OEH - Bilaketa

6170 emaitza mA bilaketarentzat

Sarrera buruan (0)

Emaitzarik ez


Sarrera osoan (500)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
apartatu.
sense-1
1. (V-gip, AN-egüés-ilzarb-olza; Lcc (-adu), Urt I 19, SP, Ht VocGr 272, VP, Lar ( Dv), Añ, VocBN , Gèze) Ref.: Bon-Ond 157; Elexp Berg; ZestErret .
Alejar(se), apartar(se), separar(se). "Séparer, reculer, éloigner. Gure ganik apartaturik " SP. "Abducere, khendu, aldaratu, apartatu, eraman " Urt I 19. "Separar" VP 4v. "Declinar" Ib. 6v (Interpr?). " Apartatu bata besteagandik, entresacar" Ib. 41v. "Apartar" , "apartarse", "separar" Lar y Añ. "Écarter, éloigner; s'écarter, s'éloigner" Dv. " Burrukan zebitzenak apartatzera juan, da kristonak emun zotsen " Elexp Berg. " Etzan atsalde guztia aman ondotik apartau. Goizian apartau giñan da ezkiñuan gaberarte alkar ikusi " Ib. AxN explica hastanzeak (417) y aldaratzen (426), por apartatzeak y apartatzen. v. aldaratu, urrundu, berezi. Tr. Documentado, desde Dechepare, en casi todos los autores de los ss. XVI, XVII y XVIII; a partir de mediados del s. XIX su uso se va limitando a bersolaris y diálogos. En DFrec hay 12 ejs.
Eia horrat apart'adi nor uste duk nizala? E 169. Aparta adi bada hetarik. 2 Tim 3, 5. Iesus aparta zedin lekhu hartan zen jendetzetik. Io 5, 13. Gu ez gara perdizionetara apartatzen garenak, baina fedeari iarreikiten giaizkionak arimaren salbamendutan. He 10, 39. Aparta ezazu zeure bistatik. Miserere 333. Doristeok ekusirik zala inposible Sirena bereganik apartaetea. Lazarraga A, 1151v. Apea nindin zaldirean / gutxi bat apartadurik. Ib. (B), 11383r. Eta promes baten azpian haragizko obretarik apartaturik bere etxean bizitzea. Mat 148 ( ib. 157 aparturik [por apartaturik?]). Gogoeta onez aparta nazazu bekatu egitetik. Ib. 297s. Apartatzen naizela zure amoreagatik bekatuetatik, eta aien okasioetatik. Ber Trat 88v. Hazpegiak berzeari hautsten zaizko tiraka, / Eta zañak apartatzen gorputzetik izpika. EZ Man I 102. Konpañia gaixtoetarik urrun ginte aparta. Ib. 114. Baldin nik nerorrek neure faltez zure garaziatik neure burua aparta ezpaneza. Harb 17. Bada dezadan aitzinetik erremedioa iben, dezadan okhasinoa aparta. Ax 289 (V 192). Sutik gibela, okhasionetarik aparta, etsaietarik ihes egin. Ib. 291 (V 193). Eta zure majestadeen ofensako gauza guztietarean apartetako. Cap 119. Nekez osoki aparta diteke lurreko guthizietarik. SP Imit I 6, 1. Munduko obra guzietarik apartatua. Arg DevB IV. Emazu gure bihotzean / Egiazko justizia, / Eta aparta zazu herra, / Aparta abarizia. 202. Zerren Iaungoikoa apartadu ez da gorputzerean ez arimeaganik. Zubia 151. Ergelkeria da buraso prestuez hantatzea, eta hekien eginbide ohorezkoetarik hastantzea eta apartatzea. ES 106. Presenzia eder artatik betiko, remediorik bage, apartaturik. OA 38. Korputz Santua eta Anima Santua apartadu ote ziraden Dibinidadeagandik? Ib. 34. Mundureanik apartaduta agan ibinzu gogoa. Acto 169. Osoki aparta nazazu kreaturen iragaitzazko konsolamendu guzietarik. Ch III 23, 9. Orra arima apartaturik gorputzetik. El 40. Zergatik pekatua dala mediante aparta gaitzakean zeruko gloriatik. Iraz 62. Lohikeria edo paillardiza guzietarik apartatuak eta garbi dire. He Gudu 79 (82 apartzeko [sic, por apartatzeko ?]). Etzitiala mesfida, ezetare hebentik aparta. Mst III 35, 3. Orrela, zugandik, nere on guzia, sekulan aparta ez nadin. Cb Eg II 142. Ta txit luze egiten da: janizangiñizkitzuten. Obe da bakoitza apartatzea, ta eskribitzea: an izan, etc. Cb EBO 32. --Zer da Eriotzea? --Anime korputzeti apartatzea. CatUt 20. (CatB 73 apartatzea) Elkar ganik apartatu ziñeten, eta zuen adiskidetasuna etzen gutitua izatu. Mih 68. Aparta zitezte ene ganik madarikatiak. CatLan 50. Zein gauza edérra apartátzea leku publikoetáik. LE Prog 124. Apartatuzíre batzúk Jesus onagánik berén galtetán. LE Ong 14v. Eragos güziak dütü garhaitzen, peligro güziak apartatzen. Egiat 255. Apartadi mustra itxusia / orai bertan hebetik. Xarlem 217.
( s. XIX) Terroristak kargutarik / Apartatuak jadanik. Monho 66. Egija esaten deuskula / pulpitu ganetik / arren apartau gaitian / bizi okerretik. DurPl 104. Aparta zaite okasiotik / Zeñetan zauden sartue. CatAN 2. Ze konfusino ta alkar aitu ezina erri batzukuak bestekuakaz? Apartauta banatuta legez bizi biarko genduke! Mg PAb 185. Jangoikuak gero alderatu edo apartauko ditu onak dongeetati. Mg CO 170. Gure biotzak munduaren amoriotik apartatzea, askatzea edo eranzitzea. Gco II 2. Orregatik esaten digu Espiritu Santuak: Emakume apainduagandik ken begiak: apartatzeko. AA II 143. Emakume dantzaarijaganik apartau zaite. fB Olg 77. Adiskidiak bere algarregaz aaztuten dira, edo alkarreganik aparteetan dira. fB Ic I 61. Egonik apartauta erri batubetako naaste ta okasinoe askotatik. JJMg BasEsc 85. Zegaitik bada alderatu edo apartadu etzinian beragandik? Astar II 149. Zeren Haragia ez dezakegu aparta guhauren ganik, bana bai Mundua eta Demonioa. CatLuz 26. Ez zera, ez, gaur motibo gabe / apartatu artaldetik. It Fab 138. Ardi nabar guziak banakatu edo apartatu itzatzu. Lard 38. Zer! Gauza horren txar ezdeusek, ni zugandik aparta nezatela! Dv LEd 186. Asarrez apartatu / ziraden artean, / ezin konpondurikan / bear zan pakean. Afrika 33. Pegatzen da txit errexa, / apartatutzen txit gaitza, / alako asko izatetik / Jaungoikuak libra gaitza. Bil 92. Izan zala guztiz aldendu eta apartaua yatorrizko orban eta mantxatik. Ur BulaAl 24 (BulaG 528 berezitu eta gordea). Nola diraden esaten digu / Jaungoiko amorosuak, / gorputzagandik apartatzeko / pekaturako lazuak. Xe 364. Zure aurrakin kuadrilla oitatik / apartatutzen bazera, / nai dezun erri señala zazu, / nerekin galduko etzera. PE 142. Pozik nik parkatuko deutsut zorra zuri, / ta biok adiskide apartauko gara. AB AmaE 299. Bethi lege eta bide berak segitzen dituztenak, sekulan lege hekietarik apartatu gabe. Lap 56 (V 29). Apartatzen geranean pekatutik. Ag Serm 179.

( s. XX) Debria gaisto dela zük erraiten düzü, / Hartarik behar dela bethi apartatü. Xikito 3. --Aparta dek motella! --Aparta zaitia, bai. Ara an silla. Alz Bern 58. Begiak apartatu gabe gure erri alde ontara. Ill Testim 17. Konsideratu martiriotik / euken apartau eziña, / aien anima salbatzeko / egiñ zazu alegiña. Arrantz 145. Apartatutzen asi ziran da / arren lagunak uzteko, / bata bestia probatu arte / ez iñork galerazteko. Tx B I 241. Gurutze santu barkatu, / zerorrek ere kulpak badituzu, / gizona koleran ikusita, / zertako etzera apartatu? (AN-5vill). (In Zab Gabon 63n ). Eska zaiozute Jaungoikoari emakume orren saretatik aparta dezan. Etxde JJ 218. Kaferik artu gaberik ezin / gindezke biok aparta. Lazkano ( in Uzt Noiz 80 ). Gure artian ongi zinena / apartatu zira fite. Mattin 102. Badakizue denpora baten / apartatzera noana. FEtxeb 115. Gaztaiñak aletu edo apartatu onak txarretatik. Insausti 133. Hortik apartatzen diren beste guztiek nolabaiteko enfasia edo ematen diote perpausari. PGoen ( in MEIG VI 145 ).

v. tbn. MRos 13.1v. Harb 338. Tt Onsa 158. VJ 16. Urqz 33. Oe 47. Brtc 168. CatLlo 90s. Gy 102. Elsb Fram 158. AzpPr 118. CatUlz 41. Salav 70. Olea 193. Berron Kijote 218. Gerrika 165. Albeniz 18.
azpiadiera-1.1
(Con aux. intrans. bipers.).
Oi ainbat dakust lazeria ze / eraetan jat, fedea! / Oni aparta al dakiona <dagui->, / ditxa onezko semea. Lazarraga A24, 1196r. Aparta akit, enganatzaille gaixtoa, eztuk izanen ene baitan parterik. SP Imit III 6, 4. Eta aparta zakizko Sen Martingo aldeari. INav 51. Aparta akit enganari gaixtoa. Ch III 6, 4. Apartatzen bazaigu / jaunaren graziya, / izugarriya izain da / gure sententziya. Ud 110.
azpiadiera-1.2
(Part. en función de adj.).
Nahi ba-duzu zeure konzienzia examinatu, bilha ezazu zenbait leku apartatu etxean edo bertzetan, eta hartan belhaurko iarririk has zaitea erraiten. Mat 309. Lekhu apartatuan. EZ Eliç 48. Isterrak ta belaunak euki biar ditu biribillak, oñak apartaubak eta ulia laburra ta lodija, baña leuna. Ur Dial 93 (It alderagiñak). Leku apartatu batera eramanen duzu aho zabal hau, eztezadan sekula berriz ikus. Arti Tobera 283.
azpiadiera-1.3
Separarse, divorciarse. " Andra-gizonak aspaldi apartatuta dare " Elexp Berg. "Apartatzeko lanak egiten ari dira, apartatzeko zuzenketak egiten ari dira (G-azp)" Gte Erd 289 (junto a dibortziatzekotan dabiltza, partitzeko omen dabiltza, etc., de otras zonas).
Oraiñ bost illabete ezkondu zituan erretoreak Motrollo eta Gonazar, eta zortzigarren eguneko apartatu ziran. Urruz Urz 53. Framazonek diote oraino, ezkontzaz bada kestione, esposak elgarrez badire desgustatzen, elgarretarik aparta daitezkela sekulako. Elsb Fram 158s. Andriagandik apartatuta / iñoiz ibilli da ori, / erdi-mozkorra zegon batian / berak esan ziran neri. Tx ( in Imaz Auspoa 24, 153 ).
azpiadiera-1.4
" Apartatu etzuen iñor ere, no exceptuó alma viviente" VP 42r.
azpiadiera-1.5
(En la expr. apartatu ezkero 'exceptuando, a excepción de').Cf. ARIMA APARTATUTA.
Garisimako denpora guztian, apartadu ezkero barijekuak. ZBulda 40. Ume-kondo batzuk apartau ezkero, beste plazara piesta egitera batuten dan jentia, dala, luxurijako gauza loijai inos gogua illundu ez deutseenak. fB Olg 55. Erraztueen salbau leitekiala, apartau ezkero, bakartade ta Konbentubetan bizi diranak. JJMg BasEsc 84.
azpiadiera-1.6
(En la expr. Jainkoak aparta... 'Dios me (nos...) libre').
Txaro esan al-dek?... Jainkoak aparta! Nexka ori etzaik iñola ere komeni. NEtx LBB 124. Etxetik elizara, ta Jaungoikoak aparta emakumerik gure bidean sartu. Ib. 86. Aizkoran eta arri jasotzen / badira bikain askuak, / Jaunak aparta itsatsitzia / olako baten eskuak. Uzt Sas 228.
azpiadiera-1.6.1
Diabru alenak aparta, genanio madarikatu ori! NEtx Antz 140.
sense-2
2. (V-gip, G-azp; Lar) Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg (apartau); ZestErret.
Elegir, escoger. "Separar, escogiendo, bereiztu, irakurri, apartatu " Lar. " Apartau, préstamo con la significación de elegir, escoger. [...] Apartau zittuan onenak beretzat " Etxba Eib. "Apartaizu geixen gustatzen jatzun jertsia, neuk erregalatzen dotsut eta" Elexp Berg. .
Mattin, etzaitugu apartatu / errukitu geralako, / Euskalerriko anai artian / merezi zenduelako! Lizaso ( in Mattin 31 ).
sense-3
3. (G-azp) Acertar, distinguir. "Bi anai oiek eztitxiat nik apartatzen, no los distingo" (G-azp).
Orain ere, metro askoren okerrik gabe, apartatuko nuan nun sartu genduan [ildakoa] . BasoM 120.
azpisarrera-1
APARTA EZINEKO. Inseparable.
Auxe zizun Piarresek bere adiskide begikoa, aspaldiko lagun zaharra, aparta eziñeko anai-ordea. Etxde JJ 147.
azpisarrera-2
APARTATUXE.
Apartar(se) un poco.
Eskaleraren ondoan korura doazenean apartatuxerik berzetarik. (Lizóain, 1599). ReinEusk2 145 (hablando de un asiento en la Iglesia).
apartatu
<< aparra-mantarrak 0 / 0 1 apatx >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper