1. (L, BN, S ap. A; SP, Lar, Añ (G, AN), Dv, H; -oa VocBN , Gèze), etsaiko (SP, Lecl, Dv (que cita a He), H).
Enemistad. "Hostile [sic]" Lecl. v. etsaitasun. Tr. Propio de la tradición septentrional (en suletino sólo lo hemos encontrado en Belapeyre e Inchauspe); aparece tbn. al Sur en Larramendi y algunos autores desde fines del s. XIX. La forma más empleada (única entre los autores meridionales) es etsaigo(a); hay etsaiko(a) en los autores de la 2.a mitad del s. XVIII (en Haraneder tbn. etsaigo, menos frec.) y en algunos del XIX. Hay -a constitutiva segura en Leiçarraga (Ins B 3v), Axular (169 (V 114)), Belapeyre y Jauretche (170); etsaigo/-ko seguro en Haraneder, Baratciart (168), Hiribarren, Joannateguy (SBi 1), Hiriart-Urruty y en los autores meridionales. En DFrec hay 4 ejs., meridionales.
Haragiaren afekzionea etsaigoa baita Iainkoaren kontra. Lç Rom 8, 7. Elkharren artean etsaigoa dutenean. Ax 205 (V 138). Gizon bati zeure mende guztian etsaigoa eduki diozunean. Ib. 450 (V 294). Iraiziz gure artetik bilhaka eta etsaigoa güziak. Bp II 79. Zergatik dizute gorroto ta etsaigo ain aundia? Lar SermAzc 49. Biak gorphutz batean errekontziliatzea gatik Jainkoarekien bere gurutzeaz, hekien etsaigoa deseginik. He Eph 2, 16 (Lç, Dv, Ol, IBe etsaigoa; TB etsaitasun). Etsaikoan bizi. Lg II 271. Zer zorigaitz enetzat Jainkoaren etsaikoan banaiz orduan! Brtc 115. Bethi liskarrean eta etsaigoan lagun proximoarekin. Jaur 202. Zure etsaigoa irabazi dut. Dv LEd 204. [Izpiritu] gaixtoeri [sakrifizioak eskaintzen], hekien etsaigoaren urruntzeko. Prop 1876-77, 16. Gure etsaigo txikiak azturik. Etxeg EE 1883b, 551. Etsaigoa ezarriko diat emaztearen eta hire artean. (Gen 3, 15). Jnn SBi 1 (Bibl etsaigoa; Urt etsaitasun). Orduan [Paradisuan gizonak] etzuan izango gorputzaren etsaigorik. Inza Azalp 46. Elkarren etsaigoan dirautenentzat. FIr 159. Ez etsaigorik, ez gorrotorik, / gauza berean gogaide. Or Eus 410.
v. tbn. CatLav 129 (V 68). MarIl 85. Lap 146 (V 65). Ip Hil 7. HU Zez 87. Zerb IxtS 10. Zait Plat 29. Etsaiko(a): He Phil 235. Monho 134. Dh 136. Gy 205. Hb Egia 70.

2. Conjunto de enemigos.
Olako etsaigo gaiztoaren aitzi. "Contra un tal ejército maldito" . Gazt MusIx 135.