I .
(Sust.).
(Lar).
"Gana, apetito"
Lar.
Cf. A Morf 199: "No se usa ya este elemento como vocablo separado".
Pekatuen ganak edo galeak kenduko zaizkitzu.
Cb Eg II 196.
Sufritu du amaika / gose eta gale.
Noe 61.
Ori dezu, aizpatxo, galea, leia.
A Ardi 43.
Gizon gosetienaren galea atsetzeko beste.
TAg GaGo 4.
Galeak irrikitzen, biyar an ziren zai, / dultzainak as-ordukotz, txintxo bai ta garai.
(1961). Agerre PV
2016, 230.
II .
(Como segundo miembro de compuestos).
1.
(c. sg. A; S ap. Lrq). (Con valor adj.). "Gale, ansioso. Logale (c.), loegale (R-vid), soñoliento, ansioso de dormir" A. "Indiquant un appétit ou besoin physique: Ex.: lo, sommeil; logale, qui a sommeil" Lrq. Para compuestos más antiguos o lexicalizados, v. hazgale, goragale, kakagale, pixagale, logale
(II).
Deabruak anhitz sare badu ere arimen atzemaiteko, eztu batez ere hanbat atrapatzen, nola emazte gaixtoez eta gizon atsegalez.
AxIp 161s (Azkue traduce "rascazón"; en Ax 341 (V 226) sólo aparece emazte gaixtoez; v. emazte atsegalea Mde Pr 178).
Eriotz-gale dan añako erorik ez da.
Zait Sof 167.
Ene biotza olako kezka-gale zalarik.
Or Aitork 134.
(Precedido de participio o rad. vbal.). Para compuestos más antiguos o lexicalizados, v. asegale, botagale, edagale, egozgale, goitigale,
Biamonean zer gerta an doa / urrutia arrapagale.
Or Eus 327.
Neska bera da, bere lana egingale.
Ib. 102.
Ez naiz inor samindu-gale.
Zait Sof 66.
Ez zaite guzia agindu-gale.
Ib. 99.
Zeren yakin-gale zera?
Ib. 121.
Luzaroago bizi-gale dana ergeltzat dut.
Ib. 140s.
Ez ikusgura izan, ezta entzungale ere.
Ib. 151.
Beti ziñez ta miñez ikusi-gale ziñana.
Ib. 13.
2.
(Con valor sust.).
"Rijo, gana, movimiento a lo sensual, emagalea
"
Lar.
Para compuestos más antiguos o lexicalizados, v. hazgale, goragale, logale, negargale.
Ara emen erri guziak sortu oi dituztenetako itsukeri bat, kristauari parragalea ez baño errukia eman bear diona.
Mok EEs
1924, 104.
Iria mozkin-galez limurtuz.
Zait Sof 142.
Nagusi-izan-nahia, berekoitasuna eta atsegalea.
Mde Pr 229.
Ez zan ardo-galeak eramana.
Or Aitork 127.
(Precedido de part. o rad. vbal.).
"Santiscario, capricho, burutazioa, txoragalea
"
Lar.
Para compuestos más antiguos o lexicalizados, v. jostagale.
Yakingale ta ikermiñok etekiñik ez dakarte.
Ol Imit III 58, 2 (SP, Mst jakin nahiak).
"Orain galdu aiz" dio berrituz jogale [aizkolariak]
.
"Renovando su brío"
.
Or Eus 150.
Iakin-galea sortarazi nai izango nuke gure artean.
Zait Plat 1.
Etzuen irabazi galerik.
Ib. 85.
Erri-miña, zerura-naia, Yainkoa ikusgalea.
Or QA 115.
GALEZ.
Con ganas de, ávido de.
Luzatu-galez ari da gizon au, antza.
Zait Sof 90.
Nere anima [...] zauriz beterik zoan, urrikarri, sumagauzen uki-galez.
"Avida contactu sensibilium"
.
Or Aitork 53.