TxanKan 231. Laurok: Mg PAb 168. AB AmaE 37. Echta Jos 314. Noe 88. Otx 113. Ugalde Iltz 23 (lauok). NEtx LBB 173. Uzt Noiz 62. Lauren: Lard 9. Echta Jos 342. Kk Ab I 89 (lauen). Akes Ipiñ 27 (lauen). Izeta DirG 99. Lau(r)en-: ChantP 384 (laurentako). Tx B 72 (laurentzako). Ibiñ Virgil 118 (laurontzat). Ox 47 (lauentzat). (Casos locales): Izt C 203 (lauean). Gy 150 (lauretara). Bordel 123 (lauean). Mdg 121 (lauretarik). Herr 19-6-1958, 3 (lauetan). Berron Kijote 226 (lauetan).
azpiadiera-1.4.1
(Precedido de demostrativo o pronombre). Onek laurok gitxitan / emoten dabe mus. AzcPB 88.
Zer eingo ote degu / gu lauen artean?XaAuspoa 10, 127.
Gu laurok dugu partida. EtxdeJJ 34.
Zuek laurok, kapitain jaunaren jagotzapean geratuko zarete. ArtiTobera 275.
Jo ta su emen gabiltz / gu laurok lanian. Azpillaga(
inUztNoiz 46
).
Ez daukute eginen gu laueri irri. XaOdol 94.
Bornas eta Algarra / Atxiri eta sandua / aiek laurek dirabilaie / Ezkarotzeko erria. Balad 242.
azpiadiera-1.5
(Ref. a las horas)."Vers les quatre heures, laur orenetako ingurunan
"HtVocGr 436.
"
Lauak, quatre heures du matin ou du soir"Dv.
"
Lauetako ou lauretako, qui est de quatre. Goizeko lauetako bidean zen, il était en route pour 4 heures du matin. Oren, heure est sous-entendu"Ib."
Lauretan, a las cuatro (horas)"A.
"
Lauetan, a las cuatro"Iz ArOñ..
Goizeko lau orenetako heinean. Lg II 163.
Goxian asten jataz / irurik lauretara / atetan diadarrez / iru neskatilla. DurPl 74.
Goiz guziez, ahal zueno, lau orenetako jaikia. HUAurp 123.
Laubak aldera etorriko dala esan dit. MocDamu 29.
Lauren trangadan, asi ziran bertsolariak. UrruzZer 101 (100 lauretan).
Lau t'erdiyak bostak bitarte / atera giñan etxetik. JanEd II 133.
Bietan batixatu, / enamoratu iroretan / eta lauretan bordaltu. 'À deux heures [...] et à quatre [...]'
.(Canc. pop. inADonostiaGH 1926, 72
).
Lauak gabe berriz handik urrunaraziak gintuzten. ZerbGerlan 84.
Lau t'erditan izaten zan bazkari jatorra. AnabPoli 42.
Arratsaldeko lauak aldean iritxi giñan Aljer-en. AnabAprika 104 (56 lauetan).
Goizeko lauetan edo. AZavala(
inGoñi 11
).
Lauetako agertuko gara zuen ofizinetan. IzetaDirG 46.
Arratsaldeko lau t'erdietan Bilbora eroanen ninduala agindu zidan. OskKurl 128 (130 lauretan
).
Goizeko lau orenetan, uda ala negu, jeiki!ArdoySFran 87.
Lauak jo dituzte ta iñork egin ez deirik!LabSuEm 176.
Lau ta erdiak edo bostetan irten Aizarnatik. UztSas 335.
Lauak airean. Etchebarne 75.
Laurak aldera erten bear. JAzpiroz 192.
v. tbn.
Lau(r)ak: AB AmaE 97. Ag Kr 45. A Ardi 125. Ox 158 (lauak). Enb 207. Ir YKBiz 53 (lauak). Ldi IL 21. TAg Uzt 227. Etxde JJ 32 (lauak). Erkiag Arran 161. Salav 49. Lau(r)etan: Echta Jos 91. Or Eus 32 (lauetan, Tormes 77 lauretarako). JAIraz Bizia 39. Or QA 148. Arti Tobera 278. Salav 48 (lauetan). BBarand 128 (lauak; 95 laurak). Gerrika 108 (lauretan).
azpiadiera-1.6
"El cuatro que sirve en el juego de bolos, laua, atxoa (G)"Aq 660.
"
Laua, le 4.ème jour du mois; le quatre au jeu de cartes"Dv.
"
Laueko ou laureko, qui est du 4.ème jour. Laueko eguna, la journée du 4. Ethorriko naiz laueko, je viendrai pour le 4"Ib."
Laura, laua: 1. le quatre, au jeu de cartes, de dés. Le numéro quatre, lau, laura atheratzea, tirer le quatre. 2. le quatre, le quatrième jour du mois. Zenbata da egun? Laua, laura, le quantième est-ce aujourd'hui? Le quatre"H.
"Las cartes del naipe se designan también con los números escuetos, provistos sólo de artículo, bata, el as, [...], laua, el cuatro"AMorf 227.
"Le quatre (aux cartes)"Lrq.
"
Lauakin, iruan kiñua
"EtxbaEib.
Donibanen abendoaren lauean. ArgDevB III.
Martxoaren hogoi eta labean. INav 160.
Abendoaren laurean. ES 147.
[Bülla] obtenitü dizie azken setemereko laur den egünian. Mercy 11.
Santa Isabel eguna / uztaren lauan. EusJok II 21.
(30 lauban y 28 laubean)Buruilaren lauan Jerusalem zen. Laph 61.
Marimartin, xoratu zain burua! / Lauarekin hiruaren kheinua. ElzbPo 207 (tbn. en Or Eus 112).
Uste nuben [...] beorrek zubela premiyo aundiya [...]. Bañan seireun ta laura erori da. SorGabon 61.
Abenduaren ogei ta laua da. ZabGabon 25.
Urtharrilaren laua [zen]. JnnSBi 83.
Buruilaren bia, hirura, laua eta bosta. ElsbFram 97.
Nisan zeritzan lauan erorten zan martxoaren ogeita lauraño an egon zan. ArrBearg 168 (ap. DRA).
Aphirilaren hogei eta laurian. IpHil 130.
Milla ta zortzireun da irurogei ta laugarren urteko apirillaren laua zen. Goñi 109.
Bietan bi, nahi-t-ez, badituk lau. Ox 111.
Lauaz goiti, lehen maila baita bortz. Ib. 111.
Azillan lauko eguberdian / Arizti zarreko gaztañedian. Enb 191.
Maiatzaren laua hautatu zuten aintzindariek oldarra hasteko. ZerbGerlan 63.
Apirillaren laua zen / igande-eguna. Yanzi 178.
Abenduko illaren / ogei ta laubean. NEtxAntz 110.
Bat eta bat, bi; bi ta bi lau. OrAitork 27.
Lau bider lau, amasei baitira. ZaitPlat 66.
Gure etxetik, Semendiyen ogeta lauen. AlzolaAtalak 90.
Sei ta lau, amar; / ta amar, ogei. NEtxLBB 300.
Lore-illaren laua / bezelako egunak / gutxi izan dira. UztSas 315.
Uztaillaren ogei ta lauan / eman zun azken arnasa. Ib. 151.
azpiadiera-1.7
(Valor enfático). Asko gaberditan, / lau bider nastu oi du / gogotik burua, / eskuetan arturik / bere liburua. ItFab 101.
Ez dakusguz garbiro dabenak eredau, / kale onetan bere aberasturik lau?ABAmaE 295.
Lau aldiz esku-zartaka: "Vive Monseigneur" oihuka ihardetsi dio populu guziak bere artzain onari. HUZez 160.
Ni zein naizen! Fraskuelorekin lau bider itza egiña naiz ni. Iraola 134.
Lau aldiz entzun det zure griña dun ots isitua, / lau aldiz entzun ikaraz zure gezi-ren txistua. EAOlBe 68.
LAU AITZIN,
LAU AITZINDUN,
LAU AITZINEKO.
"À 4 faces" H (s.v. lau barrenekoa).
azpisarrera-3
LAU HAIZEALDETATIK.
De los cuatro vientos. Cf. LAU HAIZEETARA. Lau aize aldetatik bilduko dittuzte bere aukeratuak zeru goienekotatik azken ondarrerañokoak. (Mt 24, 31)"A quator ventis"
.InzaAzalp 82.
Etorri gogoak lau aize aldetatik eta aizeman ill auei eta berpiztu bittez. Ib. 110.
azpisarrera-4
LAU HAIZEETARA,
LAU HAIZEETATIK.
A los cuatro vientos, de los cuatro vientos. Bilduren ditu bere elejituak laur haizetarik. LçMc 13, 27 (Dv (-tarik), BiblE lau haizeetatik, TB laur haizetako; He, Leon (-in) laur kantoiñetarik, Ol lau haizeak datozanetik, Or lau haize-muturretatik, Ker lau aize-bazterretatik).
Otoitzak lurrin-ontzian / bialduz lau aizetara. OrEus 259 (v. tbn. 261).
Bilduko ditute autetsiak lau aizeetatik, ortziaren goienetik baztarretaraño. OrQA 204.
Slogan eta ipui zabal ditezke lau aizetara. VillJaink 11.
Lau leio lau aizetara irikiak, argia zearka sartu dakion. IbiñVirgil 113.
Otoitzaren inportantzi ta frutuak
otsegingo ditu lau aizetara. OnaindSTeresa 53.
Lau aizetara zabaldu dabe / demokrazia badala.Ayesta 96.
azpisarrera-5
LAU HAIZEETARATU.
Ondear a los cuatro vientos. Batikanoko ikurrin deuna / lau aizetaratuz lerden. SMitxAranz 169.
Lau-aizetaratuz artzai-aldarria, / lau probintzitara an doa irrintzia. Ib. 56.
azpisarrera-6
LAU ALBOKO.
Cuadrangular. v. LAU ALDERDIDUN. Marabu ura lau albokoa zan. AnabAprika 89.
Ona Marabut zer dan: arrizko toki itxia, lau albokoa, gaña borobilla, barrena utsa. Ib. 37.
azpisarrera-7
LAU ALDA-DENBORAK(Pl.). Témporas. Bertze motiboen gañetik signifikatzeko nai tiogula konsagratu baruen medios Jangoikoari lauralda-denborak, ilak ta urte guzia [...]. (164). LE-Ir(s.v. laur aldiak).
azpisarrera-8
LAU ALDEETAN. En los cuatro puntos cardinales; en todas las direcciones.
Guzmango Domingoren semiak munduko lau aldietan ainbeste lanekiñ irabazten dituen aberastasunak. AgSerm 89.
Odei-ats bat edatzen du / aizearen lau aldetan. "A los cuatro vientos"
.OrEus 253.
Zoko guziak ezagun ditu / erabilliz lau aldetan. "En tantas direcciones"
.Ib. 279.
azpisarrera-9
LAU ALDEETARA.
A los cuatro vientos, por los cuatro costados. v. LAU HAIZETARA. Munduaren lau aldeetara zabalduko zera. Lard 35.
Atera ziran Rivotortoko estalpetik munduaren lau aldetara zazpi ikasliak. BvAsL 67.
Getari ixillak lau aldetara / zabali du deadarra. OrEus 398.
Mendabalak nere zorion-ostro guziak lau aldetara barreiatu zituen. NEtxAntz 82.
Gurdia aundia zan lau aldeetara itxia, goitik ere bai. AnabPoli 85.
azpisarrera-10
LAU ALDEETATIK.
Por los cuatro costados; (fig.) completamente. Ni euskalduna naiz, lau aldietatik euskalduna. AgSerm 412.
Egun batez agoztegiak su artu lau aldeetatik. 'Aux quatre coins'
.OrMi 86.
Erri alaia, erri txukuna, / lau aldetatik begiratuta. Enb 143.
Sabindar ziñan lau aldetatik.AZink 120.
azpisarrera-11
LAU ALDERDIDUN.
Cuadrado. v. LAU ALBOKO. Ate eta atezango guztiak lau alderdidunak ziren. BiblE3 Reg 7, 5 (Dv lau hegitako, Ol, Ker laukotu
).
azpisarrera-12
LAU ALDERDIETARA,
LAU ALDERDIETATIK.
A los cuatro vientos, por los cuatro costados. v. LAU HAIZEETARA, L. ALDEETARA. Thu egiten du barne hartako lau alderdietara. BarbSup 88.
Beste usai bat ere badario lau alderdietatik. LekSClar 112.
Oiu ta zinka aritu ziran mendiaren lau alderditara, baiñan dana alperrik. EtxdeJJ 258.
azpisarrera-13
LAU ALDIAK.
Las cuatro estaciones del año. v. LAU DENBORAK, LAU MUGAK. Argatik iminiak dire urteko laur aldietan: udaastean, udan, udazkenean ta neguan, laur tenporak deitzen direnak [...]. (164). LE-Ir.
azpisarrera-14
LAU ALDIZ EHUN.
Cuatrocientos. "Lau aldiz egun (G-nav)" A Eusk 1927, 174. v. LAURETAN EHUN, laurehun.
azpisarrera-15
LAU HANKADUN.
Cuadrúpedo. v. LAU ZANGO(E)TAKO, lauoineko. Astoa etzijoan obeto bere zama astun arekin. [...] Lau ankadun errukarriak beste larrialditxo bat somatu zuan. NEtxLBB 184.
azpisarrera-16
LAU HANKAKO.
Cuadrúpedo. v. lauoineko. Gizona orren astua izatia! Lau ankekuak badira ori baño zentzu geiagokuak. AlzBurr 19.
Nik uste neban lau ankakoak / zirala astoak bakarrik. BEnbNereA 103.
Badakitt nik, zuk, lau-ankako lagun benetakuorrek ez nozuna saldu. EtxbaIbilt 487.
azpisarrera-17
LAU HANKAN.
azpisarrerakoSense-17.1
a)(V-gip, G-azp, AN-larr; ankian G-azp). Ref.: Asp Leiz; Elexp Berg (anka). A cuatro patas, a gatas. "Lauankan, a cuatro patas" Asp Leiz. "Zeukan mozkorrakin lau ankan aillegau zan etxera" Elexp Berg (s.v. anka). "Ia arrastaka [...]. Lau hankian etorri zan, neka-neka inda" ZestErret. v. LAU OINEAN. Neurririk ezpada, lau ankan e? Gaur ere arrapatu bear dek ederra. AgG 312.
Orrenbeste urte mendiyan igaro ondorian, pentsa ezazu; onezkero lau ankian ibiltzen ere ikasiko zuben.AlzBern 54s.
Izarraitz kopeta illun, / zerua auts-zapi, / tontorrean lañoa / lau ankan igari. NEtxLBB 374.
Or abitu gera guziok xomorro-xomorro lau ankean. Alkain 126.
Txakurre legez juan nintzen lau ankan piñadire arte. Gerrika 76.
azpisarrerakoSense-17.2
b)"Lauankan, [...] a galope" Asp Leiz. v. LAU OINEAN (b). "Txiki" zaldi egingo zaneko egunaren begira egozan danak. [...] Ori zan ba jendeak nai ebana: gure "Txiki" lau ankan ikusi. BilbaoIpuiB 20s.
Kortan eukan zaldia artu, aparejuak gertu eta lau ankan urten eban Isidrok. Ib. 96.
v. tbn. Gand Elorri 63.
azpisarrera-18
LAU HANKAZ GORA.
Patas arriba. Elorri beltzak lora, beiak lau ankaz gora. EZBB I 91.
azpisarrera-19
LAU HANKETAN.
A cuatro patas, a gatas. Bi edo iru aldiz jira-bira neketsuak lau anketan emon da gero. AgKr 141.
azpisarrera-20
LAU ARIN.
Nombre de una danza. v. KUATRO PELO. Lau arinak edo kuatro peloak egiten dirade onela. IztD 126.
Au da lau arin edo kuatro pelo bat. [...] bi oñak dauzkala altxatu bear du bakarrik ezkerrekoa. Ib. 126.
Lau ariñ edo kuatro pelo oek ez dira egiten bein ere asi aldia batean lau baño gutxiago ez eta geiago ere. Ib. 126.
azpisarrera-21
LAU HATZETAKO(Dv A). "Lauhatzetako, quadrupède" Dv. v. LAU ZANGO(E)TAKO, lauoineko. Laur atzetako yendeak / ikhara handiz betheak / ihes zoazin guziak. Gy 23.
Lau hatzetako abere [guziak]. DvAct 10, 12 (Lç laur oindun, He, TB laur zangoetako, Ol lauroñeko, Ker lauoiñeko, BiblE lauoineko).
azpisarrera-22
LAU HATZETAN(laur Dv (s.v. lauhazka) que cita a Goyhetche). A galope. v. LAU ERROAN, lauhazka. Baiña heren ohoiñ bat agertu zen betbetan, / zoiñak, astoa emanik bere isterren artean, / laur atzetan suntsitu baitzen toki hartarik. Gy 34.
[Soldaduak] lauhatzetan arinki ziren gibelatu. Hb(
inBOEl 74
).
azpisarrera-23
LAU HATZEZ.
azpisarrerakoSense-23.1
a)(laur R-uzt ap. A; Dv y H (s.v. lauhazka) que citan a Goyhetche). "Laur-atzez, a galope" A (s.v. hatz). v. lauhazka. Hau erran eta laur atzez laurenka suntsitu zen [otsoa], / kaskoz bainon atzez hura hagitz hobe zaitek[en]. Gy 49.
Hau erran eta [gathu] kokiña badoa herresaka, / han zen haitz batean gora laur atzez zarrapoka.Ib. 147.
azpisarrerakoSense-23.2
b)Patas arriba.
v. LAU HATZEZ GORA. Abiatzen itzulika lekuaren gainean, mozkortua izan balitz bezala; eta, oro xutituak ginaudelarik, [...] sahetsaren gainerat lau hatzez erortzen. JEBur 20.
azpisarrera-24
LAU HATZEZ GORA(Dv; laur BN, S). Ref.: A (atz); A EY III 333. "Lau hatzez gora erori, tombé à la renverse" Dv. "Laur hatzez gora dago gure kabalea (Sc), nuestro caballo está patas arriba" A (s.v. atz). "Laur hatzez gora (BN), ankaz gora (V)" A EY III 333. v. HATZEZ GORA, LAU HATZEZ (b). Marro Beltzek, oldar izigarrian, lau hatzez gora arthikitzen du hirugarren sorgina. BarbLeg 148.
Goliath atxeman zuen kopetan, bi begien artean, eta laur hatzez gora lurrerat aurdiki. ZerbIxtS 53s.
azpisarrera-25
LAU BARREN (H),
LAU BARRENEKO (H).
"À 4 faces" H. v. LAU AITZIN. [Hostia, ogia zana] zabala, biribilla edo lau barrenekoa. MgCC 198.
azpisarrera-26
LAU BAZTERRETAN,
LAU BAZTERRETARA,
LAU BAZTERRETATIK.
A los cuatro vientos, de los cuatro costados, por los cuatro costados. v. LAU HAIZEETARA, L. ALDEETARA. Atoz munduko lau bazter-etatik, Espiritua. MbIArg I 359.
Banatu ziran lurraren lau bazterretan. Ub 104.
Zenbat aur iltzen diran munduaren lau bazterretan?AA III 271.
Munduaren lau bazterretarat hedatua zen haren omena. HUAurp 75.
Zabaldu nahi izan zuen [...] lege zaharra zena munduaren lau bazterretan. MEIG VIII 85.
azpisarrera-27
LAU-BEGI.
"Laubegi (V), apodo que se aplica a los que gastan lentes; litm. de cuatro ojos" A Morf 593.
azpisarrera-28
LAU-BOST (V-arr ap. Gte Erd),
LAU-BORTZ (L-ain ap. A).
Cuatro o cinco. "Laubortz-bat, unos cuatro poco más o menos" A. "Lauzpabost adixkide (S), lau-bost lagun (V-arr)" Gte Erd 44. v. LAU EDO BOST, lauzpabost. Zerenzat deut lau-bost gona. Lazarraga A19, 1190r.
Lau, bost bidar edo geijagotan enzun biar izan dozu. Astar II 107.
Lau bost urterik gorantzako seme alabaak. AñEL2 141.
Ausiki samina egin zeraukun lantegi hoien hedadura gaitzak, lau bortz orenen bidean. StPierre 27.
Azken lau bortz urte huntan. HUAurp 153.
Ostatuko suetean lau bosten bat mutil gazte. KkAb II 10.
Lau-bost egunen buruan kausitzen da oihan handi handi bati hurbil. BarbLeg 139.
Bien artean lau bost oillasko / atzi ditute. OrEus 314.
Lau-bost aste dira bere gelearen eraen-saria ordaindu ez deutsela. ErkiagBatB 181.
Lau, bortz [ardi] galtzea. LarzIru 80.
Eztarria lau-bost bat eztul eta karrazpioz garbitu. NEtxLBB 124s (v. tbn. 34).
Lau bortz pertsu berri / Ahetze maitiarentza. Mattin 46.
Ni ezkondu ta lau-bost urtera izan zan. EtxabuKontu 26.
Lau bortz egun ohean.Etchebarne 133.
Lau-bost musu eman genizkion alkarri.JAzpiroz 63.
Lau-bost lagunen [joan-etorriak]. MEIG I 194.
v. tbn. A Ardi 6. Ox 176 (bortz). Etcham 149. Eguzk GizAuz 175. JAIraz Bizia 73. JEtchep 28. Basarri 82. Uzt Sas 220. Berron Kijote 48. Ataño TxanKan 60. Gerrika 46.
azpisarrerakoSense-28.1
(Con sust. + -ko
). Lau-bost urteko landarea da onena sartzeko. Munita 83.
azpisarrerakoSense-28.2
Alde banatan lau-bosna kolpe. OrEus 338.
azpisarrera-29
LAU DENBORAK.
Las (cuatro) témporas. "Témporas, lau denporak" Añ. v. garta. Hartarakotz barur ezak garizuma guztia, / halaber laur denborekin Sainduen bijilia. EZMan I 32.
Laur tenporak, bijiliak eta gorozüma barur itzak osoki. Bp I 47 (FPrS 15 laur tenporak, CatLan 14 laur denborak, CatS 7 laur thenporak).
Garta-tenporetan edo urteko lau denboretan. Ub 186.
Lau denpora edo Kuarta denporetako barauren bat ausitzen bazuan. MgCC 153 (CO 227 Lau edo Kuarta denporetako).
Lau-denporetan edo kuarta denporetan. Astar II 243.
Lau denporetako egubastenak, barikuak eta zapatuak. ItzAzald 115.
azpisarrera-30
LAU DRAKMAKO. Moneda de cuatro dracmas.
Lehenbizi atzamanen den arraiña har zazu eta, ahoa zabaldu diokezunean, aurkhituko diozu laur drakmako bat. HeMt 17, 26 (Lç statera bat
).
azpisarrera-31
LAU DUKATEKO.
"Doblón de a cuatro, laudukatekoa" Lar y Añ.
azpisarrera-32
LAU EDO BOST(bortz AN-ulz ap. Iz Ulz). Cuatro o cinco. "Lau edo bortz ume ttutenak pentsa zazu: [...]" Iz Ulz. v. LAU-BOST. Lau edo bost anima salbatu [ziran]. CbEg II 134.
Dagoz lau edo bost norbaitgaitik dongaro esaten. Astar II 188.
Lau edo bost urte egin dituztenean ill bear dira. ItDial 100 (Ur lau edo bost, Dv lau edo bortz, Ip laur edo bost).
Lau edo bost urraza-buru galantak ere txanpon batean. IztC 155.
Lau edo bortz egunen barnen. ArchFab 213.
Lau edo bost itzetan / esatera noa. Noe 22.
Soñean jazten ditu / lau edo bost gona. TxB 73.
Zure itz neurtuak [...] lau edo bost aldiz irakurriak ditut. Ldi(
inOrBM 10
).
Lau edo bost muttiko elkartu ziran bere kontra. OskKurl 66.
Lau edo bost hilabete. PMuj(
inMEIG I 90
).
Lau edo bortz joare. Etchebarne 37.
v. tbn. fB Ic I 302. Apaol 24. Elsb Fram 100. Moc Damu 7. A BGuzur 154. Ag Kr 9. Echta Jos 265. Kk Ab II 10. Alz Ram 67. Lab EEguna 74. Etxde JJ 39. Basarri 111. Izeta DirG 102. Salav 9. Etxabu Kontu 87. Ataño TxanKan 241. JAzpiroz 74. Gerrika 47. Lau edo bortz: Dv Lab 150. ECocin 14. Elzb PAd 61. Elsb Fram 172. HU Zez 22. Zby RIEV 1908, 88. JE Bur 30. Barb Leg 24. Xa Odol 37. Laur edo bortz: Ip Dial 100 (bost). ECocin 3. Arb Igand 90.
azpisarrerakoSense-32.1
Urthean laur edo bortzetan kofesatzen. Ax 547 (351).
azpisarrerakoSense-32.2
(Con sust. + -ko
). Laur edo bost kintalekoa. MbIArg I 255.
Badator euskal errira lau edo bost urteko mutiltxu bat. MgCO 110.
Lau edo bost eguneko orduak edozetara igaro leitekez. AgAL 117.
azpisarrera-33
LAU HEGALAK.
Los cuatro costados. Zuen odolaz erein'tutzue / Europako laur hegalak. MdePo 102.
azpisarrera-34
LAU HEGALETATIK.
De los cuatro costados. Juduak munduko lau hegaletarik jinik ziren. MdePr 204.
Ara daroe, ba; izara barruan daroe, lau egaletatik elduta. OnaindSTeresa 48.
azpisarrera-35
LAU HEGIKA.
En forma de cuadrado, a cuatro lados. Hiria laur hegika eginik zen. IpApoc 21, 16 (Lç, BiblE karratua, He laur aldetarik berdin ezarria, TB karratu ekidatua, Dv lau izkinetakoa, Ur (G) lau kantoitan egiña, Ur (V) lau alde bardiñetakua da, Ol, Ker lauko).
azpisarrera-36
LAU HEGITAKO.
Cuadrado. Habeen gainean baziren lau hegitako lazak, oroz bardinak. Dv3 Reg 7, 5 (Ol, Ker laukotu, BiblE lau alderdidun
).
azpisarrera-37
LAU-ERRENKA.
"Iru-errenkia, lau-errenkia, se dice del escalón de la espiga de trigo que contiene tres o cuatro granos" Iz ArOñ (s.v. errenkia). v. LAU-ERRESKA.
azpisarrera-38
LAU-ERRESKA.
"Bi-erreskia, lau-erreskia, el escalón de la espiga de trigo con 2 ó 4 granos" Iz ArOñ (s.v. erreskia). "Iru-erreskia, lau-erreskia baxaok, se dice de la espiga que tiene 3 ó 4 granos en cada escalón" Ib. v. LAU-ERRENKA.
azpisarrera-39
LAU ERROAN(laur H (s.v. laur-herroaz), que cita a Oihenart). A galope, a toda prisa. v. LAU HATZETAN, LAU ERROAZ, lauhazka. Iauki dizut et'ihesari / dema, hara, laurherroan. 'À toutes jambes'
.OPo 44.
azpisarrera-40
LAU ERROAZ,
LAURERROZ,
LAURERROAZ.
A galope. "Laur herroaz, au galop" H. v. lauhazka. Zu bertarik, / artetarik, / ez trostaz, ez urhatsez, / bana zoaz, / laurherroaz, / en' erranak phustatzez. 'Au galop'
.OPo 5.
Bihotzeko eritasunak, [...], zamariz heldu dira eta laurerroz, bainan oinez bihurtzen dira eta urats geldian. SPPhil 21s (He 20 postean
).
azpisarrera-41
LAU ERROKA.
"Laur herroka, au galop [...]" H (s.v. lauhazka).
azpisarrera-42
LAU ERROAKAZ (he- H, s.v. lauhazka),
LAHARROKAZ (H (BN, S)).
"Laharrokaz, au galop" H (s.v. laur herroaz).
azpisarrera-43
LAU ERTZETAN.
En las cuatro esquinas, en los cuatro costados. Lurreko lau ertzetan dauden [...] erriak. OlApoc 20, 8 (Ker lau ertzetan; Lç lau korneretan, Ip lürraren zabaltarzünian, Ur (V, G) lurraren zabaleran, BiblE lau bazterretako herriak).
azpisarrera-44
LAU ETA BOST.
Cuatro y cinco, cuatro y más. [Orazioan] lau ta bost ordu egoten zan. CbJust 37.
azpisarrerakoSense-44.1
Baso bat sagardo ekatzu. / [...] juan da zedorrek ar zazu; / baita iru ta lau ta bost ere / komeni baldiñ bazazu. TxB II 152.
azpisarrera-45
LAU ETA ESKU EMAN.
Dar mil vueltas, ser muy superior. v. BIRA-BIRA EMAN. Urte ta erdi (ingiru orixe) eskolan egin neuzanean, meisueri birabira emoten notsan, edo lau ta esku (emoteagatik gaur askok lau ta sakea (??) emon esaten dabe). ABGuzur 124.
azpisarrera-46
LAU ETA HOGEI,
LAUR ETA HOGOI.
Ochenta. v. LAURETAN HOGEI, laurogei. Laur eta hogoi eta hemeretzi iusturen [iustutasuna]. Ax 550 (V 352).
azpisarrera-47
LAU ETA SEI.
Cuatro y seis, cuatro y más. Igaro zan egun bat, baitta bi bere, baita lau ta sei bere ta etzan iñor agertu. EchtaJos 23.
Bi milla batzuen iritzian, lau ta sei milla ere bai beste batzuenean. Munita 89.
azpisarrera-48
LAU-HIL(lau ill Lar, Añ). "Quadrimestre" Lar y Añ.
azpisarrera-49
LAU-HILABETE(Añ; laurillabete Lar). "Quadrimestre" Lar y Añ. Aurtengo lenengo lau-illabetean Epai-maiak ikusi bear dituan gaien errenkada."El primer cuatrimestre"
.EAEg 4-2-1937, 977.
azpisarrera-50
LAU IZKINETAKO (Dv).
Cuadrangular. Hiria lau izkinetakoa zen. DvApoc 21, 16 (Lç, BiblE karratua, He laur aldetarik berdin ezarria, TB karratu ekidatua, Ip laur hegika eginik, Ur (V) lau alde bardiñetakua da, Ol, Ker lauko).
azpisarrera-51
LAU IZKINETATIK.
De las cuatro esquinas, de los cuatro costados. Jesu-Kristok eman derauku lege bat, lurraren laur izkinetarik gizonak nasaiki Elizaren arthalderat bilduren dituena. ArbIgand 61s.
azpisarrera-52
LAU-KANTOI.
azpisarrerakoSense-52.1
a)(lau-kantoin H). (Uso adv.). A los cuatro vientos. "Lau-kantoin, à quatre coins, à quatre angles. Harri bat lau kantoin lantzea, tailler (travailler) une pierre à quatre angles, la faire carrée" H. Mundu huntan laur kantoin / bazter guzietan / berri hau hedaturen da. Balad 244.
azpisarrerakoSense-52.2
b)(Sust.).Nombre de un tipo de manzana.
"
Lau kantoia, sagar-mota. Gorde-sagar izenez ere ezagun da. Kolorez horia eta zaporez gazia"ZestErret.
azpisarrera-53
LAU KANTOIETAKO.
Cuadrangular. Piramideak ziren sepultura suerte batzuk, pilare, harroin edo thonba laur kantoinetako gora ailtxatu batzuk. Ax 26 (V 15).
azpisarrera-54
LAU KANTOIETARA,
LAU KANTOIETATIK,
LAU KANTOIETAN.
azpisarrerakoSense-54.1
a)A los cuatro vientos, en los cuatro costados, por los cuatro costados.
v. LAU HAIZEETARA, LAU ALDEETARA. Igorriko ditu bere aingeruak bere hautatuen biltzerat munduaren laur kantoiñetarik. HeMc 3, 27 (Leon lau kantoinetarik; Lç, Dv, lau(r) haizeetarik, TB laur haizetako, Or lau haize-muturretatik, Ker lau aize-bazterretatik, BiblE lau haizeetatik
).
Hiriko laur kantuetan / sü beiterogü emanen. '
Aux quattre coins'
.Xarlem 445.
Eman sü laur kantutan. Ib. 445.
Lurraren laur kantoinetan diren yendaiak. TBApoc 20, 8 (Ol, Ker lau ertzetan
).
Hedatu zen berri hori Frantziako lau kantoinetarat. ElsbFram 145.
Munduko lau kantoñetara edatua zen eta da Orreaga izena. FIr 163.
Munduaren lau kantoietatik bildutako jende horrek jaso duen [lurra]. MEIG I 160.
azpisarrerakoSense-54.2
b)"Lau kantoinetan dostatzea, s'ammuser au jeu de quatre coins" H.
azpisarrerakoSense-54.3
c)A cuatro lados, en forma de cuadrado.
v. LAU HEGIKA. Erria lau kantoitan egiña zegoan. UrApoc(G) 21, 16 (Lç, BiblE karratua, He laur aldetarik berdin ezarria, Dv lau izkinetakoa, Ip laur hegika eginik, Ur (V) lau alde bardiñetakua da, Ol, Ker lauko
).
azpisarrera-55
LAU-KANTOIKO.
"De cuatro aristas. Se dice de una variedad de manzanas. Laukantoiko sagarrak ekarri detsuraz, eiñ zestasun mesedian ordez" Etxba Eib. Lau kantoiko zur batzuek. Ur3 Reg 7, 5.
LAU KOADROKO.
Cuadrado. Otar auen izen-numeroak bata bia eta irua dira. Laukoadrokoa dute zorua. GarmEskL I 64.
Lastotan erabilli oi dan otarra oso gutxi egiten da. [...]. Laukoadrokoak dira. Ib. 64.
azpisarrera-58
LAU KONPASDUN.
Tetrapodio. Ots errenkada bakoitza lau-oindun, lau-konpasdun. LekSClar 125.
Silaba bi gora-bera, danok berdin, tetrapodioak, lau-oindunak, lau-konpasdunak. Ib. 125.
azpisarrera-59
LAU KORNERETAN.
Por los cuatro costados. Lurraren laur korneretan diraden nazioneak. LçApoc 20, 8 (TB laur kantoinetan, Ol, Ker lau ertzetan).
azpisarrera-60
LAUKOZ.
Urteroko Garizuman au dut nere xokoa, / zazpi urtez ain samiña, zazpi laukoz goxoa. "Cuatro veces siete"
.OrPoem 547.
azpisarrera-61
LAU-LAU.
"(V-m), [...] en el sentido de jugar a lanzar al bocho una, dos o tres nueces por cada jugador. Nosotros sus precursores decíamos ba-pat, bi-bi, lau-lau en lugar de banara, binara, launara que me suenan a neologismos inconscientes" A Morf 236.
azpisarrera-62
LAU-LAURETARAKO.
Para las cuatro en punto. Urrungo eguneko lau-lauetarako etxetik ixilpean iges egitera ausartu zan. UgaldeIltz 26.
azpisarrera-63
LAU LAURIETAN.
A galope. Lau-laurietan (al galope) ferietan, aurthen ezkontzen nute: / dotia ere prest badute: ferra bat eta laur itze. (Canc. pop. inLander , ap.
).
azpisarrera-64
LAU LAUTARA.
Cuatro contra cuatro. Lau lautara / ziran asi / altzuenak / irabazi. AgG 188.
azpisarrera-65
LAU MUGAK(laur SP Dv, H). "Les quatre temps" SP. v. garta, LAU DENBORAK, LAU ALDIAK.
azpisarrera-66
LAU-OINDUN.
azpisarrerakoSense-66.1
a)(Lar; lauroindun SP Dv y A). "Quadrupède" SP. "Animal cuadrúpedo" Lar. v. LAU ZANGO(E)TAKO, lauoineko. Lurreko animal laur oindun [guziak]. LçAct 10, 12 (He, TB laur zangoetako, Dv lau hatzetako, Ol lauroñeko, BiblE lauoineko
).
azpisarrerakoSense-66.2
b)"Actus quadratus [= cuadrado de 120 pies], lauroñetako óbra, obra lauroñduna, obra lauroindúna" Urt I 120.
azpisarrerakoSense-66.3
c)Tetrapodio.
Ots errenkada bakoitza lau-oindun, lau-konpasdun. LekSClar 125.
Silaba bi gora-bera, danok berdin, tetrapodioak, lau-oindunak, lau-konpasdunak. Ib. 125.
azpisarrera-67
LAU OINEAN.
azpisarrerakoSense-67.1
a)(oñ- V-gip ap. Etxba Eib; oiñ- Iz ArOñ). A cuatro patas, a gatas. "Ondiok lau oñian dabiz an aurrenenguak" Etxba Eib. "Lau oiñen ikasi, aprender a andar a gatas. Lau-oiñian sartu, entrar a gatas" Iz ArOñ. Ez abereak dabiltzan gisan / beian emen lau oiñean. ABAmaE 58.
Ni etxeratu nintzan arrolaka; Martolo lau-oñean. UrruzUrz 55.
Lau oñean, narras, itxasoak ekarririko pitxien billa.AgKr 63.
Lauoñean edo etzinda. AgG 73.
Noizbait etxera giñanian / joan izan giñan lau oñian, / bat bestiaren gañian / alkar lagunduz alegiñian. JanEd II 57.
Urten eban lauoñian erruki eske Jaungoikuan izenian. EtxbaIbilt 462.
azpisarrerakoSense-67.2
b)(-oiñ- V-ger ap. A Apend; lauñan V-ger ap. A). A galope (tbn. aplicado a personas). [Iru azeri-txakur] lasterka lau oñean / lertzeko zorian. ItFab 71.
Ariñ aringa ta lau oñian nuala infernuko leza sakoneruntz. UrMarIl 49.
Zaldira zelan igo / munatxo batetik, / asten jako lau oñan / arinka. ABAmaE 341.
azpisarrera-68
LAU HORTZEKO,
LAU HORTZETAKO.
v. LAUHORTZE(TA)KO (s.v. lauhortz).
azpisarrera-69
LAU OTXINEKO.
"Doblón de a cuatro, lau otxinekoa (AN)" Aq 1162.
azpisarrera-70
LAU PARTETATIK.
Por los cuatro costados. Txispilduko ditu su batek atrako baita munduko laur partetarik. BerDoc 113r.
azpisarrera-71
LAUR-ALDE.
"Pastel, en fortificación, lauralde" Lar.
LAURETAKO.
"Lauretano" E. Knörr en su voc. de Ip BulaS. Cf. lauretako. Lauretako letanietan, baita mezako prefazioan ere. IpBulaS 3 (Ur BulaG 525 Ama Donzellaren letañetan).
azpisarrera-74
LAURETAN(L, BN ap. A; Ht VocGr 362; lauetan S ap. Lrq). Cuatro veces. v. LAUTAN (b). Lauetan gehiago goztaren zaio hala egiteaz. Lg I 307.
Zor diodan baino lauetan gehiago. Lg II 217.
Bidegaberik egin badut norbaiti zerbaitetan, bihurtzen dut lauretan hain bertze. TBLc 19, 8 (Lç halako laur, He halakorik laur, Dv laurkun, Brunet lau bider geiago, Ol, Or, Ker, BiblE lau halako, Leon batentzat lau
).
Erraiten zuen, nahi ukan balu ezkondua izaiten ahal zela, lauetan berdin, [...] eta nolako etxeko alabekin!JEtchep 51.
azpisarrerakoSense-74.1
Aski maite dute [...] mila lau ehun eta lauetan hogoita lauetan Aita Saindu hautatuaz mintzatzea. ZerbIxtS 108.
azpisarrerakoSense-74.2
(Valor enfático)."
Lauetan egin deitak hola, tu m'a agi ainsi bien souvent (litt.: tu m'a agi ainsi quatre fois)"Lrq.
azpisarrera-75
LAURETAN HANBAT (Lar, H).
"Quatrotanto, lauretan anbat" Lar. "Quatre fois autant" H.
azpisarrera-76
LAURETAN EHUN (lauetan eun AN-araq-ulz-olza; lauetanegun AN-gulina; labetan eun AN-erro, B),
LAUTAN EHUN (AN-5vill-araq; Añ).
Ref.: EI 115; A Eusk 1927, 174. "Cuatrocientos" Añ. "Los vascos orientales, desde lau en adelante, añaden -etan al numeral que recibe la centena: lauetan ehun, bortzetan ehun, zazpietan ehun..." A Morf 653.
azpisarrera-77
LAURETAN HOGEI(Ae; lauetan(h)o(g)ei AN-larr-araq-ulz-egüés-erro-burg-ilzarb, B, S; lautan(h)ogei G-nav, AN-5vill-olza, S; Añ (AN); lauretan hogoi Dv, H; lauetan (h)o(g)oi L-côte-sar-arcang, BN-mix-baig-lab; Dv, H; lautanogei AN-5vill;-sar, B; lautanoi BN-ciz; laatanoi BN-arb-ad; laetanogei Ae; lauten ogei AN-5vill-araq, B). Ref.: Bon-Ond 154; Lrq (lautanogei); Echaide Nav 368; Izeta BHizt; EAEL 177 y 178. Ochenta. "Lauretan hogoi [...], quatre-vingts" Dv. "Lauretan hogoi bat, environ quatre-vingts" Ib. "Quatre fois vingt, quatre-vingts" H. "Lauetanogei urtetan hil zen. Lauetanogei egun goatzean" Izeta BHizt. v. laurogei. Tr. Documentado en textos septentrionales y alto-navarros desde el s. XVII. Los testimonios más antiguos corresponden a lauretan, pero la forma lauetan se va imponiendo progresivamente hasta ser prácticamente la única documentada en el s. XX. Hay además un ej. de lautan en Archu (Fab 231 lautan-hogoi ), junto a lauretan (Gram 21 lauretan hogoi ).
Lauretan hogoi bekhatu. Ax 116 (V 77).
Lauretan hogei portüges ta ehün bat berze jende. Egiat 158.
Lauetan hogoi milla presuna. Lg I 329.
Bigarren Estazioa; berzeraño daude lauretan ogai pausu. (Ibero, s. XIX). FLV 1988, 147.
Lauetan hogoi ginen kasernatik partitu. FrantzesB I 33.
Lauetan hogoi urthetan hil izan zen. Laph 155.
Sortu zenetik lauetan hogoi egunen buruan. JnnSBi 35.
Lauetan hogoi libera. BarbSup 155.
Emazterik gabe ezin pasa lauetan hogoi urthetan. Ox 205.
Lauetan hogoi-ta-zenbait urtetan. LarreArtzainE 69.
v. tbn. Tt Arima 69. Lauretan hogoi: Dh 199. Lauetan hogoi: Elzb Po 198. HU Zez 88. StPierre 25. JE Bur 160. Zerb IxtS 58. Leon Lc 16, 7. Etchebarne 44.
azpisarrerakoSense-77.1
(
Lauretan hogei eta
)."Noventa, [...] (AN) lautan ogeta amar
"Añ.
Lauretan hogoi eta hemeretzi iustu. Ax 549 (V 352).
Ene jauna errezebitu ditut lauetan ogei eta lau errugu baba bidaldu ditidazunak. (Vera, 1674). FLV 2006, 264.
Milla eta seietan eun eta lauretan ogei eta emeretzi urtetan. CartNav 139.
Lauetan hogoi eta hamar urthe. Lg I 256.
Lauetan ogai eta ameka pausu. (Ibero, s. XIX). FLV 1988, 148.
Mila hamabortz ehun eta lauetan hogoi eta lauan, abendoaren bortzean. JesBih 389.
Heldu zen lauetan hogoi eta zazpi urthetara. JnnSBi 58.
Lauetan hogoi-ta hamalau lerro. HUZez 41.
Mila zortz'ehun lauetan hogoi / ta amazazpigarrena. Etcham 34.
Aski maite dute [...] mila lau ehun eta lauetan hogoita lauetan Aita Saindu hautatuaz mintzatzea. ZerbIxtS 108.
Lauretan hogei ta bi soldado zahar. MdePr 49.
v. tbn. Egiat 190 (hogei ta). Arch Gram 21 (hogoi ta). Arb Igand 98 (hogoi). Ip Hil 118. Lauetan hogoi ta: Ox 196. JE Ber 34. Leon Lc 2, 37. Lf Murtuts 38 (eta).
azpisarrerakoSense-77.2
(
Lauretan hogeigarren
). Erraiten dudanean lauretan hogoigarren bekhatuaz neurria bethatzen dela. Ax 116 (V 77).
azpisarrera-78
LAUREZ.
azpisarrerakoSense-78.1
a)Cuatro veces.
v. LAURETAN. Bederatz aldiz joan zen Alemanira, [...], laurez Franzira [...] ta beste biz Inglaterrara. MbIArg I 196.
azpisarrerakoSense-78.2
b)(Lar, Añ; lauz Lar, Añ). "De dos, tres, cuatro, biz, iruz, lauz; bitan, irurez, lautan, laurez" Añ (s.v. manera; v. tbn. Lar). v. LAUTAN.
azpisarrera-79
LAU SAIHETSETATIK.
Por los cuatro costados. Munduari lau saietsetatik su emanik. BvAsL 164.
b)Cuatro veces.
v. LAURETAN. Iru bidar ezeze, lautan eta geiagotan be irainddu dozu nire emaztia. Otx 89.
Lautan erretzen ikusiko zan / Aloñako lekaidetza. SMitxAranz 97.
Iru edo lautan erriko txapeldun geratu itun. AtañoTxanKan 211.
azpisarrera-82
LAUTARIKO(Adnom.). "Orretarikoa por orretatikoa, atarikoa por atatikoa el de (la clase) de aquellos, como también bitarikoa, lautarikoa, baterikoa, zainbaterikoa" A Morf 13.
azpisarrera-83
LAU-URTE.
"Quadrienio, lau urte" Lar y Añ.
azpisarrera-84
LAU URTEKO.
a) "Quadrienal, lau urtekoa" Lar y Añ. b) "Olimpiada <olym->, espacio de cuatro años, lau-urtekoa, olinpiada" Lar.
azpisarrera-85
LAU-ZANGO.
"Cuadrúpedo" Bera.
azpisarrera-86
LAU ZANGOTAKO.
azpisarrerakoSense-86.1
a)(Hb, Dv A).Cuadrúpedo.
Bada lau zangotako iledun bat. Ez da ardi, ez ahari. HbEgia 130.
[Gizona] jautsi da laur-zangoetakoen heineraino eta bilhakatu hekien iduriko. JnnBihotz 235.
azpiadiera-1.1
(Uso adnom.). Lurreko laur zangoetako animale mota [guziak]. TBAct 10, 12 (He laur zangoetako; Lç laur oindun, Dv lau hatzetako, Ol lauroñeko, Ker (-iñ-), BiblE lauoineko
).
Barkatzen zakon bere lau zangotako lagunari. JEBur 61.
Lau zangotako bi [asto]. LfMurtuts 17.
azpisarrerakoSense-86.2
b)"Courtillière, insecte" Hb.
azpisarrerakoSense-86.3
c)"Scorpion" Hb.
azpisarrera-87
LAU ZANGOZ.
A cuatro patas. v. LAU OINEAN. Eniza lau zankoz joaiten / beste hoiek bezala?ArchFab 183.