1.
(L, BN-baig ap. A; O-SP 227 SP, Hb, H; -ia det. O-SPAd 881). Árbol.v. zuhaitz. Eta lurra izigarri oro ikharaturik, / zuhamuiek dakartela odolezko izerdi. E 61.
Zuhamutan okhilak egiten biradak. HbEsk 237.
Zuhamuak handitzean, ona bethi lerdentzean. "Quand les arbres croissent il y a toujours à émonder"
.HbGH 1928, 396.
Haritza da herri haukietan ikhusten den zuhamu nausia. DvLab 317.
Xotxetik heldu dira burzuntza, haltza, sahatsa eta bertze zenbait zuhamu mota. Ib. 325.
Lurrak ekhar betza [...] zuhamu fruitu ekharleak. DvGen 1, 11 (Urt arbola, Ur, Bibl zu(h)aitz, Ol, Ker zugatz, BiblE frutarbola).
Landare eta zuhamu mota guzitakoeri. LanderRIEV 1908, 623.
Haurrak igaiten zuhamu ala teilatuetarat. JEBur 26.
Iranja ondo, citronniers, palmiers, seska, eucalyptus, caroubiers, eta bertze hanitz zuhamu mota. Ib. 85.
Zuhamuak badu adar guzietarik.LanderEusk 1925 (IV) 49.
Zuhaitz, zuhamu eta zuhamuxka.DassGAlm 1937, 82.
Zuhamu batek dilindan auhenez dauka Jainkoa. Iratz 100.
Legor, itsaso, aize, izar, zuamu, ihize, eriozko. "Arbores"
.OrAitork 159.
sense-2
2.
(O-SP→SP, H, A). "Un pied de vigne qui s'attache à un arbre"O-SP 227.
sense-3
3.Planta, vegetal en gral. Aldapak eta mendiak / Hari benedikatzen; / zuek ere zuhamuiok / haren errepikatzen. (Dan 3, 76)"Universa germinatia"
.Hm 94 (BiblE landare
).
Tal vez se trate de una trad. libre y su significado sea 'árbol'.
sense-4
4.
(Lar→H). "Maderaje, maderamen"Lar.
azpiadiera-4.1
zurhamu. Madero, trozo de madera."
Zuhamu (Hb), bois, partie de l'arbre"Lh (pero no lo encontramos en Hb con este sdo.). Etxearen egiteko behar zitezken zurhamuak. Prop 1881, 229.
Bertzerik zen ahal bezalako zurhamu horien behar zen lekhura eremaitea. Ib. 229 (que unas líneas más adelante se refiere a estos objetos como zur puska horiek).
Brazzavilletik abiatu eta biharamunean, lema hautsi zitzauzkun. [...] Gero, bidaiaren erditan, ohartu ginen zuhamu etzanikakoa trenkatu zela. Ez zitzaukun handiagoko makhurrik gerthatzen ahal, zuhamu hari zaioenaz geroz lotzen tresneria guzia eta hari esker denaz geroz ur lanhoaren hats ukhaldia firrillatze guzietarat heltzen. Prop 1899, 187.
sense-5
5."Bois, considéré comme espèce. Zer zuhamutarik da mahain hori?, de quelle espèce de bois est cette table?"Dv.
sense-6
6."
Ze zuhamua! quelle bonne pièce!"H (ap.Lh).
azpisarrera-1
ZUMAHU-LANDARE.
Planta de árbol. Zenbat laborarik ez lukete [...] etxe ondoan [...] zenbeit sagar-ondo [...], zenbeit adan-ondo hoberenetarik? [...] Hortako behar da jakin zuhamu-landare onen berexten, eta gero ere xartatzen eta mozkintzen.EGAlm 1895, 21.
azpisarrera-2
ZUHAMU-HOSTO.
Hoja de árbol. Zuhamu osto metak. HbEgia 154.
Zuhamu osto zabal bat ethorri zitzaionean begietarat, trenxoin bat ur bederen gainean! Ib. 22.