OEH - Bilaketa

6170 emaitza mA bilaketarentzat

Sarrera buruan (0)

Emaitzarik ez


Sarrera osoan (500)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
apar.
Onom.: Hiraegui, Iturraparregui, Aycita Berroa. (1284). Arzam 108.
sense-1
1. (V-m, G, AN, B; VP 3v, Lar, Añ (G, AN), Dv (AN), H (V, G), VocB), afar (G-to). Ref.: Bon-Ond 137; A; A Apend ; Satr VocP ; Iz To (afarra), UrrAnz , Ulz; ZestErret.
Espuma. "Espuma fresca, por ej. la levantada por el remo. La que queda sobre el agua es bits (V-m)" A Apend. AxN explica habuina (280) por aparra. v. bits, hagun.
Tr. Documentado en textos guipuzcoanos y alto-navarros desde Mendiburu; entre los vizcaínos, aparece en D. Agirre y en autores de la segunda mitad del siglo XX. En DFrec hay 5 ejs. de apar y 2 de afar.
Sartu zuen, ozpiñarekin zegoen ontzi, edo baso batean, itsasoaren afar edo pits arro, esponj edo beloki zati bat. Mb OtGai III 55. Urak arri bat jota egiten duen pits-afarra; ta afar, ilzen asi horduko, ur biurzen dena bezalakoa. Mb IArg 320. Iduri zaizu apar piskebat, zeiñ formatzen den bezein laster, aizeak bereala desegiten duela. Luzuriaga 14. Apar andia altxerazten bada. AA II 167. Betetzen bada aparrez, edo beatzak sartuaz. Ib. 183. Sagardua aña afar gertatzen da, ta abora orduko, klak, sentitu gabe. Sor Bar 95.
(s. XX). Irakiñaren dardareak azal guztian atara eutsazan apar zuriak. Ag Kr 14. Asi ziran gu despeditzen, altxaturik besoak, bogan apar tartean aienatu ziran artean! Ill Testim 4. Gipuzkoakoetan zarrenetakoa dalarik, itxasoko bagaren afar-irritik sortu berriya dala dirudi. Elizdo EEs 1927, 183. Neptunen gurditik igeseginda, oraino apar-zirta dite bizkarrean. Or Mi 45. Jendea etorri-ala izketa apar zuria bezela arrotu egiten zan. Anab Usauri 13. Txokuan sua, aparra gañez / azak egosten eltzian. MendaroTx 103. Zure itsaso berberaren orroak lo-autsia bainazu [...]; ta aren apar zuriak --uin arroen gandor aratz-- begi-lilluratua. Ldi IL 87. Eta ontzi berrian esne bero-beroa, aparrez beteta berak ekarriko zidan edateko. Sabiag Y 1934, 26. Ler diran oroz [itsas-uginak] adats berri bat / aparrean dute eratzen. Or BM 74. Orri ta belar, itzal, oiartzun, / apar, odei eta laino. Ib. 74. Ardiak jetzi, esneak, mami, / gazure edan aparretan. "Se bebe espumoso suero cocido". Or Eus 239. Ura aparretan utzi bagerik / atera da arraunzalea. Ib. 399. Aitzgañetik amiltzen dan ur-jarioa apar zuri biurtzen dan bezelaxe. TAg Uzt 203. Saneurriak aparraren gixa igo. EAEg 17-12-1936, 567. Alde bateko mugan / itsas ugaria, / arkaitza jo ta astintzen / bere apar txuria. EA OlBe 63. Txanpaz jo ta jo apar-erauntsi / arraunkada bakoitzean. Ib. 76. Ugiñen apar doia urbiltzen zait neri. Or Poem 535. Eta sagar-mami guzia mama gorria biurturik, solairuaren erdiko xolora doa aparretan. Eston Iz 48. Doai zerutarra, / barru-pozaren aparra! SMitx Aranz 188. Euriak zafratu zuen gizonaren gorputza, berun-uholdeak jatsi ziren, ibaia apar oro jarri zen. Mde Pr 120. Eta azkenez, itsasoaren esi aundia, bits eta apar zuriez jantzia beti bere. Erkiag Arran 10. Ta irakinaren irakinez dardarak azal guzian ateratako apar zuriak lerroz-lerro igerian zebiltzan. Zait Plat 51. Aideko olatu bat lez / --samiñen apar labur-- / dar-dar, / leiar. Gand Elorri 35. Elhurra bezain zuri ta azpiko aldetik ile zathittoek belztua, aparra paper gainean uzten zuan poliki poliki. Osk Kurl 102. Ardo onak apar gutxi, eta entenditzen eztuanak itz gutxi. (G-azp). EZBB I 39. Uin arroa aparrez / betetzen ondartza. NEtx LBB 351. Itxasoko olatuak / zure galdez dira; / apar zuria dute / arro eguzkira. Ib. 361. Olatuaren apar zuria / or dabil jira ta bira. MMant 151. Frantziako Historiaren itsaso zabalean murgildu nahi lukeenak ez du apar eta bitsa baizik ikusiko. MEIG I 178.
v. tbn. Ill Testim 4. Anab Poli 37. MAtx Gazt 96. Zendoia 167.
(Como segundo miembro de comp.). v. ITSAS-APAR (s.v. itsaso), UR-APAR.
Illargi-betez koroaturik / buruko ille-aparra. SMitx Aranz 22. Aintza-aparrez Elkano-ontziak / inguratzean lurbira. Ib. 178.
(Empleado en la expr. esne-aparretan que significa 'en la abundancia', 'en la riqueza'). v. ESNE-MAMITAN.
Onezkero badakizute euskaldun asko ditugula artzaingoan Amerika aldetik. Ta haien bizitza ez dijoa "ezne aparretan". EgutAr 6-11-1970 (ap. DRA).
(En la expr. abiada eta aparra).
Ezagutu eikean alkarren atzetik txalopak ekarren abiadea ta aparra. Ag Kr 62. Arranondoko saretxalopok arraña dagoan tokira eruaten daben abiadea ta aparra benetan izaten da begiragarrizkoa. Ib. 37.
(Ref. a la espuma de la boca).
Emen bat onela komuniatu zeneko, arkitu zen bere erraietako oñaze ezin andiagoekin, odolez beterikako afarra zeriola. Mb OtGai III 351. Ta zezenak arrastaka deraman gizona iñarrosi nai, bere mingain apar-yarioz mutur odoldua milikatzen duelarik. Or Mi 50. Eta agotik botatzen zula / aparra eta odola. MendaroTx 361. Ats batek arrapatzen du, ta arrapatzen duen guzietan, karraxika asten da, iñarrosten du ta gaxoari aparra dario. Ir YKBiz 246s. Lurrean erori ta iraulkatzen zan, aparra zeriola. Ib. 247. An ageri duzu / leiardi baten, / okotz-masailletan / belar-ebaten... / (Aparra yaten, / obeto dirudit / ari ote den...). Ldi UO 38. Agotik antzarka naiko, / ezpaiñetikan apar. Or Eus 173. Sorbalda aldera ta gurpillen aztarnetara berebat aparra zerion, zaldien arnasak yaurtia. Zait Sof 30. Zaldiak izerdi ta apar odoltsua-iario. Ibiñ Virgil 98.
sense-2
2. "(V-arr), cerón, residuo de cera en los panales" A.
sense-3
3. " Apar, áparrak : 1) los grumos de la leche cortada; 2) postillas o sarna que sale en el morro a las ovejas. Billotzak aparrak daukai " Iz ArOñ. . v. 2 apatz.
sense-4
4. " Ogi-aparrak, migas de pan" Iz ArOñ. .
azpisarrera-1
APAR-BURRUNTZALI. Espumadera. v. aparkentzeko, bitsadera.
Berbertan apar-burruntzallia sartzen du irakiten eta gañezka ari zen tupiñean. Or Mi 80.
azpisarrera-2
APAR-ZIRRI. Estela de espuma.
Ontzi-gizonak, zer jazo gerta, / Berriz ere or dijoaz. / "Ama Birjina", lurrun eta ke, / Indarka doa dardaraz. / Apar-zirria atzez utzirik, / Larraitz-pean txistu joaz. EG 1952 (9-10), 4.
apar
<< 1 apapa 0 / 0 2 aparatu >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper