(V, G, AN, S; Añ (V)),
uxa (V-gip, G-goi),
uxo (V-gip),
uxe (S)
Ref.:
A;
A Morf 731;
Lrq (ux, uxe);
Elexp Berg (
uxa
);
EibHizt
(
uxa, uxo
)
.
"Ox con que se espantan las gallinas, pájaros, etc."
Añ.
"Voz con que se espantan las gallinas"
A.
"
Uxa oilluak, uxa!
"
Elexp Berg.
"Voz para espantar a los animales, especialmente a las aves, pero también a ovejas, cerdos..."
EibHizt
.
v. 1 oix, 1 uxu, 2 xu.
Olloari zapi, katuari uxa: ezta guztia utsa.
Ezale 1898, 174b.
Orduantxen iñori "ospa" esateko gai zegoan: edozein zakurrari "axa"; zerria izanez geroz "uxa".
Anab Usauri 56.
Lauso gorri bat ikusi zula / Musulungo pagondoan; / "Ux, txerri gorri" esan ziola / alako bat zalakoan.
"Le voceó ¡tus!"
.
Or Eus 227.
Ux... ux... zegien ibillia eragozten zioten egazti gosetiai ibilbidetik uxatu naiaz.
TAg Uzt 112.
Ni yaio nintzanean "Otseme Nagusi" aroa zan; eta ortik dator ni aragikoi [...] izatea. Uxa! Nazana izango nintzan ni, ni sasikumetu ninduenean ortzean izarrik garbienak kiñu egin izan baleu be.
"Fut, I should have been that I am"
.
Larrak EG
1958 (3-4), 277s.
UX EGIN (V, G ap. A),
UXO EGIN.
a)
"Huir"
A.
Arin arinka igex ux eban egin beiñgoan / arerioa beban legetxe orpo ondoan.
AB AmaE 445.
Bere arimak ux egin eutsan; baña gorputza / Bernardok dakus bere oñetan eroriten.
Ib. 455.
(Sin egin explícito).
[Txakur] danak abiau arren batera ausika, / ez dabe bertatik ux agoak itxita?
AB AmaE 260.
An doaz azkar ardiak bordara / aizeagandik ux... leku berora.
D. Sagarzazu
"Negu illuna"
(ap. DRA
).
b)
"(AN-gip-5vill), embestir"
A.
c)
UXO EGIN.
Espantar, ahuyentar.
Esnea daukaten ardiak zuek ere oso zaintzen dituzue. Baiña antzuak uxo egin eta trabatik kendu, besteak jaixteko.
And AUzta 102.