hesitu - OEH - Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
hesitu.
tradizioa
Tr. Documentado en autores meridionales desde principios del s. XIX. Hay part. esi en algunos autores del s. XX, y al menos una forma verbal fuerte (desiz ) en Lauaxeta (BBa 126). En DFrec hay 4 ejs.
sense-1
1.
(V-m ap. A
; Lar, Añ, H).
Cercar, acotar; rodear. "Cercar" , "vallar" Lar.
Berezija esaten jako esituta daguan leku bati. Mg PAb 188. Nork bere menpeko alor guztiak dauzka arreta andiarekin egoki ta zearo esituak, dala esolaz, arantzaz, arriz edo lubakiz. Izt C 26. Esitzen dituzten aldekien gañetik osoro jartzen diran gizonak gutxi dira. "Las circunstancias que los rodean" . Zink Crit 71. Basotzeko asmoan esituak dauden lurrak. ForuAG 313. Asaba zarren baratza, / untzadun ormek esia. Ldi BB 144. Kopeta daukan eder / jazmiñez esitta! Laux AB 22. Eskubiko eskuarekin Xalbatena artuz eta ezkerrarekin gerria esituz. Etxde JJ 207. Ingurumarietan zenbait iauretxe ospatsu zeuden, batik-bat, Ateneari eskeinitako oparria, amabi oliondok esitua. Zait Plat 20. Olerkariak ertz ta mugaz esitu du tokia, irudikizun eta alegi oi ez lakoz esitu ere. Onaind ( in Gazt MusIx 153 ). Neronek eramango ditut opariak burua olio-abarrez esita. Ibiñ Virgil 94.
v. tbn. AB AmaE 158. Ag G 373. Inza Azalp 122. Goen Y 1934, 185. Erkiag BatB 147. Ibiñ Virgil 104.
Cercar, acotar; rodear. "Cercar" , "vallar" Lar.
Berezija esaten jako esituta daguan leku bati. Mg PAb 188. Nork bere menpeko alor guztiak dauzka arreta andiarekin egoki ta zearo esituak, dala esolaz, arantzaz, arriz edo lubakiz. Izt C 26. Esitzen dituzten aldekien gañetik osoro jartzen diran gizonak gutxi dira. "Las circunstancias que los rodean" . Zink Crit 71. Basotzeko asmoan esituak dauden lurrak. ForuAG 313. Asaba zarren baratza, / untzadun ormek esia. Ldi BB 144. Kopeta daukan eder / jazmiñez esitta! Laux AB 22. Eskubiko eskuarekin Xalbatena artuz eta ezkerrarekin gerria esituz. Etxde JJ 207. Ingurumarietan zenbait iauretxe ospatsu zeuden, batik-bat, Ateneari eskeinitako oparria, amabi oliondok esitua. Zait Plat 20. Olerkariak ertz ta mugaz esitu du tokia, irudikizun eta alegi oi ez lakoz esitu ere. Onaind ( in Gazt MusIx 153 ). Neronek eramango ditut opariak burua olio-abarrez esita. Ibiñ Virgil 94.
v. tbn. AB AmaE 158. Ag G 373. Inza Azalp 122. Goen Y 1934, 185. Erkiag BatB 147. Ibiñ Virgil 104.
azpiadiera-1.1
(Part. en función de adj.).
Nork bere lur esituetan. Izt C 174. Lur esituan zenbat abere [...] dituzten. ForuAG 313. Ez eban gitxitan entzun solo esitu orren alabantza ta goresmenik! Erkiag BatB 43. Hutsune hesitu hori. MEIG IX 131. (en colab. con NEtx)
Nork bere lur esituetan. Izt C 174. Lur esituan zenbat abere [...] dituzten. ForuAG 313. Ez eban gitxitan entzun solo esitu orren alabantza ta goresmenik! Erkiag BatB 43. Hutsune hesitu hori. MEIG IX 131. (en colab. con NEtx)
azpiadiera-1.2
(Lar→H).
Sitiar.
Dotan alde guzietatik setiatu edo esitu zuten. Lard 242. Erria [Ondarrabia] esitzera zetozela. Zab EE 1884b, 229. Erabaki zuten, bada, alde guzietatik gaztelua esitu eta inguratzea. Arr EE 1885b, 472. Denen artean esiturik daukate jotzaillea, atzera-aurrera zirkiñik egin ez dezakeala. Mok 17. Ganboatarrak erriya esita zeuken. Elizdo EEs 1927, 187. "Mutillek, esiturik geudek!" Eta ala zan. Alde batetik ibaia, ta bestetik etsai-taldeak. Or SCruz 65. Eguerdirako Andre Eguzkia / odei beltzek dute esitu. "Acorralado" . Or Eus 296. Esiturik Amaiur dauko / Mirandako konde Españarrak. Laux AB 99. Pasaia ta Oiartzun prantzesak kizkali; / ta atzetik zitalki / eraso ta esi / anbat kosta bear zuan Ondarrabi. SMitx Aranz 212. Izan ere, Etxahunian, eiztariak esiturik duten basapiztia bezala bizi zen. Etxde JJ 183. Eta begira espetxe gogorrean / aizaroz illunik esita dagon gaxo bat. Gazt MusIx 133.
Sitiar.
Dotan alde guzietatik setiatu edo esitu zuten. Lard 242. Erria [Ondarrabia] esitzera zetozela. Zab EE 1884b, 229. Erabaki zuten, bada, alde guzietatik gaztelua esitu eta inguratzea. Arr EE 1885b, 472. Denen artean esiturik daukate jotzaillea, atzera-aurrera zirkiñik egin ez dezakeala. Mok 17. Ganboatarrak erriya esita zeuken. Elizdo EEs 1927, 187. "Mutillek, esiturik geudek!" Eta ala zan. Alde batetik ibaia, ta bestetik etsai-taldeak. Or SCruz 65. Eguerdirako Andre Eguzkia / odei beltzek dute esitu. "Acorralado" . Or Eus 296. Esiturik Amaiur dauko / Mirandako konde Españarrak. Laux AB 99. Pasaia ta Oiartzun prantzesak kizkali; / ta atzetik zitalki / eraso ta esi / anbat kosta bear zuan Ondarrabi. SMitx Aranz 212. Izan ere, Etxahunian, eiztariak esiturik duten basapiztia bezala bizi zen. Etxde JJ 183. Eta begira espetxe gogorrean / aizaroz illunik esita dagon gaxo bat. Gazt MusIx 133.
azpiadiera-1.3
Limitar (fig.).
Onelako Batzorde bat ezin ba agindu soil baten bidez zearo osatu eta eratu. Ezin estu esitu diteke gañera. EAEg 4-12-1936, 455. Baimen-bear orrek esitu egiten bait-ditu lendik zituzten eskubideak. Ib. 14-2-1937, 1067. Ñabarduren mugarriak [...] arau batzuen barnean hesitu beharko dira. MEIG VI 41.
Onelako Batzorde bat ezin ba agindu soil baten bidez zearo osatu eta eratu. Ezin estu esitu diteke gañera. EAEg 4-12-1936, 455. Baimen-bear orrek esitu egiten bait-ditu lendik zituzten eskubideak. Ib. 14-2-1937, 1067. Ñabarduren mugarriak [...] arau batzuen barnean hesitu beharko dira. MEIG VI 41.
azpiadiera-1.4
Reunir.
Itz-neurtu geienak aizkidetasunak bultzatuta egilleak idaztitxo onetan esitu dituanean. GMant Goi 9.
Itz-neurtu geienak aizkidetasunak bultzatuta egilleak idaztitxo onetan esitu dituanean. GMant Goi 9.
azpiadiera-1.5
Emparedar.
Lekaime gazte bat bizirik horman hesitua izan omen zen XVIIgarren mendean, lekaide batekin ihesi joan zelako. Mde Pr 338.
Lekaime gazte bat bizirik horman hesitua izan omen zen XVIIgarren mendean, lekaide batekin ihesi joan zelako. Mde Pr 338.
sense-2
2.
"(V-m), desterronar el campo arrastrando en él una pieza de seto cargada de algo. Sikate baten urrengo euria danean esitzen dira lurrak
"
A.
"
Len goldatu, aretu eta esittu ein bihar izaten zan lurra
"
Elexp Berg.
Cf. hesi
(2).
hesitu
-
hesitu. Tr. Documentado en autores merid...
-
1. (V-m ap. A ; Lar, Añ, H). Cercar, ac...
-
(Part. en función de adj.). Nork bere l...
-
(Lar→H). Sitiar. Dotan alde guzietatik...
-
Limitar (fig.). Onelako Batzorde bat ezi...
-
Reunir. Itz-neurtu geienak aizkidetasuna...
-
Emparedar. Lekaime gazte bat bizirik hor...
-
2. "(V-m), desterronar el campo arrastra...
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
