IRRIMARRA

Norbaiten edo zerbaiten ezaugarriak modu barregarrian areagotuz eginiko iru dia da karikatura edo irrimarra deritzana. Karikaturaren jatorria arte grafikotik dator.

Hala ere, hedapenez, beste hainbat arte motatara hedatu da. Gaur egun, norbait, zerbait, nahiz ideiaren bat, barregarri uzten duen artelanari deritzo irrimarra edo karikatura. Arte grafikoan, norbaiten ezaugarri fisikoak nabarmendu edo desitxura tu egiten dira, beraren lepotik satira egin nahian. Horretaz aparte, obra baten kopia txarrari ere karikatura deitu ohi zaio. Literaturan karikatura ironiaren edo umorearen zerbitzuan erabili izan da, nahiz egoera komikoak sortzeko, nahiz kritika soziala zein pertsonala egiteko.

Adibide gisa, Quevedoren “Erase un hombre a una nariz pegado, érase una nariz superlativa” hura ekar daiteke gogora edo E.M. Azkueren “Sur bateri” izene ko bertsoak, edo I. Bizkarrondo “Bilintx”en harako “Domingo Kanpaña” bertso hura:

“Mando baten gañian Domingo Kanpaña ez dijua utsikan mando orren gaña; azpian dijuana mandua da baña gañekua ere bada azpikua aña; mando baten gañian bestia alajaña!”

XX. mendeko irrimarren artean, bereziki aipagarriak dira gerra aurreko J. Zabalo “Txiki” marrazkigilearenak eta, gaur egun, Anton Olariagarenak, Euskal dunon Egunkarian eta Berria n eginikoak.

[J. K. I.]