OEH - Bilaketa
26 emaitza murriztu bilaketarentzat
goiburua
murriztu.
tradizioa
Tr. Documentado al Norte desde Etcheberri de Ziburu, tbn. se encuentra en autores meridionales desde aprox. 1930. La forma más usual es murriztu ; hay morrotxtu en Etcheberri de Ziburu, morroiztu en Olabide y morroztu en A. Urkidi (in Onaind MEOE 746), Orixe, Goenaga e Ibiñagabeitia (Virgil 62; en los tres últimos, sólo con el significado de 'ramonear'). En DFrec hay 21 ejs. de murriztu, meridionales.
sense-1
1.
(V-gip; H),
murristu (V-gip),
morroztu,
morroxtu (H, que cita EZ Eliç
)
Ref.:
Iz ArOñ (murrístu);
Elexp Berg
.
Disminuir, reducir; restringir. " Saria, neurria murriztea " H. " Murrístu da, se ha disminuido (el pienso). Murrísketan baxuasak bedarrak " Iz ArOñ. " Tabernarien irabazixak pe dezente murriztu die aspaldixan " Elexp Berg. " Asko murriztu jako illia " Ib. v. 1 murritu.
Bere iornala edo soldata iduki diot edo morrotxtu diot. EZ Eliç 154. Eskubide orreik murriztuta ikustekotan. Eguzk GizAuz 112. Bere nausitasunak edatzen zun itzala murrizten joango baitzan. Etxde JJ 40. Etxilarra erein San Moritzeko, / ez zaitzu murriztuko. GAlm 1959, 7. Zaartu eta indarrak murriztu zaizkidalarik. AZink 145. Euskal aditza hedatu beharrean murriztearen aldekoak. MIH 388. Baina euskaldungoa murrizten doa eta aho hizkera murriztu ahala euskal literatura aldiz goraka. MEIG IV 68.
Disminuir, reducir; restringir. " Saria, neurria murriztea " H. " Murrístu da, se ha disminuido (el pienso). Murrísketan baxuasak bedarrak " Iz ArOñ. " Tabernarien irabazixak pe dezente murriztu die aspaldixan " Elexp Berg. " Asko murriztu jako illia " Ib. v. 1 murritu.
Bere iornala edo soldata iduki diot edo morrotxtu diot. EZ Eliç 154. Eskubide orreik murriztuta ikustekotan. Eguzk GizAuz 112. Bere nausitasunak edatzen zun itzala murrizten joango baitzan. Etxde JJ 40. Etxilarra erein San Moritzeko, / ez zaitzu murriztuko. GAlm 1959, 7. Zaartu eta indarrak murriztu zaizkidalarik. AZink 145. Euskal aditza hedatu beharrean murriztearen aldekoak. MIH 388. Baina euskaldungoa murrizten doa eta aho hizkera murriztu ahala euskal literatura aldiz goraka. MEIG IV 68.
sense-2
2.
(SP (-tzt-), Lar, H),
morroiztu,
murroiztu
(Volt 114 <-roiste>).
Roer; desgastar; raer, ajar(se).
"Rogner, ronger"
SP.
"Cercenar"
, "pellizcar, quitando algún pedacito al pan y a otras cosas" Lar.
"
Saguek murriztu gasna, [...]. Soin azpitik murriztuegia, robe trop rognée par le bas"
H.
Gainbehera plegutik hartu du izena [Kanbo herriak], / mihiaren ezpatak murriztu duena. Hb Esk 105. Kapa murriztu bat. "Raída". Or Tormes 95. Soñekoak ez zazkizue soñean morroiztu. Ol Deut 29, 5 (Dv hautsi, Ker maiztu, BiblE hondatu).
Gainbehera plegutik hartu du izena [Kanbo herriak], / mihiaren ezpatak murriztu duena. Hb Esk 105. Kapa murriztu bat. "Raída". Or Tormes 95. Soñekoak ez zazkizue soñean morroiztu. Ol Deut 29, 5 (Dv hautsi, Ker maiztu, BiblE hondatu).
azpiadiera-2.1
(G-azp-bet-nav, Lc, B, BNc ap. A; Lar, H).Podar.
"Chapodar"
Lar.
Haritzak ez du hola murriztu behar. Dv Lab 374. Orai gure haritza / zein den murriztua! Zby RIEV 1909, 396 (tbn. en Or Eus 200). Mastia murrizten. Ibiñ Virgil 90. Ezin onartuz bizi naiz beti murrizturikan dagola / bere itzala Baionaraino hedatzen zuen arbola. Xa Odol 261. Gramatikaren arbola soil eta murrizteko asmoz. MEIG VIII 108.
Haritzak ez du hola murriztu behar. Dv Lab 374. Orai gure haritza / zein den murriztua! Zby RIEV 1909, 396 (tbn. en Or Eus 200). Mastia murrizten. Ibiñ Virgil 90. Ezin onartuz bizi naiz beti murrizturikan dagola / bere itzala Baionaraino hedatzen zuen arbola. Xa Odol 261. Gramatikaren arbola soil eta murrizteko asmoz. MEIG VIII 108.
azpiadiera-2.2
Mutilar.
Zaituztena utziko murritztuak [beharriak ebakirik] berdiñ. Gy 143.
Zaituztena utziko murritztuak [beharriak ebakirik] berdiñ. Gy 143.
azpiadiera-2.3
Ramonear.
Ardiek berek larrean othe mokoak murrizten dituztela. Dv Lab 273. Auntz arin, larrak eta urritzak morrozten dituena. Or Mi 33 (v. tbn. Eus 172). Nere ardiak goseti, belarra morrozten ari dituk. Goen Y 1934, 94.
Ardiek berek larrean othe mokoak murrizten dituztela. Dv Lab 273. Auntz arin, larrak eta urritzak morrozten dituena. Or Mi 33 (v. tbn. Eus 172). Nere ardiak goseti, belarra morrozten ari dituk. Goen Y 1934, 94.
azpiadiera-2.3.1
[Bazterrak] murriztuak eta bipilduak Eguberrikoetan, aldiz berdatuak eta liliz jauntzirik Bazkotan.
.
Larre ArtzainE 111.
azpiadiera-2.3.2
Pelar, deforestar (los montes).
Zuen egurrean berotzea laket zaiote, oihanak murriztuz geroz. Barb Sup 109. Eta nola murriztu den bat-batean ezkerrekoa [pareta] bera! JE Ber 41. Mendiak murrizten, edo gehienez pinu beltzez jazten. MIH 175.
Zuen egurrean berotzea laket zaiote, oihanak murriztuz geroz. Barb Sup 109. Eta nola murriztu den bat-batean ezkerrekoa [pareta] bera! JE Ber 41. Mendiak murrizten, edo gehienez pinu beltzez jazten. MIH 175.
azpiadiera-2.4
(B ap. Izeta BHizt2
; H),
murristu (H).
Cortar (el pelo). " Ile oi murriztu " Izeta BHizt2. Cf. infra (3).
Ilea murriztuko du. Dv Num 6, 9.
Cortar (el pelo). " Ile oi murriztu " Izeta BHizt2. Cf. infra (3).
Ilea murriztuko du. Dv Num 6, 9.
azpiadiera-2.5
(VocBN (-tzt-) A; Dv).Acortar.
azpiadiera-2.6
"
Elhesta murriztea, écourter une conversation, un discours"
H.
sense-3
3.
(AN, BN ap. A
; SP (-tzt-), Urt I 37, Ht VocGr 432 (-tzt-), Arch Gram 68, Lecl, Dv).
Rapar, esquilar; quedar pelado. " Murritztu da, les cheveux lui sont tombés" SP.
Bere ardiak murriztera. Urt Gen 38, 13 (Dv motzaraztera, Bibl moxtera). Emaste burua estalia izan gabe othoitz egiten edo profetatzen duen guziak desohoratzen du bere burua, ezen murritztua balitz bezala da. He 1 Cor 11, 5 (Dv murriztua ). Mürriztüko ditugü ardiak negü ondoan. Arch Gram 69. Gizona murriztuko dute lekhat plaparen tokian. Dv Lev 13, 33 (Ur gizona moztu, Ol, BiblE ilea moztu, Ker bizarra moztu, Bibl bizarra egin). Eta burua murriztu zuen. Dv Act 18, 18. Khartzoil eta murritz hadi hire bihotzeko haur maiteen ariaz. Dv Mich 1, 16.
Rapar, esquilar; quedar pelado. " Murritztu da, les cheveux lui sont tombés" SP.
Bere ardiak murriztera. Urt Gen 38, 13 (Dv motzaraztera, Bibl moxtera). Emaste burua estalia izan gabe othoitz egiten edo profetatzen duen guziak desohoratzen du bere burua, ezen murritztua balitz bezala da. He 1 Cor 11, 5 (Dv murriztua ). Mürriztüko ditugü ardiak negü ondoan. Arch Gram 69. Gizona murriztuko dute lekhat plaparen tokian. Dv Lev 13, 33 (Ur gizona moztu, Ol, BiblE ilea moztu, Ker bizarra moztu, Bibl bizarra egin). Eta burua murriztu zuen. Dv Act 18, 18. Khartzoil eta murritz hadi hire bihotzeko haur maiteen ariaz. Dv Mich 1, 16.
sense-4
4.
(L, BN-baig ap. A
; Urt II 359, H),
morriztu (V-gip ap. A
).
"Dégainer, dépouiller. Horrela biziz laster murriztuko du bere etxea eta hustuko, [...] il dépouillera tôt sa maison. Plumer quelqu'un, lui enlever tout son argent. Zituen guziak irabazi diotza, osoki murriztu du, [...] il l'a entièrement dépouillé" H. "Despojarse, perder todo, por ej., al juego" A.
Batzuek bertzeen murristeko jokoan. Prop 1890, 19. Lapurrak murriztu zuten, zauriz bete zuten. Ir YKBiz 267. Sakelak murriztuta izteko. Eguzk GizAuz 32.
"Dégainer, dépouiller. Horrela biziz laster murriztuko du bere etxea eta hustuko, [...] il dépouillera tôt sa maison. Plumer quelqu'un, lui enlever tout son argent. Zituen guziak irabazi diotza, osoki murriztu du, [...] il l'a entièrement dépouillé" H. "Despojarse, perder todo, por ej., al juego" A.
Batzuek bertzeen murristeko jokoan. Prop 1890, 19. Lapurrak murriztu zuten, zauriz bete zuten. Ir YKBiz 267. Sakelak murriztuta izteko. Eguzk GizAuz 32.
sense-5
5.
Criticar, despellejar.
Ditxotan hari dire hunek hura murritz! Ox 159.
Ditxotan hari dire hunek hura murritz! Ox 159.
sense-6
6.
"6.º (L), attrister; [...] 8.º s'attrister. Murriztua kausitu dut ohean, je l'ai trouvé tout triste"
Lh.
sense-7
7.
(AN-larr).
"Escasear, agotar. Dirue murriztuko zaigu leister, ola gastatzen ba-deu " Asp Leiz2.
"Escasear, agotar. Dirue murriztuko zaigu leister, ola gastatzen ba-deu " Asp Leiz2.
sense-8
8.
(AN-larr).
"Dejar de dar algo. Goikoetxekoak esnea ematetik murriztu zaizkigu " Asp Leiz2.
"Dejar de dar algo. Goikoetxekoak esnea ematetik murriztu zaizkigu " Asp Leiz2.
sense-9
9.
Privar (de).
Gaur lagunez murrizturik gelditu bagara ere. MEIG VIII 86.
Gaur lagunez murrizturik gelditu bagara ere. MEIG VIII 86.
azpisarrera-1
MURRIXTU (H)
(Forma con palat. expr.).
Bildots murrixten hari duten batek duen bezalako pazienziaz. JesBihD 142.
Bildots murrixten hari duten batek duen bezalako pazienziaz. JesBihD 142.
murriztu
-
murriztu. Tr. Documentado al Norte desde...
-
1. (V-gip; H), murristu (V-gip), morrozt...
-
2. (SP (-tzt-), Lar, H), morroiztu, murr...
-
(G-azp-bet-nav, Lc, B, BNc ap. A; Lar, H...
-
Mutilar. Zaituztena utziko murritztuak [...
-
Ramonear. Ardiek berek larrean othe moko...
-
(B ap. Izeta BHizt2 ; H), murristu (H). ...
-
(VocBN (-tzt-) A; Dv).Acortar....
-
" Elhesta murriztea, écourter une conve...
-
3. (AN, BN ap. A ; SP (-tzt-), Urt I 37,...
-
4. (L, BN-baig ap. A ; Urt II 359, H), m...
-
5. Criticar, despellejar. Ditxotan hari ...
-
6. "6.º (L), attrister; [...] 8.º s'at...
-
7. (AN-larr). "Escasear, agotar. Dirue m...
-
8. (AN-larr). "Dejar de dar algo. Goikoe...
-
9. Privar (de). Gaur lagunez murrizturik...
-
MURRIXTU (H) (Forma con palat. expr.). B...
0 / 0 arradatu >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
