Orotariko Euskal Hiztegia
Azpisarrerak (2)
abelgorri
abelgorri.
(V, G, AN, BN, Ae, Sal, S, R; VP
30v, Dv, Mdg 149, ZMoso 72),
aberegorri (Hb),
abergorri (V-gip),
abegorri (L, BN, S; Hb)
Ref.:
VocPir
361;
Bon-Ond 142;
A;
Lh (abelgorri, abegorri);
Etxba Eib (abergorri)
.
Ganado vacuno; cabeza de ganado vacuno. "Asnal, asto jentia; vacuno, abel gorria " Mdg 149. "Bétail à cornes" Lh. " Abere-gorri, [...] bête à cornes, bête à poil roux" Ib. v. AZIENDA GORRI. Tr. Documentado en Iztueta, Duvoisin, Etxegarai y autores meridionales del s. XX. Tbn. lo emplea J. Etchepare. Abelgorri es la forma general. Hay abere gorri en los septentrionales Duvoisin y J. Etchepare.
Abelgorria esaten zaiote Zezen, Idi, Zekor, Idisko, Idigai, Bei, Bigaintxa, Txal, Bigain, Aretxe, eta Beitaldeari darraizkion osterontzekoai. Izt C 167. Donostiako mugape guztia ikusten da gaur abelgorriz ondo jantzirik. Ib. 181. Orai arteo mintzatu natzaizu xeheki abere gorrien ongarriaz. Dv Lab 171. Okullutik urrean zegoen sukaldea, eta maiyan jarrita zeudelarik, ikusten zituzten abelgorriyen muturrak. Etxeg EE 1885b, 314. Kortan egozan abelgorriari (ganado vacuno) jaten emotera. Echta Jos 38. Lurrak eta abelgorriak ematen duenetik bizi oi dira. Ag G 322s. Abelgorrijen arteko birijetako miña. ForuAB 95. Abere gorrien tuberkulosaren mikrobioa. JE Med 121. Gañera, emengo abelgorri ta abeltxeak gutirenak bezin on eta umakor dire. Bera EEs 1915, 215. Ukulluetan lau-bost abelgorri ezurtsu. A Ardi 6. Aberatsa be aberatsa, bai abelgorrittan, bai ardittan. Otx 75. Abelgorrien larruak izan bitzate aitatzera goazen goieneko sal-neurriak. "Pieles de ganado vacuno" . EAEg 23-2-1937, 1135. Herrian hain ugari ziren abelgorri eta ardiak. Mde Pr 236. Abelgorri naiz giberriai buruzko amarrenak [...] Jaunari eskiñiak izango dira. Ker Lev 27, 32 (Ol abelgorri). Reno ingurua ardi gitxikua da; abelgorri talde batzuk, da eurak be ez ain aundiak. Gerrika 212s.
v. tbn. ForuAG 325. NekIr 70. JMB ELG 16. Munita 70. Etxde JJ 124. Erkiag BatB 55. Anab Poli 133. Ibiñ Virgil 112. Garm EskL III 84. BBarand 97.
Ganado vacuno; cabeza de ganado vacuno. "Asnal, asto jentia; vacuno, abel gorria " Mdg 149. "Bétail à cornes" Lh. " Abere-gorri, [...] bête à cornes, bête à poil roux" Ib. v. AZIENDA GORRI. Tr. Documentado en Iztueta, Duvoisin, Etxegarai y autores meridionales del s. XX. Tbn. lo emplea J. Etchepare. Abelgorri es la forma general. Hay abere gorri en los septentrionales Duvoisin y J. Etchepare.
Abelgorria esaten zaiote Zezen, Idi, Zekor, Idisko, Idigai, Bei, Bigaintxa, Txal, Bigain, Aretxe, eta Beitaldeari darraizkion osterontzekoai. Izt C 167. Donostiako mugape guztia ikusten da gaur abelgorriz ondo jantzirik. Ib. 181. Orai arteo mintzatu natzaizu xeheki abere gorrien ongarriaz. Dv Lab 171. Okullutik urrean zegoen sukaldea, eta maiyan jarrita zeudelarik, ikusten zituzten abelgorriyen muturrak. Etxeg EE 1885b, 314. Kortan egozan abelgorriari (ganado vacuno) jaten emotera. Echta Jos 38. Lurrak eta abelgorriak ematen duenetik bizi oi dira. Ag G 322s. Abelgorrijen arteko birijetako miña. ForuAB 95. Abere gorrien tuberkulosaren mikrobioa. JE Med 121. Gañera, emengo abelgorri ta abeltxeak gutirenak bezin on eta umakor dire. Bera EEs 1915, 215. Ukulluetan lau-bost abelgorri ezurtsu. A Ardi 6. Aberatsa be aberatsa, bai abelgorrittan, bai ardittan. Otx 75. Abelgorrien larruak izan bitzate aitatzera goazen goieneko sal-neurriak. "Pieles de ganado vacuno" . EAEg 23-2-1937, 1135. Herrian hain ugari ziren abelgorri eta ardiak. Mde Pr 236. Abelgorri naiz giberriai buruzko amarrenak [...] Jaunari eskiñiak izango dira. Ker Lev 27, 32 (Ol abelgorri). Reno ingurua ardi gitxikua da; abelgorri talde batzuk, da eurak be ez ain aundiak. Gerrika 212s.
v. tbn. ForuAG 325. NekIr 70. JMB ELG 16. Munita 70. Etxde JJ 124. Erkiag BatB 55. Anab Poli 133. Ibiñ Virgil 112. Garm EskL III 84. BBarand 97.
(Precedido de ganadu
).
Nekazarien izerdi tanto guztiak ganadu-abel-gorriantzat ixurtzen. GipNek 1904, 13.
Nekazarien izerdi tanto guztiak ganadu-abel-gorriantzat ixurtzen. GipNek 1904, 13.
(Como primer miembro de comp.).
Bermeon egoten zirean abelgorri batzarrak, domeketan illebirik baten. Echta Jos 242. Orrelako izketak zeuzkaten abelgorri tartean zebiltzan baserritarrak. Ag G 89. Bei-zai arteko burrukak, abelgorri-lapurretak eta alkar iltzeak. NEtx LBB 111.
Bermeon egoten zirean abelgorri batzarrak, domeketan illebirik baten. Echta Jos 242. Orrelako izketak zeuzkaten abelgorri tartean zebiltzan baserritarrak. Ag G 89. Bei-zai arteko burrukak, abelgorri-lapurretak eta alkar iltzeak. NEtx LBB 111.
Abelgorri eta beor-zaiak.
JMB ELG 43.
ABELGORRI-SAMALDA.
Rebaño de ganado vacuno.
Abelgorri samalda andiak sartzen zituzten Franziatik. Izt C 177.
Abelgorri samalda andiak sartzen zituzten Franziatik. Izt C 177.
ABELGORRI-TALDE.
Rebaño de ganado vacuno.
Probinzia labur onetan jaio, azi eta gizentzen dan abelgorri taldea. Izt C 176. Beste alderdi batean agiri ziran txerri ta abelgorri talde andiak. Ag G 86.
Probinzia labur onetan jaio, azi eta gizentzen dan abelgorri taldea. Izt C 176. Beste alderdi batean agiri ziran txerri ta abelgorri talde andiak. Ag G 86.
Azkue Biblioteka eta Artxiboa
ORDUTEGIA
9:00 - 14:00
9:00 - 14:00
Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
