NOLA IRAKURRI. Proportzioak, ehunekoen bidez ez ezik (→ ehuneko (%)), zatiki edo frakzioen bidez ere adierazten dira, eta honela irakurtzen dira:

1/2 (erdi)               1/3 (heren)           1/4 (laurden)

Bost zenbatzailetik gorakoetan, bide bat baino gehiago daude zatikiak adierazteko. Adibidez, 7/10 zatikiak irakurketa hauek guztiak izan ditzake:

(a) zazpi hamarren (zientzietan erabiliena)

(b) hamarretik zazpi

(c) hamarretatik zazpi

(d) hamarretarik zazpi

(e) hamarreko zazpi

Zientzietan erabiltzen den moldearen arabera, honela irakurtzen dira beste hauek:

              3/5       hiru bosten

            5/6       bost seiren

            4/9       lau bederatziren

            1/10     hamarren bat

            1/100    ehunen bat

            1/1.000 milaren bat

Batzuetan, adierazpen grafikoa eta esaten dena ez datoz bat hurrenkeran: «¾ litro» ez da «hiru laurden litro» esaten, baizik eta «hiru litro-laurden», «litroaren hiru laurden». Ardo-botila batean ¾ litro (= hiru litro-laurden) sartzen dira. 1 litrok (= litro batek) 8 euro balio badu, ¾ litrok (= hiru litro-laurdenek) 6 euro balio du(te).

Eredu berari jarrai dakioke konplexuagoetan ere: 3/8 kilo (> hiru kilo-zortziren) txerriki. Edo formula moduan esanda: 3/8 kilo (> hiru zati zortzi kilo) txerriki.

DEKLINABIDEA. Ez dago Euskaltzaindiaren berariazko araurik ez gomendiorik, baina bai ohitura nagusi bat. Esapide gisako deklinabide-molde bat erabiltzen da <zenbatetik... zenbat/zenbatek/zenbati/zenbatera/zenbatean...>: lau(ta)tik hiruk, hiru(ta)tik bitan, sei(ta)tik bostean, etab.

• Lehen terminoaren erabilera singularrean (Hegoaldeko ohitura) nahiz mugagabean (Iparraldeko ohitura) egiten da, arestiko adibideetan ikus daitekeen bezala (zazpi, hamarretik, hamarretatik...). (→ zenbatzaileak eta leku-denborazko sintagmak (-ra/-tara: 5 kilometrora/kilometrotara; 5 graduan / 5 gradutan; 5 euroan / 5 eurotan...))
• Bigarren terminoari dagokionez, mugagabera jotzen da: hamarre(ta)tik zazpitan izaten da horrela, hiru(ta)tik bati dagokio, lau(ta)tik bik uste du...

KOMUNZTADURA. Bi joera daude. Batean, zenbatzaile arruntekin bezala, plurala sartzen da (hiru bosten kendu dizkio); bestean, berriz, zenbatzailea ez da hartzen zenbait banako modu espezifikoan izendatuko balitu bezala, eta, beraz, singularra erabiltzen da (hiru bosten kendu dio).

 Maizenik erabiltzen diren zatiki-hitzak —erdi (→ erdi) eta laurden— artikuluarekin eman ohi dira (erdia, erdiak, laurdena, laurdenak), eta artikulu singular/pluralak eragiten du komunztadura. Uraren erdia edan du. Ikasleen erdiak etorri dira. Oraindik ez dizkizut laurdenak ere esan. Biztanleriaren laurdenak ez daki zenbat diren euskal hiztunak / Biztanleen laurdenek ez dakite zenbat diren euskal hiztunak.