OEHko datuak [laburduren azalpena]

adar-orratz 1 (Munita); aide-orratz 1 (NEtx); aize-orratz 1 (Erk Arran) / axe-orratz 1 (Altuna); argi-orratz 1 (Ag G); buruko orratz 1 (A BGuzur) / burukorratz (Mg PAb); elektrik orratz 1 (JE Ber); gal-orratz 2 (Ibiñ Virgil); galtz'erdi orratz 2 (Barb) / kaltzerdi-orratz 1 (Ag AL); galtzatorratz 1 (SM Zirik); galtzet-orratz 1 (Arr GB); itsas-orratz 3 (SP Phil; AA III) / itxas-orratz 1 (Añ LoraS) / itxasorratz 1 (Echta Jos); izotz-orratz 1 (Mde); jostorratz 32, B-G / jost-orratz 1 (JMB ELG); kadran-orratz 1 (O Po); mari-orratz, mariorratz bana (Ox); paparreko orratz 2 (Ag Kr; Or Eus); soinu-orratz 1 (MEIG); sorgin-orratz 3 (Mde Po, Zerb Azk); tximist-orratz 1 (Munita); zuzen-orratz 1 (Gand Elorri).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ximist-orratz IE 1 eta jostorratz B 1 izan ezik, guztiak G-EB dira: disekzio-orratz 4; eguzki orratz / eguzki-orratz bana; erloju-orratz 4 / erloiu-orratz 1 / erloju orratz 1; etxe-orratz 1; haize horratz / haize orratz / haizeorratz / haizorratz bana; ipar orratz 2 / iparrorratz 4; itsasorratz 1; jostorratz 12 (B 1, G-EB); kakorratz 1; segundorratz 1; sorginorratz 1; tximistorratz 2 / ximixt-orratz 1.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

albainorratz (HiztEn); belorratz (HiztEn); burukorratz (HiztEn: "ik. buruorratz") / buruorratz (DFrec 1; HiztEn-LurE); disekzio-orratz (Euskalterm 1); erloju orratz (AB38 2) / erloju-orratz (AB38 2); gakorratz (HiztEn); galorratz (HiztEn); galtzeta-orratz (AB38 1); galtzorratz (AB38 3; HiztEn); gasolina-orratz (Euskalterm 1); gramilorratz (AB38 1); haitz-orratz (Euskalterm 1); haize-orratz (DFrec 1; Euskalterm 1; HiztEn) / haize orratz (LurE) / haizorratz (AB50 1); iparrorratz (HiztEn) / ipar orratz (DFrec 4; LurE); itsasorratz (HiztEn-LurE); jostorratz (DFrec 1; AB38 5; AB50 1; HiztEn-LurE); kateorratz (HiztEn); lemorratz (HiztEn); lore-orratz (Euskalterm 1); luma-orratz (Euskalterm 1) / lumaorratz (HiztEn: "1 Ik. kaluma; 2 Ik. erraki"); magneta-orratz (AB38 1); mariorratz (LurE; HiztEn: "ik. burduntzi); minutorratz (HiztEn) / minutu-orratz (Euskalterm 1); ordu-orratz (AB38 2; Euskalterm 1); ordulari-orratz (AB38 1); segundo-orratz (Euskalterm 1) / segundorratz (HiztEn); sorgin-orratz (HiztEn: "k. burduntzi); suge-orratz (HiztEn; Euskalterm 1); tximistorratz (HiztEn).

Forma arautuaren azalpenaz oharra

2008-01-25eko erabakiaren arabera, erloju-orratza adibidea aipatuko da orratz sarreran.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-orratz: ik. oharra s.u. eguzkiorratz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 3 “Informatika sistemak eta teknologia berriak baliatuz, eta, girokonpasak bezala satelite konpasak ere benetako norabidea ematen duela kontuan izanik, seinale horiek diskriminatu egin ditugu, eta orratz magnetikoaren desbideraketan errorea ehunenetan jakitea lortu dugu, azpimarratzen du Martinezek” (Elhuyar); EPG: 0; ETC: 14 “Alabaina, orratz magnetikoa sentikorregia zeukan, eta norabidea seinalatu beharrean dena nahasten zuen” (Juan Luis Agirre).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0;

magnetiko adj. Imanari dagokiona, imanaren nolakotasunak dituena; magnetismoari dagokiona. Indar magnetikoa. Gertakari magnetikoak. Orratz magnetikoa: imanorratza

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Terminoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Definitzailea ‘iparrorratza’ izatea egokiagoa da, imanorratza formarena ere hala delako.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa orratz eta magnetiko sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

orratzain 1, I. Aranbarri ("Orain bere garita atzean dagoen arren ikusi ezin duen orratzainak jarria du bide artezean").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

orratzain : Euskalterm 1; orratzezain : AB38 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

orratzain : ElhHizt (orratz-zain), HiruMila, PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

'trenbideetako orratzak zaintzen dituena'. // EBBk soildua (1998-12-04).

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "orratzaina = guardagujas (oficio)".

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

ez da erabiltzen, dakigunez. Eta horren zein premia dagoen ere ez dakigu (RENFEren hiztegian errailtzaina eman zuen Euskaltzaindiak); fr aiguilleur (du ciel) adierazteko balio izan dezake; baina zer erabiltzen da?

Grafiari oharra zor zaio

orokorki, loturik idazten da -zain osagaia; -tz + z- moduko elkarketa hau, ordea, berezia izan liteke, bestela konpondu beharrekoa; hala ere, lantaldeak uste du grafia hori dagokiola.

Zerrendakoaren pareko forma(k)

Sin. errailtzain.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-tz+z-.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-zain.

Forma baten adiera(k)

trenbideetako orratzak zaintzen dituena.

Kategoria

iz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ORRATZETIK HARI (L, S ap. A). a) De cabo a rabo. "Orratzetik hari kontatu niozkan oro (L, S), le conté todas las piezas según eran cosidas" A. Orratzetik hari (L). 'Gerthakari bat bere xehetasun guziekin ezagut-arazten denean'. Lander Eusk 1928 (IV), 316. Testament zaharrean irakurtzen diren gora beherak, orratzetik-hari, denak egiak. Herr 28-12-1961, 2. Platonek, orratzetik aria, bere asmoa aitortu bear izan zion. Zait Plat 16. Orratzetik harirano behar du jakin. O PrASJU 262. Orratzetik hari denak jakiten. EZBB II 83. Behar baitute hedabidek orratzetik harira esplikatu zer den eta zertarako den. Herr 26-4-2001, 3. b) Pasando de un tema a otro. Galdetu, orratzetik hari, non gogo zuen hil ondoan izan. Prop 1909, 202. Orratzetik hari, aixtur-ukaldi zonbait ere emanik protsimo-lagunari, huntarat erori zitzaioten solasa. Lf Murtuts 44. Orratzetik hari, galde egin zioten bazakienetz. Lf ELit 163.

adib.: hari 1 iz. Lihoz edo beste gai izpitsuren batez osatutako izpia edo izpi multzo bihurritua, luzea, mehea eta malgua. Josteko haria. Hari lodia, mehea. Jostorratzean haria sartu. Hari batetik eskegirik. Haria eten. Zarpa zaharrak hari zaharrez pasaratzen. Hari muturra. Hari guztiak lotzeko. || Esr. zah.: Orratzak baino hariak luzeago behar du. Orratzetik hariraino behar du jakin.

orratzetik hari 1, Elkar (“Orratzetik hari, honako berba hauek idatzi ditu Jose Santosek Moleskine beltzean, Otxategiko ganbaran gogokoa duen bazterrean eserita”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

orratzetik hari 10: Herria 5 (“Lasserre departamendu buruak, esku aldaketa horren esplikatzeko orratzetik harira”), Eneko Bidegain 3 (“Azkenean, orratzetik hari, gai minberagoen hunkitzera heltzen dira.”), Joan Mari Irigoien (“Goazen barrena, eta lasai mintza gaitezen, zeren eta orratzetik hariraino jakinarazi nahi bainizuke neure bizitzaren historia”), Daniel Landart (“Xehetasun horiek oro, orratzetik hari, Mathiasek zekizkien”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide idiomatikoa da, eta egokia izan liteke azpisarrera gisa jasotzea.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa orratz sarreran.

Erabileremu dialektala

Batez ere Ipar.