(
BN, S ap. A
; SP,
Ht VocGr 385,
Arch VocGr,
VocBN
,
Gèze,
H).
Medir (ref. tanto a cosas materiales como inmateriales).
"
Izartzea, mesurer"
SP.
"
Izar ou izart dezadazu gaitzuru bat ogi, pitxer bat arno, zur hunen, bidearen luzetasuna, zenbat daukan untzi hunek. [...] 2. [...] Iakin behar da zer eta nola erran eta nori erraiten den eta gero hitzak ongi izartuz mintzatu. [...] 3. au fig., mesurer, donner avec mesure et parcimonie. Ogia ere izartzen diote sehiei. [...] Iainkoak eztu onhesten izarturik baizen emaiten ez dioten amodioa. [...] 5. mesurer les autres à son aune. Bertzeak bere izariaz izartzea
"
H.
Leiçarraga (Decl ã 7v) da izartzia como equivalente suletino de neurtzea.
Tr. Documentado en autores septentrionales desde mediados del s. XVII.
Zehe batez lait'izar / gerri hori, meharrez.
O Po 26.
Zük izartürik beitütüzü bat bederaren mereximentiak.
Mst III 22, 3 (Ip izartzen; SP neurtuak eta ordenatuak).
Izartü faltaz bere aphürtarzüna.
Ib. 7,2 (Ip izartü faltaz; SP neurtugabe).
Gure proximua izar dezagun gihaur izartzen giren izari beraz.
AR 419.
Izartuko dituzuen neurriaz izartuak izanen zarete zuen aldian.
TB Lc 6, 38 (Leon izartu; Lç, He, Oteiza, HeH, Dv, Brunet, Ol, Ker, IBk, IBe neurtu; v. tbn. Ip Mt 7, 2).
Izar beza beraz, nork bere indarra.
Gy 237.
Bakhotxari puskaka ontasun izartzen / heldu zen yanaria guziei hedatzen.
Hb Esk 14.
Bertzeak [ikhasi du] lur izartzen, bertzeak zakhu pisatzen.
Hb Egia 134.
Zuek, Elizaren etsaiek, izartu diotzatzue alderdiak, gainbeherak eta hedadura.
Ib. 152.
Harturen dut heki ihardesteko lana, hitzak izartuz.
Ib. 129.
Senhar-emaztek bihotz bat dute [...], ezeztatu gabe Yainkoaren xedeak, haurrak galduz edo izartuz sortzean.
(Interpr?).
Ib. 129.
Begi ukhaldi batez izartzen dute gaitz handi horren [...] hedadura.
Laph 180.
Orratza bezain xuxen lerrokatzen dauzkitzu behar diren hitzak, iraziz, izartuz.
JE Bur 159.
Hauta eginikan albaiteruak arta haundiarekin, untsa ikertu eta izartu ondoan [behiak]
.
Zub 54.
Ohartua zen izar zitakela uhaitz baten oldarra eta neurt haren joaidura.
Lf (
in
Zait Plat XX
).
Eta nork ditu izartuko saindu bati Jainkoak egin dezozken galdeak?
"
Qui va mesurer"
.
Ardoy SFran 130.
Frantses, gure denboretako Jondoni Paulo? Bego Jainkoa, bakarrik, Frantsesen izartzerat.
Ib. 328.
Hor ez da denbora izartua [...], ez du galde eginen zonbat denboraz eginak diren.
Xa Odol 68.
Gure etxeko jende guzien zangoak behar zituen nolazbait izartu.
Larre ArtzainE 97.
v. tbn.
LuzSerm 283. OrrSerm 288.
azpiadiera-1.1
[Itsuak] emanarazten dauzkitzu eskuak berinaren gainean, eta izarten diotza gora-beherak. Hb Egia X.
azpiadiera-1.2
Medir (las fuerzas).
"Se mesurer avec quelqu'un, lutter avec lui. Bere etsaiarekin izartu nahi zen (Birjin), elle voulait se mesurer avec son ennemi"
H.
Nahiago bakea pagatu dirutan / ezen ez gehiago izartu gerletan.
Hb Esk 31.
azpiadiera-1.2.1
Beren harmekin izartu ditut [kasko arinak], batzuetan hirriz, eta bertzetan hitz gordinekin.Hb Egia 153.
azpiadiera-1.3
Comparar.
"Se mesurer, se comparer à quelqu'un. Etzira gai enekin izartzeko, vous n'êtes pas digne de vous comparer à moi"
H.
Badire gizon [...] handiak, yainko, gizon edo inkarnazione hoik salbatzailearekin izartu nahi dituztenak.
Hb Egia 49.
Nola nahi den, bekhoki behar dute horren izartzeko Yesu-Kristorekin.
Ib. 58 (v. tbn. 65).
Bainan Yainkoak beira nazala izartzetik ene soldaduen sua giristinoek Yesusentzat duten amodioarekin!
Ib. 94.