Onom.:
Garindo Aquetza. (1173, Artajona). Arzam 94.
Sancha Maloa Aqueza. (1330). Ib. 94.
Johan Aqueça. (1366). Ib. 94.
1.
(AN, L, B, Ae, Sal, R; SP, Lar, Aq 271, H (-kh-), Mdg 149, ZMoso 66 (akeza)),
aketx
(AN-erro, L-sar, BN; -kh- VocBN , Hb, Dv, H (L, BN)),
akets
,
akex
(B; VocB),
arketx
(Darric ap. DRA). Ref.: VocPir 399; A (akex, aketz); Inza EEs 1915, 211; Satr VocP ; Iz R 392, Ulz ; EAEL 85.
Verraco. "Verrat, verraco" SP. "Verraco, aketza" Aq 271 (cf. Aq 834: "No se comprueba bastantemente que aketza signifique cabrón castrado"). "Verrat, pourceau mâle destiné à la saillie" VocBN. "Arketx, verraco (BN; Darric)" DRA. "Lechón padre" VocB. Cf. idiaketz, URDE AKETZ. v. apote, ordots.
Akhetxak eta ahardiak izan behar dute hamabi ilhabethez goiti ume haztekotzat.
Dv Dial 97 (It ordotsak [...] eta oro bat txerri emeak, Ur apuak ta txarri emiak, Ip bai ordotsak bai ahardiak
).
Bortz urthe bethez geroz akhetxak xikhiratu ohi dira.
Ib. 97.
Urrixa ez dela urthea bethe duen aintzinean akhetxera hurbilarazi behar. Akhetxak ere urthea bederen nahi du.
Dv Lab 282.
Urdama (txerrama) nagi narrasak, ume pilla guri politak, aketz gazte gogor sendoak, zezenko eder bizi mamitsuak, urrux egoki garbi txukunak, esnebei gizen ta bikañak.
Ag G 86.
Ardangelan zu epintzea, erregiña txerritegian jartzea bezela da, aketza lorez apaintzea.
Ib. 268.
Aketzak muturka ik bano obeki lantzen dik lurra, biurri!
Or Mi 113.
Ezagun duk bai ik ondo, ire akets mutur ortan.
Eston Iz 67.
v. tbn. Mdg 149.
2.
"
Aketx (G-goi-to-bet), animal estéril"
A (que cita a Ast).
"Umerik, haurrik izan ez dezakeena"
ZestErret
.
3.
"Ciclán, el que tiene sólo un testículo, aketza barrabil bakotxa
"
Lar
(?)
H.
4.
"
Aketz, buffle, élan"
Hb.
v. idiaketz.
5.
"Ninfómana"
Gketx Loiola.
.
AKETZ EGIN.
Fornicar.
Etzindudan maite "ta aketx nengizun".
(Ps 72, 27)
"Non te amabam et fornicabar abs te
"
.
Or Aitork 26.
Ez al doa anima "Zugandik aketx egitera [...]?".
(Ps 72, 27)
"Fornicatur abs te"
.
Ib. 77.
Tamar, zure erraña, akets egindakoan, izorra da.
Ol Gen 38, 24 (Urt erori izan duk paillardizan, Ur aragizko pekatuan erori da, Dv gizonkiarekin erabili izan da).