OEH - Bilaketa

6170 emaitza mA bilaketarentzat

Sarrera buruan (0)

Emaitzarik ez


Sarrera osoan (500)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 aran.
sense-1
1. (gral.; IC 442v, SP, Urt, Ht VocGr 410, Lar, Añ (G), Dv, H, VocB ; -rh- VocBN , Gèze, Dv, H (S)), ahan (BN, S), aan (S-saug), adan (V-gip, BN-lab; H) Ref.: VocPir 671; Bon-Ond 150; Alth Bot 19; A (aran , ahan, adan); EI 383; Lh (aran, ahan); Lrq (ahan); Ond Bac (arantza); Iz Ulz , R 284, Als , ArOñ (ádan); Etxba Eib ; Elexp Berg .
Ciruela; endrina. (Significa 'endrina' en el área vizcaína y en guip. de Navarra, donde para 'ciruela' lo más general es okaran, ya en Lcc; cf. alav. aran "fruto del endrino"). "Prune" SP, Ht VocGr 410, VocPir 671, VocBN y Gèze. "Ciruela, ciruelo, (V) okarana; (G) arana" Añ. "Ádán, adána, la endrina" Iz ArOñ. "Las endrinas" Iz Als. "Fruto del espino. El mismo arbusto" Etxba Eib. "Endrina" Elexp Berg. Larramendi (Sup) da arana para "endrina", tomado probablemente de la parte perdida de RS. v. okaran. Tr. Documentado tanto al Norte como al Sur.
Hori da arhana bano belxago. Saug 122. Katu eremutarrak / Ez du nai belarrik, / Ez aran, ez mispilla, / Ez baso-sagarrik. Mg ( in VMg 110 (tbn. en Zav Fab RIEV 1907, 537) ). Agertu ziran maira aritz aleak, intxaurrak, uurrak, mispillak, txermenak, aranak, sagarrak ta zer ez? VMg 11. Jateko alkatxofak, / laranjak, limoñak, / melokotoi, aranak, / gingak, gereziyak. Echag 174. Artzañ egon zenian herabereki, / Arhanka juan züzün zakiareki; / Arhan sobera janik tripa sorterazi, / Gero etzatekian ardier jarraiki. Etch 338. Egiten da orduan azpitik su lama bat; adanak egosten diren arauka igaiten dira gainera. ECocin 48. Oi! Piarres, Piarres, zein aran ederrak diren hantxe, Juanareneko ondoan, bide-hegi-hegian!... Arbola guzia mukuruku estalia duk aran hori-hori eta onyu-onyu batzuez! Elzb PAd 37. Nik ezagutzen ditudanak sagarren eta ahanen pareko batzu dira, bainan urrun daude Europako sagar eta ahanak bezain on izaitetik. Prop 1887, 26. Primaderan lore, udazkenean adan eta mahats mulko. EGAlm 1895, 21. (ap. DRA) Arrek lapurtu inguruetan lenbizi asten ziran keriza, piko, sagar, udare, aran ta matsak. Ag G 61. Hirur urtheren bürüko emanen die ahan larri, briolet kolore lüzan bat. Alth Bot 19. Aran geiegi jan. Muj PAm 7. Eta mokuakin urre margua dauken aranak (okaranak) arrapetan dabez. Altuna 22. Maiz ikusten ditugu zugaitz baten adarrak beste batenarekin kalterik gabe ordezkatzen: [...] zuandor arrizuak aranez gorritzen. Ibiñ Virgil 83. Madari-ondo gotorrak [birlandatu zituen] eta aranak zekarzkiten elorri-ondoak. Ib. 110. Sagar, aran da gaiñerakoak. Insausti 289.
v. tbn. Munita 16. Ataño TxanKan 92. Zendoia 197.
sense-2
2. (V-och-m-gip, G-nav, AN-ulz; Añ (G, s.v. ciruela)). Ref. Ond Bac (okan); Iz Ulz; Etxba Eib. Ciruelo; endrino. "Aran (V-och-m), endrino" A. "Aran (G-nav) [...], arañón" Ib. (sentido ambiguo, quizá correspondiente a la 1.ª acepción). "En Bacaicoa okan es ciruela y aran endrino" Ond Bac. "Aranakin eiñ esixa eta genduan esparraua, formando un seto con espinos teníamos un sotillo" Etxba Eib.
Aurkitu izan zituen ugari, izakiak doaindurik berenez ematen dituzten garau eder gozoakin ondo janzitako gerixa, aran, udare, txermen, [...] eta beste anitz eskur mueta gozo. Izt C 2. Hori xirula-xertoa deitzen da. Zuhamu xerthatzeko hain da ona, non gaztainek onhesten baitute, hala-nola heltzaurrak, mertxikak, aranak eta pikoak. Dv Lab 387. Nola Yainkoak aditu zuen Piarresek aranaren puntatik egorri zion othoitz laburra. Elzb PAd 43. Guzti-guztiok entzun / Jainkoaren lanak: / abere ta egazti, / edari ta janak, / gari, arto ta masti, / sagar ta aranak, / gure mesederako / egin ditu danak. JanEd II 110. Larrekian landatuz sagar ta adana. GH 1927, 65. Etxe inguruan bazituan intxaur-arbol, gerezi, udare, melokotoi eta aranak. Salav 12. Elorri beltza txertatzen da aranarekin. Ostolaiz 113. Intxaur arbol aundi bi edo iru. Makiña bat intxaur ematen zuten. Apartexeagoan, gerezi aranak. Albeniz 15.
azpisarrera-1
ARAN AMASZENA (Lar Lcq 76; aranamasen Hb (Lh copia erróneamente aranamasa)). "Amacena, Damascena, ciruela, aran amaszena, damaskoarra" Lar.
azpisarrera-2
ARAN BAXAKA. "Prune sauvage" Hb.
azpisarrera-3
ARAN-BELAR (V-gip ap. Iz ArOñ, s.v. aulamo). Cierta clase de hierba.
azpisarrera-4
ARAN BELTZ (G, AN ap. A), ARAN BELTX (L, BN, S ap. Lh; H). "Ciruela negra" A. "Prune noire" Lh.
Neure maitena, aran-beltx. / Ortza xuri, begi beltz. GH 1923, 214. (ap. DRA; citado por el P. Donostia que traduce "cejas negras")
azpisarrera-5
ARAN BERDE (G; ahan b. S). Ref.: Alth Bot 20; A (aran); Lh; Lrq (ahan). "Reine-claude " Alth Bot 20, Lh y Lrq. "Ciruela verde" A.
azpisarrera-6
ARAN DAMAS. "Brabyla, aran damásak" Urt III 394. v. ARAN AMASZENA.
azpisarrera-7
ARAN ERRARTETU. "Regañada ciruela, aran errartetua" Lar.
azpisarrera-8
ARAN-HEXUR (Hb; -exür S-saug ap. Lh). . "Noyau de prune. Dim.: -ñi, -tto" Lh.
Phestok gostatzen baitira eta gastuak ez baitira arhan hexurrez pagatzen, phentsatu zuten loteria baten egitea, diruaren biltzeko. Eskual 21-8-1908 (ap. DRA ).
azpisarrera-9
ARAN GARRATZ. "Adángarratxak: las endrinas" Iz ArOñ.
azpisarrera-10
ARAN GORRI (G, L, BN, S; Lar; adan gorri H). Ref.: A; Lh. "Diaprea, especie de ciruelas, arangorri andiak" Lar. "Ciruela roja" A. "Prune rouge" Lh. "Ar]r[angorria: Iruñarana (Prunus domestica), var. myrobolana" FIr GH 1930, 435.
azpisarrera-11
ARAN-LILI. Flor del ciruelo.
Oina, kaizuz, nolako? / Ikuslen gogarako: / Ukaraia, besoa, / Arhan-lil' itxurako. "Ressemblent à la fleur du prunier" . O Po 27.
azpisarrera-12
ARAN MERLATU (Hb, Dv (s.v. merlatu); adan Lh), ARAN MALATU ( arhan malatü Foix), AHAN MARLATU, ADAN MELATU. Ciruela confitada. "Arhan malatia" Foix s.v. confit.
Biper beltxa, gatza, kornixon, mahatsak, adan merlatuak. ECocin 19. Aratxeki puxka bat edo zenbait adan melatu. Darthayet Manuel 396. Ahan marlatik erosten dira khario. Alth Bot 19. Kamineteko ahan-malatiak nurk jan tü? GaztAlm 1934, 112. (ap. DRA, s.v. malatu)
azpisarrerakoSense-12.1
Orotarik jan eta, / nahi berriz jastatu / adan, piko merlatu.Ox 108.
azpisarrera-13
ARAN MORE. Ciruela morada.
Asten da ukabillazoka kanpotarrekin, bada eskerrak laister andik itzul egin zuela, bestela utziko zuen aran moria baña moriago. Iraola 17.
azpisarrera-14
ARAN MORONE. "Arana-moronea (Prunus domestica), var. damascena" FIr GH 1930, 435.
azpisarrera-15
ARAN-OKARAN. "Especies de ciruelas: [...] aranokaran, endrino" A.
azpisarrera-16
ARAN HORI. "Aranori (R), arañón" A.
azpisarrera-17
ARANPE. "Dessous du prunier" Hb. "Arhanpe (S), sous les pruniers" Lh.
azpisarrera-18
ARAN PELOXA (B), ARAN PELOX (AN-ulz). Ref.: Iz Ulz (aranpelóxa); Izeta BHizt2. "La ciruela (pequeña, pero de huerta); iru aranpelox" "Ciruela pequeña, de huerta. Zein goxoak diren etxeko aranpeloxak" Izeta BHizt2. v. peloxa.
azpisarrera-19
ARAN-SALTSA. Salsa de ciruelas.
[Ahuña] aran saltsan / ederki yan dezagun bazkaitan. Etxde JJ 21.
azpisarrera-20
ARAN TXIMILLO (G-goi ap. A). Endrino.
azpisarrera-21
ARAN XURI ONDO (Urt IV 132 (+ txuri)). "Prunus candidans" Urt IV 132.
azpisarrera-22
ARAN ZARAGOZAR. "Zaragocí, especie de ciruela, aran zaragozarra" Lar.
azpisarrera-23
ARAN ZURI (G ap. A; Lcq 76), ARAN XURI (Urt IV 132 (+ txuri), Hb; adan xuri H). a) "Prunus candidans" Urt IV 132. "Claudia" Lcq 76. "Ciruela claudia, blanca" A. "Aranzubi [sic], ciruela claudia (Darric)" DRA. "Aranzuria, claudia (Prunus domestica), var. claudiana" FIr GH 1930, 435.
b) "Arantzuri (V, G), espino blanco" A. v. ARANTZA ZURI.
aran
<< arakatz 0 / 0 arana-txapel >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper