I .
(Vb.).
1.
(G-to, L, B, BN, S, R-uzt; SP, Ht VocGr 337, Aq 490 (G), VocS 132, Gèze (ph-), Dv (ph-), H (+ ph-)),
purrukatu
(B),
porrakatu
,
purrakatu
,
phorroki
. Ref.: A (porrokatu, porrakatu, purrukatu); Lrq (phorroka); Izeta BHizt2 ; Gte Erd 153.
Destrozar, pulverizar, destruir; deshacer. "Broyer, briser" SP. "Réduire un objet en menus morceaux" H. "Despedazar, desmenuzar" A. "Purrukatu, reducir a migas" Ib. "Briser, déchirer" Lrq. "Purrukatua, es despedazado, pulverizado" SMuj. "Deshacer. Porrokatu dugu etxea" Izeta BHizt2. "Zakurrak bildotsa porrokatu du (B)" Gte Erd 153. Cf. VocNav: "Porrocar, deshacer una labor u obra. Cuando una mujer está confeccionando a ganchillo una prenda de lana y le sale mal la labor, la porroca para volverla a hacer a su gusto (Salazar)".
Gaitz da Arradoian artzea borroka, eror daite ehor eta burua porroka. O Pr 506. Zeha, hauts, arrailla, porrokatzatzue zuen bihotzak prinzipalki. SP Phil 324 (He 326 porroskatzatzue). Higuiñaraz dietzadatzu / munduko xarma emeak, / eta porroka bihotzean / bekhatuaren gatheak. Gç 103. Ateak porrakatuak. FrantzesB I 167. Bere tokira itzuli zuten [kutxa]; baña urrengo egunean [...] osotoro porrokatu, eta bere zatiak elizan banatuta arkitu ziran. Lard 152. Ez ditzazula aurthik perlak xerrien aitzinerat, beldurrez zango petan ostika ditzaten eta zure kontra bihurturik zuhaur phorroka zitzaten. SalabBN Mt 7, 6 (Dv phorroka; Lç, He, BiblE zathika, TB, EvL porroska, Echn, Ur puska(tu), Ip urra, Hual zatizka, Samper desegin, Ol abarrakituz, Leon zirtzifika). Arri berak porrokaten du kari zoinen gainian eror ledin juizioko egunian. Hual Mt 21, 44 (Ip lehertü, Ur puskatu, Echn lertu). Ontziari atzera eragin zioten [olatuak] eta ugarte beraren aitzetan printzatu eta purrukatu zuten. Aran SIgn 41. Tellen arteko murtera phorrokatzen die barnen sartzeko. Ip Dial 31 (Dv phorrokatzen; It xeatzen, Ur txikituten). Zurezko eta harrizko jainkoak phorrokatzen dituzte. Laph 202. Arrapatzen zuena / purrakatzen asi [zezena]. Xe 204. Murruak desegin, porrokatu, eta egun batez zortzi aldiz asaldatu bazuten ere. Zab EE 1884b, 229.
(s. XX). Phorrokatü dü büria / heren süge handiak. UNLilia 14. Iturri santuko kañoak eta kandaburak purrakatu zituzten. Goñi 72. Makillaz porrokatuta / erritik joan ditezela. Urruz Zer 62. Porrakatu ta puskatu zuten / naziyo txiki gaxua. Tx B I 103 (242 purrukatu). Lenago biyak nere atzaparretan purrukatuko zaituztet. Alz Burr 26. Baserri guztiak purrukatzea erabaki zuten. Ldi IL 167. Bestela atzaparretan aut purrakaturen. Or Eus 39 (333 porrokatu). Eta ezin hilez harek eman zutian buztan khaldiek phorroki zien Sobe. GH 1933, 59. Kateak autsi ta oin-burniak porrokatu zituen. Ir YKBiz 189. Antzerik zolienez aztertuz eta ikertuz, iauregia bera gainbera eratxi ta porroka zezakean. Zait Plat 6.
v. tbn. Tt Onsa 52. AstLas 25. Xarlem 1498. Arch Gram 25 (ph-). Samper Mt 9, 16. Zab Gabon 94. Otag in FrantzesB II 133. A Ardi 119. Purrukatu: EE 1882a, 130. Etxeg EEs 1911, 136. Ag G 342. J.M. Tolosa EEs 1913, 210. Kk Ab I 80. EusJok 110. Etxeg Itzald II 157. Inza Azalp16. ABar Goi 66. SMitx Aranz 101. Etxde JJ 179. Purrakatu: Aran-Bago ManMed 271.
(Intrans.). Romperse.
Ona noraño elduko aizan, aurrera igaro gabetanik; emen porrokatu eta ausiko dituk ire baga-jaso apardunak. Lar SAgust 10. Ontzia porrokatu eta ondatuko zala. Lard 528. Uste dezu berriztu genezakela gure purrukatutako bizitza zoriontsua? ABar Goi 75. Alegiñak erre bear dauz bere lana porrokatu ez dedin. Onaind STeresa 95.
(ph- L, BN, S ap. A; Lar; porrakatu AN-gip ap. A; purrukatu Sc ap. A). "Aporrear", "golpear" Lar. "Phorrokatu, atropellar" A. "Golpear" Ib. Algunos ejemplos que hemos incluido en el apartado de arriba podrían también interpretarse con este significado.
2.
(Sal, R ap. A
; Dv (ph-), H (+ ph-)),
porrakatu (R ap. A
),
purrakatu (AN ap. A
).
Fatigar(se), extenuar(se).
"Au fig. exténuer, s'exténuer, épuiser, s'épuiser, en parlant des forces. Lanak phorrokatu duen baino lehen hobe da aphur bat uztea, avant que le travail n'exténue [...]. Hain laster ibilli naiz, non porrokatu bainaiz, j'ai marché si vite que je me suis épuisé"
H.
"Rendirse de cansancio"
A.
"Fatigarse en exceso"
Ib.
v. nekaporratu, nekaporrokatu.
Nol' enainte iasan-ezinez, / eta soinak ihes eginez, / buruzpiko edo larrapoka / eroririk, oro porroka?
O Po 49.
Biak nekatu eta purrakaturik etziñik zeudela lurrean ezin mugituz.
LE Urt 170 (ms. 60r nekaporraturik).
Goizetik arrats lanean hariz porrokatuak, irabazten edo biltzen ziteian gure eta bere hazteko dina.
Elzb PAd 16.
Azkenean, arras unhatua, izerditua eta porrokatua [...] hurbildu zen nere ganat.
Ib. 56.
Beiak lanian purrukatuak, / urrikaltzeko moduan.
Tx B I 236.
Agertuko da purrukatua ta zutik ezin egonaz.
ABar Goi 59.
3.
Derrotar, vencer en combate.
v. borrokatu
(2).
Asmatü düdana dük heltüren, Filistinek hire harmada diek porrokatüren.
Egiat 172.
Belate eta Elizondoko arkaitzetan gipuzkoatarrak franzesa porrokatu zutenean.
Izt C 496.
Ai, zu orrela ikustean, nere oroitzkiñak Vakzia eta Austrigoniako bazterretan etsaien ekerzituak purrukatuaz zere anaien aurrean oi zinjoazen egun eder aiek gogoratzen dizkit.
Arr EE
1882c, 550.
Purrukatu ditzagun gure Jaunaren etsaiak.
Ag Serm 278.
Karlo Magnoren gudutaldea porrokatu zuten orduko Nafartarrek.
FIr 163.
4.
"(L-ain), cargarse de frutos"
A.
5.
Luchar, pelear.
v. borrokatu.
Gerra gogor baten ondorean, pausu bakoitzean israeltarrekiñ purrukatzen zala, eldu zan irugarrengo murruraño.
Ag Serm 211.
Eztute onik asarretu ta / purrukatzen ez badira.
Tx B II 67.
"(L, BN), agarrarse y luchar sin hacerse daño"
A.