Harremana

    OEH - Bilaketa

    6167 emaitza mA bilaketarentzat

    Sarrera buruan (0)

    Emaitzarik ez


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    aratuste.
    sense-1
    (V; Lar); aratuzte (V-ple; Lar, H (V, G)); aratoste (V-gip; Añ (V), H); aratizte (Lcc, Zam Voc); aratiste (A); aratixte; aratozte (H (V, G)); aatiste (V-gip); atuste; aratute (V-ger) Ref.: A (aratuste, aratuzte, aratute); A Apend (aratozte); Iz ArOñ (aatiste); Elexp Berg.
     Carnaval. "Antruejo, aratizteak" Lcc. "Antruejo, [...] aratuztea", "carnestolendas, [...] aratuzteak", "bachanales" Lar. "Carnestolendas, aratosteak" Añ. "Carnaval, día de "carnestolendas" [...]. En algunas zonas de Vizcaya, sólo el tercer día se llama así" A, que añade: "Es curiosa la existencia de esta palabra donde no existen sus componentes, pues ni aragi (excepto en alguna localidad), ni utzi, uzte, se usan en V en el sentido expuesto. No sé dónde a punto fijo, pero sé que es fuera del territorio de V, he oído aratiste, que es más vizcaíno que aratuste". "Aátiste danak, todos los caravales; aatistietán, en los carnavales" Iz ArOñ. "Aratostiak, los tres días de Carnes tolendas. Aratostiak izaten dira, jendia zoratzeko, los Carnavales son para enloquecer a la gente" Etxba Eib. v. inaute, inauteri. Tr. Documentado desde Lazarraga, más adelante lo hallamos en Aguirre de Asteasu (que lo cita como término foráneo), y desde mediados del s. XIX casi exclusivamente en autores vizcaínos. Hay aratuste / -uzte en E.M. Azcue, R.M. Azkue, Iturzaeta, Eguzkitza, Orixe, Oskillaso, EgutAr y Etxaburu, y aratoste en Kirikiño, Enbeita, JBDei , ArgiDL y S. Martin; en Lazarraga aparece aratixte.
    Esan badagie eztaozeela / alegere baxe sekula triste, / nik diot egun dala aratixte. Lazarraga (B), 1181rc. Deitzen diogu onela urte berritik austerrerañoko denborari, eta beste leku batzuetan deritza: iñoteriak, iauteriak, aratuzteak, zanpanzartak. AA CCErac 180. Aratustetan dabiltz neskatxak, / Eta mutillak suturik, [...] Euren lotsia galdurik... Azc (in Ur PoBasc 403). Egun guztiak Fraileentzako / dira orain aratusteak, / guzur-iantzita doiazalako / auzora ioten ateak. Azc PB 361. Aratuztetan egiten diran zorakeria eta nabarmenkeriak. Itz Berb I 101. --Zelan esan euskaran carnavalak? --Emen aratusteak deritxe, Probintzia-aldean iñoteriak edo iñauteriak, Naparroan iagoteak. A Ezale 1898, 301b. --Mutillak, gaur aratoste dok, eta koko jantzita juan biar yuagu errira. Kk Ab I 56. Itandu egiyozube mutiko onei aratostietan olgau diran ala ez. Ib. 58. Elgoibartik. Aratostiak; Karnabalak. JBDei 1920, 92. Aratuztez marmo janzten diranak. Eguzk LEItz 124. Aratoste edo iñauterietan. ArgiD 330. Usu zetorren Iñaute, / Beste nonbait "Aratuzte". "Que en otras partes llaman Carnestolendas". Or Eus 174. Aratoste batzuetan koko jaztia nai ei eban. SM Zirik 103. Ihauterietan egin obenez arras damuturik gaudela eta barkhatzeko eskatzen dugu aratuste osteko othoitzetan. Osk Kurl 183. Aratusteak haur zaroan bakharrik ezagutu ditugunok eztugu ulertu hau gizon-arora heldu arte. Ib. 183. Beste edonun lez ospatzen ziran aratuzteak Ondarroan. Etxabu Kontu 96. Ez dakit ez ote litzatekeen i(n)aute-ak "aratuzteak" ere lerro honetan ezarri behar. MEIG VII 98.
    azpiadiera-1.1
    Atuste matuste, fotezko torrada barik mai utse. . (V-m). EZBB I 49.
    azpisarrera-1
    ARATUSTE-EGUN (aratoste V-gip ap. Etxba Eib). Día de Carnaval. "Aratoste eguna danetik, koko jantzi dira gure gaztiak, ya que es día de Carnaval, nuestros jóvenes se han disfrazado" Etxba Eib.
    Arlote batzuk, aratuste-eguna zalako, arpegia estalduta ebilzan; eneutsen begiratu bere egin gura izan. A Txirrist 45 (cf. nota: "Aratuste, aragi-uste-tik dator, da latineko Carnes tollendas esan gura dau"). Gixon egin daitezanian be gomutauko dabez eurok aratoste egunetako jazokunak. Kk Ab I 58. Aratuzte egunetan siñestedunak siñestebako dirudie. Eguzk LEItz 124. Mungian aratoste egunetan. Enb 196. Azkeneko aratuste egunean pierrot bezela jantzi zan Jose Pirri. Osk Kurl 185. Iru izaten ziran aratuzte egunak, baiña batez be imgarrena izaten zan nagusiena edo zaratatsuena. Etxabu Kontu 96.
    azpisarrera-2
    ARATUSTE IBILI. "Aratoste ibilli, [...] andar de disfraz. Aura, urte guztian dabill aratoste , aquel, todo el año anda disfrazado" Etxba Eib.
    azpisarrera-3
    ARATUSTE-JAI. Fiesta de Carnaval.
    Jakiña, guk umeok baiño nagusiagoak ardura ta zaletasun geiago izaten eben aratuzte jaietarako. Etxabu Kontu 96.
    azpisarrera-4
    ARATUSTE-LORE. "Aratuste lora, [...] narciso. Udaberrian lehenengotariko lora. Aratuzte inguruan azaltzen da" Elexp Berg.
    azpisarrera-5
    ARATUSTE-MANGA. "Aratuste-manga (V-ger), tercer día de carnaval" A.
    Aratuste manga, ardoari zanga. EgutAr 24-2-1970 (ap. DRA , que traduce "martes de Carnaval").
    azpisarrera-6
    ARATUSTE-MARTITZEN. Martes de Carnaval.
    Igandeetatik kanpora, musikea joten zan jaiak oneik ziran: Urte Barri, Errege, Aratuzte martizena [...], San Estebantxe. Etxabu Kontu 28.

    aratuste

    aratuste
    << 1 aratu 0 / 0 arazo >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper