Euskaltzaindiaren Hiztegia

OEHko datuak [laburduren azalpena]

murgilari 1 "plongeur, qui reste, nage sous l'eau. Txori murgilaria, oiseau plongeur. Igerikari murgilari handia, nageur grand plongeur" (H). Corpusekoak 2 agerraldi dira, autore eta obra berekoak, SM Zirik (adib.: "Plaentxian ez euala bera lango murgilaririk"); 2 "Porrón común (Aythya ferina)" MItziar Txoriak 18.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

murgilari 8: a) 'igerilaria' adierako 6, Kirolak 1975 ("Akapulko-ko Murgilariak", "murgilariaren "clavadista" bat jauzi egiten ikustea", "Murgilariek txonbo egiten duteneko tokiari La Quebrada deritza", "Zenbat murgilarik utzi duten beren bizia jauzi horietan!", "murgilaria itsasora jauzia egiteko zorian"); b)'hegaztia' adierako 2, BAO 1992 ("Murgilari arrunta [Aythya ferina], Murgilari mottoduna [Aythya fuligula]").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

murgilari : Euskalterm 9 (hegazti izena: m. buruzuri, m. lepokodun, m. burugorri, m. urrebegi, m. islandiar, m. handi, m. mottodun, m. arrunt, m. arre); HiztEn (urpeko igerilaria; anatidoen familiako eta aythya eta Bucephala generoetako hegazti antseriformeen izen arrunta); LurE (urpeko igerilaria; anatidoen familiako eta aythya jeneroko zenbait hegaztiren izena) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: murgilari arre: Aythya nyroca; murgilari arrunt: Aythya ferina; murgilari handi: Aythya marila; murgilari mottodun: Aythya fuligula; murgilari islandiar: Bucephala islandica; murgilari urrebegi: Bucephala clangula. / Izendegiaren fitxetako lekukotasunak: a) porrón: murgilari : X. Kintana, Hizt80, LMuj DGT, PMuj DCV; b) porrón común: murgilari arrunt : Galarza Gure hegaztiak, Perez Ollo Navarra; murgilari : J.M. Aranalde Egaztien mundua, Gordailu IkastHiztegia, PMuj DCV, Ag Kr-3 Itxas-iztegia; c) porrón pardo: murgilari arre : LE Matr, Ag Kr-3 Itxas-iztegia, PMuj DCV; d) porrón moñudo: murgilari mottodun : LE Matr, Perez Ollo Navarra; murgilari galdurdun : Ag Kr-3 Itxas-iztegia, Noval Avifauna, PMuj DCV; murgilari tontordun : J.M. Aranalde Egaztien mundua; e) porrón bastardo: murgilari handi : Ag Kr-3 Itxas-iztegia, Noval Avifauna); f) porrón islándico: murgilari islandiar : Ag Kr-3 Itxas-iztegia: "islandi-murgilari".

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

murgilari : EuskHizt (urpeko igerilaria); ElhHizt (Buceador; Zool. Porrón); HiruMila (submarinista; porrón); EskolaHE (urpeko igerilaria; Ahatearen familiako eta aythya jeneroko zenbait hegaztiren izena); DRA (buceador; xori murgilari - Harriet); PMuj DVC (porrón común) // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ari.

Euskaltzaindiaren Arauak

murgildu, murgil(du), murgiltzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

murgildu, murgil(du), murgiltzen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: MURGILEAN (V-och-m-gip, AN-gip; Lar). Ref.: A; Elexp Berg; Gte Erd 225. Nadando bajo el agua, buceando. "Bucear [...], murgillean itsasondotik gauzak ateratu" Lar. "(Nadar) con la cabeza sumergida" A. "Murgillian pasatzen zeban presia aldenik alden" Elexp Berg. Eguzkia itxaso barruan mustuger edo murgillean igeri balebil bere. A Ezale 1898, 42b. Murgillan luzaro irautiak. Anab EEs 1919, 244 "Murgillian sartu, entrar bajo agua" Iz ArOñ. "Murgillean sartu da (V-gip)" Gte Erd 225. Murgilean sartu ta azalera irten baino lenago topoa arkitu. A Ardi 40.

def: ubarroi iz. Itsas hegian bizi den hegaztia, lumadi ilunekoa, ahatea baino handiagoa eta murgilean ongi egiten duena (Phalacrocorax sp.).

murgilean 2: Berria (“Vladimir baxu jotzailea ere makinan sartu eta itsasoan igeri egiteko prest irten zen, uretako betaurrekoak eta tutua, murgilean egiteko hegalak eta gomazko gerrikoa jantzita”), Jakin (“Aldi honetan herritarrak zorpeetan murgilean ari dira, enpresa asko diruz gainezka igerian, bai”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

murgilean 3: Jenaro Garate (“Nire gogo hondoko ur sakonetan murgilean sartzen saiatzen naiz, baina ez dut lortzen azal-azaletik zerbait ikustea besterik”), Koldo Izagirre (“Hiru aldiz hasi behar izan zuen irakurketa, murgilean arakatu ohi zituen kostapeko arrokak bezain lauso hartzen zituen hitzak, ezin zuen kontzentratu, balientea Losada zelakoa zerabilen buruan eta gaitz egiten zitzaion onartzea”), Patziku Perurena (“Eta hondoa jo baino lehen, igerian ikasi nahi dizu euskarak, eta ur axaleko mariposa estilo xurian ez ezik, urpeko zoko ilunetan ere ekin dio murgilean, eta horratx titanic paperezko gurea azaldu!”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia, erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa murgil sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

murgilketa 5: A. Martinez 4 (adib.: "Murgilketa dramatiko haren bitartez, itsas sakonerako marka [1370 m.] eskuratu zuen Bartonek"), M. Gomendio ("Buruzkako murgilketa ur sakonetan burutu behar da").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

murgilketa : AB38 1, HiztEn (Murgiltzearen ekintza eta ondorioa), Euskalterm 4 (hauetan m.-saiakuntza, murgilketazko soldadura) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

murgilketa : ElhHizt (chapuzón, zambullida, sumersión), HiruMila (1 inmersión; 2 buceo), Casve EF (1 immersion; 2 plongée), PMuj DVC (chapuzón, zambullida) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Ondoko erabilerak argituko du formen arteko lehia

-keta eta -tze osaerakoak, biak jasoko dira, erabilerak argi dezan horien arteko lehia.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: inmersión; murgiltze berantiar: inmersión tardía; murgiltze bikoitz: doble inmersión; murgiltze goiztiar: inmersión temprana; murgiltze goiztiar oso: inmersión total temprana; murgiltze oso: inmersión total.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze/-keta.

Euskaltzaindiaren Arauak

'suila'.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan murmu v. bormu ; eta sarrera honetako aldaera ugariak, lexikografoen lekukotasunak eta testuak: Herr 1957 (ap. DRA: "Berehala, zalditik jautsi orduko, zilatua zuen gaitz mota, zonbat nahi gordea izan zadien: lansista, xoriak, bormua, eskinantza..."); GAlm 1968 (ap. DRA: "Zaldiak ere, kandela luze batzu sudurretik dilingan. Heien gormu, zamalzintz guzia, osoki hormatua alaina").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

murmu : Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

murmu : HiruMila, DRA, PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, Lh DBF.

Zerrenda osagarriak

NekHizt.

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

aldaera ugariko forma da (cf. bormu gorago aipatua, edo gormu); ia erabili gabea denez eta arloa landu dutenek murmu hobetsi dutenez, hori proposa liteke abereen eritasuna adierazteko.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

a) murmur aldaerak 6 ager. ditu: adizlagun bezala B 3 (Ag Al, Laux AB, A BeinB) eta izen bezala B 1 (Laux BBa) eta G 2 (Anab Poli, NEtx LBB); eta murmulari, murmurketan bana (AB AmaE); mur-mur aldaerak ere 6: adlag. da lautan: B 1 (Laux AB), G 2 (JanEd II, Noe) eta IE 1 (Iratz); iz. bitan, G (Ibiñ Virgil); eta mur-murka 3 (BEnb); mur mur 3 aldiz agertu da, adizlagun bezala: B (Azc PB), G (Urruz Zer) eta IE (Barb Sup).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

a) izen-erabileran forma hauek agertu dira: murmura (EB 1); murmuria (B 1); murmurika (IE 2, EB 1); murmurio (IE 2, EB 6); murmuru (EB 1); b) adizlagunak: murmurmur (EB 1); murmurioka (G 1); murmurka (G 1); murmurikan (IE 3); c) aditzak: murmuriatu (EB 3), murmurikatu (IE 1, EB 5).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

AB38: murmur (1), murmurizo/a (1); Euskalterm: murmurio (15), murmu(r)ru (1); LurE: murmur, murmurikatu, murmurikatze; HiztEn: murmur, murmurio, murmurikatu.

Euskaltzaindiaren Arauak

iz. h. marmar.

Euskara batuan hobestekoa

Ik. marmar.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

hots-errepikak.

Kategoria

iz. (Cf. mur-mur adlag.).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

murmuratu : B 32 (fB Olg, Ic II-III, Astar II (17), JJMg BasEsc), G 2 (Noe, Lasa Poem) eta IEan 14 (Lç, Hm, LE Pro, Bordel); murmuradu (9: Astar II) eta murmurau (3: fB Olg, JJMg BasEsc) B dira; murmurazino : B 32 (Mg CO, fB Olg, fB Ic II, Astar II (17), JJMg BasEsc); murmurazio : G 8 (Mg CC, AA III, Gco I-II, Xe, Tx B I, Iraola) eta GN 1 (LE Prog). Beste aldaerak: murmuraziño (Mg Co, Añ LoraS-GGero), murmurazine (Astar II), murmurazinoe (Astar II, JJMg BasEsc), murmurazione (Lç), mormurazio (Cb Eg II). Beste eratorriak: murmuralari (Astar 3); murmuranz (Mb 4), murmuranza (Mih 2); murmuratzalle (3: Añ, Itz, Lard); murmuratze (Lç 2); murmureta (Itz 5); murmuradore (13: fB, JJMg).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

AB38: murmurazinoe (1).

Euskaltzaindiaren Arauak

murmuratu, murmura, murmuratzen. Zah. h. marmar egin, marmarka jardun.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

murmuratu, murmura, murmuratzen.

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Zah. Ik. marmar egin, marmarka jardun, etab..

Euskaltzaindiaren Arauak

Zah. h. marmar.

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Zah. Ik. marmar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

murmurika 2: Laph ("Haren ahotik ez da atheratzen murmurika bat baizik"), Gazt MusIx ("Gauaro izar lorea, / goizalde bitartera danean, / murmurika ixilla"), eta OEH argitaratuan, Herr 1962 ("Murmurika zonbait altxatu dira [...] langilen intresak aipatu direnean"); murmurikatu 5, Mde HaurB (adib., "Otoitz bat murmurikatu zuen"), eta OEH argitaratuan, Canc. pop. ap. DRA ("Egunaz jokotan, gauaz edaten; / jendia nitaz murmurikatzen"), Herr 1958 ("Beren gisako madarizione zerbait murmurikatuz"), Otoizlari 1965 ("Zenbeitek haur edo hura murmurikaturikan ere"); ez dugu mormorika- formakorik aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

mormorikatu 1, X. Mendiguren B. ("Orduan alkatearen belarrira mormorikatu zuen: "Sinetsidazu ez dudala zigor hau merezi""); murmurika 2, B. Mendisco 2 ("eni ohartu gabe ere iragan zen, urrats bezenbat murmurika eginez", "Ixtant bat beha egon nindakion, eta kulleratra salda iretsi bezenbat murmurika botatzen zuela ohartu nintzen"); murmurikan 3: Haurren arthatzeaz ("Omore txarra du, eta murmurikan ari da"), M. Erdozainzi ("Ixiltasunean / Bakartasunean / Denek, murmurikan / "Agur, gure Aita / Zeruetan zaudena!""), B. Mendisco ("Predikatzen ari zen batez, galerietan aditu omen zuen norbait goraki murmurikan, eta gizon debrua ez ixiltzen!"); murmurikatu 8: Othoizlari 1967 ("Ez Jaunaren hasarrea pitz-araz, [...] ez mumurika"), X. Amuriza ("John —murmurikatu zuen berekiko— John"), X. Mendiguren B. ("Scottek ezin ulertuzko zerbait murmurikatu zuen eta manta artean iraulkatu zen"), J.A. Arrieta (""Off-boza esan nahiko duk, zerri horrek" —murmurikatu du hortzak estuturik"), M. Lopez ("Liztorrak soinak goratu zituen eta beste alde betera bueltatu zuen burua, zera murmurikatuz: —Ai, ai, ai ene!"), J. Urteaga ("geltokirantz gindoazela ikaratu egin ninduela eskumuturretik helduta garrazki murmurikatu zidanean [...]"), J.A. Ormazabal ("Zer egingo dugu, ba? —murmurikatu zuen"), Xirrixta 1996 ("Badakizu aita, goiz honetan ez nizun minik egin nahi... —murmurikatzen du Patxik").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

murmurikatu : HiztEn, LurE; murmurikatze : LurE. Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.

Sektore jakin bateko informazioa

IrakBa: murmurikan 1 (Lk 15,2: C 27); marmarikan 5 (Ir 16,2; Zen 21,5.7; Mt 20,11; Lk 15,2: C 124; Lk 19,7); marmarika (Flp 2,14: "marmarika eta eztabadarik gabe"); TesBer: marmaraka (St 5,9: "ez ar marmaraka bata bestearen kontra"); marmaran (1 Ko 10,10: "Ez zaiteztela marmaran ar"); marmarika 5 (adlag.: Mt 20,11; Lk 5,30; Jn 6,41.43.61); marmarikan 3 (Lk 15,2; 19,7; Heb 13,17); marmarik gabe 2 (Flp 2,14: "egizue dena marmarik eta eztabadarik gabe"; 1 P 4,9).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

murmurika : HiruMila (1 murmullo; 2 murmurando, susurrando), Lur EF/FE (bougonnement, ronchonnement), HaizeG BF (murmure de mécontentement), Lh DBF (murmure, rumeur, bouderie), DRA (murmullo), PMuj DVC (murmullo, murmujeo, susurro, cuchicheo); murmurikari : Lur EF/FE (bougon, ronchonneur), Lh DBF (bougon, murmurateur, grognon, grincheux), PMuj DVC (1 susurrador, susurrón, cuchicheador; 2 murmurador, detractor, criticón, maldiciente; 3 rezongador, rezongón, regañón, gruñón); murmurikatu : EuskHizt, HiruMila (1 murmurar; 2 susurrar), ElhHizt (1 murmurar, cuchichear, criticar; 2 murmurar, susurrar, musitar, bisbisear), EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE (murmurer, médire, bougonner / murmurar), HaizeG BF (ronchonner, se plaindre), Lh DBF (murmurer, se plaindre), DRA (murmurar), PMuj DVC (1 murmurar, cuchichear, balar bajo; 2 refunfuñar, regañar entre dientes, gruñir, rezongar, murmurar); murmurikatzaile : PMuj DVC (regañón, gruñón, rezongón); murmurikatze : EuskHizt // Ez dugu aurkitu ap. Casve EF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Euskaltzaindiaren Arauak

murmuratu, murmurika, murmurikatzen. Ipar. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

murmurikatu, murmurika, murmurikatzen.

Erabileremu dialektala

Ipar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

murmurio 1, Berron Kijote ("iturriko uraren murmurioa"); maite-murmurioka 1, TAg Uzt ("zuaizburuak kulunkan maite-murmurioka alkarrizketan asi diran garaian").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

murmurio 13: J.A. Agirre ("Ziztuaren hotsera mila murmurio igo ziren lur barrenetik"); BAtx BiAn ("Murmurio bat zetorren plazaren aldetik eta harantza jiratu nintzen"); A. Arkotxa 2 (adib.: "Enparantzaren erdiko lorategia alegeratzen duen iturri zahar haren kristalezko murmuriotik kanpo ez da fitsik entzuten"); Zelina ("bekaitzak eta norberak menderatu ezinak eraginda sortu da hainbat eta hainbat murmurio zital"); Zerria eta ni ("Pilpilean jartzen da hura eta plaza murmurio ozen bat izaten da"); R.J. Fuster ("denboraren murmurioa hautsi gabe"); Zipristin/7 ("errotako presako uraren murmurioa nigana iristen bait zen"); R. Saizarbitoria ("errezo aspertuen murmurioa"); Ama ("otoitz eta zinkurinen murmurio epela entzuten"); J. Sarrionandia ("kantoietan aditzen den murmurioa"); Portuko bakardadea ("iturriaren murmurioa besterik ez nuen somatu"); J. Muguruza ("harridurazko keinuak nola murmurioak ezin adierazgarriagoak"); maite-murmurioka 1,TAg Uzt (OEH ko testuinguru berean); ur murmurio 1: Zeu zeutara ("errotako presaren ur murmurioa neuganaino heltzen zan").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

murmurio : HiztEn (marmarra; Med. soinu anormala); Euskalterm 12 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

murmurio : ElhHizt (murmullo, susurro; [Med.] soplo), HiruMila (murmullo, susurro, cuchicheo, rumor), Lh DBF (v. murmuria) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Casve EF, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, DRA, PMuj DVC.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

iturriko uraren murmurioa.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Zub.

Forma baten adiera(k)

murmurika.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

irri gaiztoa, isekazkoa.

Euskaltzaindiaren Arauak

'murrizten duena'.

Jatorrizko forma

bakanketa, mehazketa, murrizketa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan murritzaille , Urt Gen 38,12: "Bere ardien murritzailleengana".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

murriztaile 8: EHAA 1990 ("ondorioz, koefiziente murriztaileen taula, honela gelditzen da: Aurrekontua / Koefizientea"), M. Arrue 3 ("... eta honek sortarazi ditu dagoeneko zenbait iritzi murriztaile eskuduntza zibila zein eremutan aplika daitekeenari buruz", "... zeinak ez bait du inola ere urratzen E.K.aren 148.1.8. art.aren ulermen murriztaileenaren barrutia", ""Eskubide zibil, foral edo berezi" terminoei buruz, mahairatu zuen, haien esanahi historiko eta tradizionalaren arabera, agian uler zitekeela, EAE jarrerarik murriztaileenetara makurtu dela"), P. Iztueta ("euskal gizartean sustraiak sendo botata dauzkan kultur gertakaria da, sistema frankistak, neurri murriztaile eta zapaltzaileak erabiltzen dituen arren, suntsitzea lortzen ez duen zerbait da"), E. Lopetegi ("Gainerakoan, gaineratikoan eta gainerakoz lokailuek, berriz, balio murriztailea baizik ez dute erakusten"), BAO 1993 ("Ur hauetan arrantzan egiteari dagokionez, arrantzan egiteko epealdian, alegia, bai eta harrapaketa, tamainia, beita, etab.ei dagokienez ere, gebenei buruzko agindu murriztaileenak xedatzen duenari begira egongo da"), Egunk 1993 ("Gobernu zentralak inflazioa gelditzeko martxan jarri duen diru politika murriztailea").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

murriztaile : HiztEn, LurE, Euskalterm 14; ez-murriztaile : Euskalterm 4; murritzaile : HiztEn (ik. murriztaile), LurE // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

murriztaile : EuskHizt ('murritzailea'), HiruMila (1 restrictivo, va; 2 reducionista; 3 podador, ra; esquilador, ra; trasquilador), ElhHizt (mermador, -a; cercenador, -a; cortador, -a; podador, -a), EskolaHE, Casve EF (émondeur, réducteur), HaizeG BF (émondeur), Lh DBF (1 émondeur; 2 tondeur), DRA (podador), PMuj DVC (1 mermador, cercenador; 2 podador); murritzaile : EuskHizt, HiruMila (ik. murriztaile), EskolaHE, Lh DBF (qui retranche, diminue, taille, tond, émonde, dégarnit, dépouille), DRA (1 esquilador; 2 talador; 3 cercenador; 4 mermador; 5 expoliador; 6 el que pela o despluma a sus adversarios) // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

EBBk soildua.

Quorum hobea izatean erabakitzeko utzia

Miren dagoela erabakitzekoa.

Beste bat hobesteko arrazoi pisuzkorik ez dago

forma hau ageri da gaurko testuetan, eta hori proposatzen da, ez baitago erabilerari kontra egiteko arrazoi pisuzkorik.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-tz(tu)+tz-.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu murritzapen formarik aurkitu; EBkoak dira murriztapen 13 aldiz agertua (P. Salaburu, K. Muniain, M. Zalbide, M. Navarro, Eustat, Informatika Atlasa, BEO, Gipuzkoako Ekonomia, Elhuyar: "balio-murriztapen"; J. Ortiz de Urbina: "datu murriztapen"; GAO: "epe murriztapen"), eta murrizpen 4 aldiz (J. Jauregi, K. Altonaga, J. Agirre; X. Kintana: "hezur-murrizpen").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

murriztapen : DFrec 1, AB50 5, HiztEn, Euskalterm 27 (eta murriztapendun 1); murrizpen : Euskalterm 1 ("presupostu-murrizpen").

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

hurrengo pasaldian erabakitzekoa.

Eratorpen-atzizkien banaketa argitu behar da

osaeraz zalantzak daude: *murrizta(tu) oinarririk ez dagoenez, -tzapen aldaera erabili dela pentsatu beharko litzateke eta ondoren metatesia edo.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

Euskaltzaindiaren Arauak

murriztu, murritz/murriztu, murrizten. da/du ad.

Sistematika batean bil daitezkeen aditzoinak

murriztu, murritz/murriztu, murrizten.

Kategoria

izond.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

(pertsona) zakarra, lehorra.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: murruntza: Cymbalaria muralis.

Kategoria

iz.

Landare eta animalien taxonomi izena

Cymbalaria muralis.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Forma baten adiera(k)

marrua.

Atzizkien araberako erabakiak

-tzar.

Euskaltzaindiaren Arauak

Bizk. 'tutik'.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Forma baten adiera(k)

tutik.

Euskaltzaindiaren Arauak

murtxatu, murtxa, murtxatzen. Ipar. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

murtxatu, murtxa, murtxatzen.

Erabileremu dialektala

Ipar. batez ere.

Euskaltzaindiaren Arauak

murtxikatu, murtxika, murtxikatzen. Ipar. du ad. Sin. mamurtu, mastekatu; txikitu.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

murtxikatu, murtxika, murtxikatzen.

Sinonimoa(k)

mamurtu, mastekatu; txikitu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

oztopoa.

LBeh (2011-03-03): murtziar 109: Berria 3, EiTB 94, Jakin 2, Argia 5, DiarioVasco 5.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: murtziar 11: Berria 8, Jokin Urain, Filosofiako gida, Patziku Perurena.

Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

Egokia dirudi baina Onomastika batzordeak erabakitzeko utzi du lantaldeak. // Onomastika Batzordeak onartua (2021-09).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz konposatu hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

elkarketa librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-txapelketa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

musaje 3: Zozoak beleari ("Orduan eta alaiagotu zitzaion musajea"), LMuj ("Gazteenak musaje zurbila zuen"), Bat-batean/98 ("Musaje zuriz baina bihotzak / oraindik dauzkagu trebe").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm, ez ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Gip. (eta Naf.? — nafarrek argituko dute).

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. Zah.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Diakronia

Zah.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera egin eta sarrerako hainbat adibide (Musean egin, jokatu. Musean ari dira. Musean irabazi ziolako. Musean igaro arratsaldea. Jaiegunetan tabernan musean) azpisarrera berrira eraman.

Erdaretako formak

OfQuLF: mousseline / tissu fin et léger || Mossoul || ville d'Irak où l'on fabriquait ce tissu.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Jatorrizko forma

museo, (erakustetxe).

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: museología.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: MUSIKA-BANDA. Banda de música. Baserri txikiko musika-bandeak eta orfeoiak. Kk Ab II 125. Eibarko musika bandiakin. SM Zirik 84. Orixe da guk [...] musika-bandaren lenengo izan genduan zentzuna. JAzpiroz 144. v. tbn. Arti Ipuin 57. AZink 97. Insausti 109.

adib: musika1 2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Kantuz eta musika-soinuz. Musika hots isila. Zumaiako nazioarteko musika-jaialdia. Txistulariak lehenbizi, musika taldeak hurrengo. Herriko musika-banda. Musika-tresnak. Musika irakaslea. Musika elkarteak. Musika notak. Musika-terapia. // banda 2 iz. Haize eta perkusio instrumentuak jotzen dituzten musikarien taldea. Bertako musika banda ere izaten zen herrian. Hileta martxak jo zituen udal bandak.

musika(-)banda 979: DiarioVasco 353, Uztarria 269, Berria 214, Goiena 52, EiTB 41, Deia 25, Argia 13, Elkar 5, ElCorreo 4, Karmel 3.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

musika(-)banda 85: Berria 22, Herria 4, Edorta Jimenez 13, Mirentxu Larrañaga 6, Lopez de Arana 5, Felipe Juaristi 4 , Koldo Biguri 3, Pako Aristi 4, Jon Arretxe 23, Xabier Mendiguren Elizegi…

Jatorrizko forma

musika banda, banda.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Adierazle egokia, eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Hitz konposatu hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

elkarketa librea.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa musika sarreran.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Kontzeptu zehatza da, azpisarrera gisa jasotzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: MUSIKA EGIN a) Interpretar música. Laur haizeek ere egin ohi die musika. EZ Man II 17. Zer tenore hauta musika egiteko! Gy 179; b) (Volt, Urt I 476). Burlarse. "Moquer, moziko egitea [sic]" Volt 97. Limak ziola aldiz hula trankill egiñ musika. Gy 135 c) Componer música. Musika egiteko ta ele-ederrerako, mintzoa, soinua bear ditu. Or Y 1934, 83. Nihaurek musika egiten jakin izan banu, engoitik banuen kantu gehiago eginik. Xa Odol 67.

musika egin 464: Berria 197, EiTB 60, Aizu 19, Argia 82, DiarioVasco 34, Deia 33, Elkar 12, Uztarria 9, Consumer 6, Goiena 5, Jakin 4, HABE 2, Elhuyar.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

musika egin 101: Berria 79, Herria, Felipe Juaristi 6, Bernardo Atxaga 3, Rataplan 2, Pako Aristi, Koro Navarro, Edorta Jimenez, Marzel Etxehandi…

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia, eta azpisarrera gisa sartzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa musika sarreran.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 406, EPG: 42, ETC: 1312

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0.

musika 2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Kantuz eta musika-soinuz. Musika hots isila. Zumaiako nazioarteko musika-jaialdia. Musika irakaslea. Musika elkarteak. Musika notak. Musika-terapia. jaialdi 2 iz. Musika, dantza edo kideko emanaldi jendaurrekoa. Ik. kantaldi. "Argia" elkarteak antolaturik, dantza-jaialdi bat izango da igandean. Euskal abesti jaialdia. Edinburgoko musika-jaialdiak. Igandeko jaialdian parte hartuko duten abeslariak. Bertsolari jaialdia. Antzerki jaialdia: hainbat antzerki ematen diren jaialdia. Euskal kirol jaialdia.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide gisa mantentzekoa da, baina musika 1 adieran. Ezabatzekoa da musika 2 adiera.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Zerrenda osagarriak

MilaHitz: "musika jo".

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "musika klasiko".

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Kontzeptu zehatza da, azpisarrera gisa jasotzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 38, EPG: 13, ETC: 236

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0.

musika 2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Kantuz eta musika-soinuz. Musika hots isila. Zumaiako nazioarteko musika-jaialdia. Musika irakaslea. Musika elkarteak. Musika notak. Musika-terapia. nota1 1 iz. Mus. Musika-soinu bat adierazteko ikurra; soinu hori bera. Musika-notak. Doinuaren notak. Kantariak ahots gardena eta garbia lortzen du nota altuetan.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Jasoa dago adiera hau nota sarreran, baina maiztasun handia du eta beraz, forma osoa azpisarrera gisa jasotzea proposatu da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da musika eta nota sarreretan.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

LBeh (2014-04-03): musika(-)talde 936: Aizu, Deia 9, Elhuyar 8, Consumer 2, Berria 355, EiTB 312, Jakin 10, Argia 88, DiarioVasco 151.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: musika(-)talde 217: Berria 91 (“Sustraia Lapurdiko musika taldearen seigarren diskoa, 'Beti bidean', besta giroan murgiltzen da“), Herria 59 (adib.: “Irrintzina musika taldea hor zelarik bazterren airosteko”, “Aratsaldean, musika-taldeak karriketan eta pilota partida esku huska herriko plazan”), Felipe Juaristi, Iñaki Arranz, Xabier Olarra, Jon Arretxe, Josu Zabaleta, Pello Salaburu, Xabier Mendiguren Elizegi, Pablo Sastre, Unai Elorriaga, Unai Iturriaga, Oskar Arana, etab.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "(musika) taldea = grupo musical".

Hitz konposatu hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

Elkarketa librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, eta hedatua dago.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

dantza(-)talde aztertzean azpisarrera ziren antzerki(-)talde eta musika(-)talde ohiko lexia egitea proposatu da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa sartzekoa musika sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB:0 , EPG: 1, ETC: 60

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: musika-terapia musicoterapia; Adorez: musika-terapia: terapia musical; Labayru: musika-terapia 1 iz. musicoterapia

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: musicoterapia / EEgunk: "musika-terapia († musikoterapia)"

musika 2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Kantuz eta musika-soinuz. Musika hots isila. Zumaiako nazioarteko musika-jaialdia. Musika irakaslea. Musika elkarteak. Musika notak. Musika-terapia.

Beste sarrera batean argitzekoa

adibide gisa arautua s.u. musika.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Terminoa da eta azpisarrera gisa jasotzea proposatu da, musika(-)terapia forman.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da musika eta terapia sarreretan.

Jatorrizko forma

musikagile, konposatzaile.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gile.