Harremana

    OEH - Bilaketa

    6167 emaitza mA bilaketarentzat

    Sarrera buruan (0)

    Emaitzarik ez


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    apaindu.
    etimologikoa
    Etim. De rom. apañar; v. DCECH.
    sense-1
    1. (V, G, AN, L, BN ap. A ; Lcc, O VocPo, Ht VocGr 328, 408, VP 3v, H; -ph- SP, VocBN , Dv, H (L, BN, S)); apaintu (S, R ap. A ; VocS , Gèze; aphañ- Gèze); apeindu.
    Preparar. "Préparer" SP, H. "Apprêter, préparer. [...] Ongi aphaindurik salsan xipak, arras on dire" VocBN. "Gauza guziak ontsa aphainduak dire, tout est bien arrangé" Dv. "Il prépara le dîner, aphaindu zuen barazkaria" Ib. "Apprêter. Barazkaria aphaintzea, préparer, apprêter le dîner" H. "Bazkaria apaindu (BNc), preparar la comida" A. v. prestatu, adelatu. Tr. Documentado sobre todo en textos septentrionales; hay muy pocos ejs. del s. XX. Además de la forma general ap(h)aindu, hay aphaintü en textos suletinos y apeindu en Voltoire (162).
    Aita jaunak eresten dau elia, / Ama andreak apainketan obia. 'Y su madre adrezaba la sepultura'. MLastur 6s. Eta hark erakutsiren drauzue ganbera handi bat paratua eta aphaindua. Lç Mc 14, 15 (He, Dv aphaindua). Banoa zuei lekhu aphainzera. Lç Io 14, 2. Ain gozoro apaindu digu / orai digun jatean, / eze, gizonak nai badu, / itzul daite jatean. Ezcurra 43ss. Haiñitzek desira luke aphaindu konbateko, / Eta fuiña luen erne gaitzei ihardesteko. EZ Man I 56. Zierpeen herze eta gibelez ianharia / Sathanek aphaintzen dio hain gozagaitz iakia. Ib. 105. Desertutik ilkhi ziñen / jendearen artera, / prediku onez Iaunari / bidea aphaintzera. EZ Noel 166. Uste izaitea ezen herstura hartan, hain denbora laburrean, [arima] prestatuko eta aphainduko dela. Ax 200s (V 134). Zein apaindu baitzenduen, / Argitzat, herri bilduen / Begitart' aitzinean. O Po 63. Eta pobreari zure ontasunaz, o Iainkoa, aphaindu diozun barazkari sainduan alegera nadintzat. SP Imit IV 3, 1 (Ch preparatu, Mst adelatü). O niri zure gorputza ianharitzat, eta odola edaritzat aphaindu derautazuna. Ib. 4,5. Zeren zure karitatea guziei erakustea gatik, afari handi hura aphaindu duzun. Ib. 11,5. Gisa hunetan egiten dute saltsa bat hanbat saltsakari diferentez aphaindua. ES 167. Halako gisaz, non hunen dotrina erran baititeke dela Joandoni Paulok dioenaren eredura aphaindurikako bazka izpiritual bat. Ib. 146. Aphain diozozu zure bihotza espos dibino hari; han bere egoitza egiñ dezanzat. Ch II 1, 2. Dagiela hau, utz dezala hura, joan dedilla onara edo ara, datorrela onelako edo alako hordurako, dagola geldirik, dabillela, apain dezala hau edo hura. Mb IArg I 182. Aphaindu zituen lemami gabeko ogiak. Lg I 206. Ezarri zuten [arka] harentzat aphaindua zen tokian. Ib. 332. Sakramentu santuaren irabaziak eta ondasunak Komuniotik atera nai dituanak, ongi prestaturik ta apaindurik eraman behar du bere Anima. Ub 204. Ilar xehekin baltsaturik / Gaxinak ditu apaintzen; / Eta mehenak saltsaturik / Aita semei zerbitzatzen. Monho 36. Oroi zaitez atzena, nolako Jauregi eder-zoragarria apaindu dizun Zeruan, munduko etxe onetatik ateratzen zeraneko. AA III 346. Sar zaite munduaren hastapenetik zuretzat aphaindua den erresumaren gozamenean. Dh 150. Nere gain hartzen dut nere zerbitzari leialei bere saria aphaintzea eta ematea. Ib. 169. Hala nola ezen, plat bera izan baidaiteke hirur kozinerez diferentki aphaindua, eta gisa bakotxak baidituzke bere zaleak eta yaleak. Gy V. Huna non egortzen dudan ene aingerua, [...], zeinak aphainduko baitarotzu aitzinetik zure bidea. HeH Mc 1, 2. Eta aphain diezon populu guziz on bat Iaunari. Ib. Lc 1, 17. Non nahi duzu aphain dezazugun Bazkoa jateko? Dv Mt 26, 17 (Lç, Leon aphain, Ur gertutu, Ol, Ker atondu, IBk prestatu). Andre-dena Maria jarri zen bere Seme Dibinoak aphaindua idukitzen zion alkhi distirantaren gainean. Jnn SBi 50. Lanean, or egin dituen ikaspideak (dotrinak) apaintzen, amar bat egun barru Ernanira joan-bearrak gera-ta. A Ardi 134. Etxera eman eta / segido apaindu, / gibela prestatuta / berriz ere afaldu. Noe 116. Ontziak biaramon goizean itsasoratzeko apaintzen ari ziozkalarik. Lh Yol 31. Apain zazue Yaunaren bidea, Isaia Profetak esan zuenez. Ir YKBiz 51. Afaria apain zaidazu. Ib. 310. Behar zituzten, biok gogaide izaki, bideak apaindu ihes egiteko kalte egin nahi zieten gaiztoei. Mde HaurB 89. Artista bat bere obraren moldatzen eta apaintzen ari delarik. Larre ArtzainE 100.
    v. tbn. StPierre 11. Onaind STeresa 85. Aphaintü: Ip Mt 11, 10.
    azpiadiera-1.1
    Preparar, trabajar un material (piel, lino, hierro etc.), la tierra... "Apaindu, pulir, aderezar" VocB. . "Ogi aphaintzen hari dire gure etxean, on travaille chez nous à nettoyer du froment" Dv. "Faire subir une préparation à une chose pour sa conservation, son débit, etc. Ogia aphaintzea, cribler, ramer le froment. Lurra aphaintzea, labourer, herser une terre pour l'ensemencer. Larrua aphaintzea, corroyer une peau" H. "Liñua apainddu gutxik esaten dute Oñatin. Geien-geienak liñua landu" Iz LinOñ 178.
    Hañiz una eta ungi apeindua. "Curtido". Volt 272. Den lurrik hoberenak ere behar du aphaindu, garbitu eta iorratu. Ax 41 (V 25). Zurginak zura lantzen eta aphaintzen duenean. Ib. 441 (V 288). Lurrean gure penetarik / Biltzeko fruitu eztiak, / Aphaintzen hari gare landak, / Haranak eta mendiak. Gç 206. Ez dezu oraindik larruak apainzen dituen urliak diña grazi ta birtute. Mb IArg I 351. Oneek iruteko biar dira goruburuban apaindu, ta ardatzian batu arija eginaz batera. Mg PAb 139. Ingupian ta mallupian apainduten dau agoa urtzalliak. Ib. 127. Artuak zuritu, ta linuak apaindu biar badira, batuten dira neskatilla ta mutillak. Mg CO 130. Lino belarra azi ta igartu didinean, gabikotu, txarrantxatu, ezpatatu, apaindu, gorutu ta arituta, egingo dituzte gu arrapatzeko sareak. VMg 24. Juvenalek asmatu izan zebala musika, burni apaintzen ari ziraden mallukarien otsetatik. Izt C 216. Noiz-eta-ere lurra aphaindua baitzen, sartzen zen landan bere tresnaren gainean jarririk. Dv Lab 67s. Ez badakite seda nola den aphaintzen, / Berinak nola dire leihotako urtzen. Hb Esk 185. Landu, apaindu nituan bi zigor, bati deitu nion Edertasuna eta besteari Soka. Bv AsL 21. Ostoen urina larru apaintzeko hauta du. JE Bur 85. Piska bat gobernatuta, arri apaindutako ederra eskuleku onakin, arek ere jasoko zuan arri dezentea. BasoM 44. Egürraren maiastürguan / moldatzen lan ederrian. // Zer nahi zien aphaintzen: / khütxa eta kamenetak. Casve SGrazi 60.
    azpiadiera-1.1.1
    (Part. en función de adj.).
    Gu gara Iainkoaren lur landua, aphaindua eta trabaillatua. Ax 172 (V 116). Ahal balitz, herrautsa bezala egin, zeren lurra aphainduago eta ekharkorrago. Dv Lab 29. Elizaren aintzinean dagoen harri apainduan. Larre ArtzainE 321.
    azpiadiera-1.2
    (Aux. intrans.). Prepararse.
    Munduiaren iuiatzera rigoroski heldu da; / Nola gauden aphaindurik batbederak begira. E 49. Iuie iauna iraturik egonen da gainetik, / Irestera aphaindurik ifernuia azpitik. Ib. 55. Eta Iaunaren obra on orotara aphaindua. Lç 2 Tim 2, 21. Orain aditu ditutzu zein diren doloreak, / Aditzera aphain zaite hekin kualitateak. EZ Man I 108. Arimaren beztitzeaz konturik ez egitea, eta uste izaitea ezen herstura hartan, hain denbora laburrean, prestatuko eta aphainduko dela. Ax 200s (V 134). Sakramendu horien errezebitzerat ongi aphaintzeko edo preparatzeko. Dh 99s. Aphezgai gehienak han dire aphaintzen. Hb Esk 142. Apaindu zernaitarako: / agi gai adirazteko / gizaki guzien alderdi ta asmo. "Apréstate a cuanto se pueda querer de tí". Ldi BB 140.
    azpiadiera-1.2.1
    (Part. en función de adj.).
    Bada hor izpiritu aphaindu batentzat bazka arrai eta eztirik! Hb Egia 154.
    azpiadiera-1.3
    Arreglar (el pelo).
    Maria illea apaintzera Tolosara joana zan. JAzpiroz 190. Lujozko jantzi soiñean eta / ulea apaintzen astero. Ayesta 123. Eta taberna-baztarrean pelukeri txiki bat, illea apaintzeko lekua. Albeniz 48.
    sense-2
    2. (V, G, AN, L, BN; Lcc, Urt, Lar, Añ, Dv, H, VocB ); apaintu (S, R; Gèze); afaindu (Lar) Ref.: A (apaindu, aphaintü); Iz ArOñ; Etxba Eib; Gketx Loiola; Gte Erd 123, 140; Elexp Berg.
     Adornar(se), embellecer(se). "Colere, edertu, alogatu, aphaindu" Urt V 213. "Accomodare, [...]aphaindu, edertu" Urt I 82. "Afeitar, poner afeites", "aderezarse", "atildarse, componerse", "engalanar", "hermosear" Lar. "Adornar", "aliñar", "ataviar", "componer, engalanar" Lar, Añ. "Orner" Gèze, H. "Ez du etxetik ilkhi nahi ontsa aphaindu gabetarik ene alabak, ma fille ne veut pas sortir de la maison sans être bien ajustée. Aldarea ez da oraino aphaindua, l'autel n'est pas encore orné ou paré" Dv. "Ezkondu eta bizi ziran etxia, apaindu eben ikusgarri" Etxba Eib. "Inguruak apaindutzia, gizonan legia" Ib. "Andrakumiak, bere burua apaintzia, berezkua dau" Ib. "Hacer la toilette. Apaintzera joana da aita. (Apaintzera joan: ir a la peluquería)" Gektx Loiola . "Itsusia da ta ezta batere apaintzen (AN-5vill)" Gte Erd 140. "Erromeixara juan aurretik, orduan be eitten giñuzen alegiñak apaintzeko. Kardia artu ta apiandduizu beixa ferixara eruateko" Elexp Berg. Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos, aunque antes del s. XVIII sólo aparece en Leiçarraga, Lazarraga y Harizmendi (106).
    Eta ethorri denean, erideiten du hutsa, eskobaturik eta aphaindurik. "Balayée et ornée". Lç Mt 12, 44. Eta baitzen urrheztatua urrhez, eta aphaindua harri preziatuz eta perlaz. Lç Apoc 18, 16. Apain ze bedi / oi ta donzella galantik. Lazarraga 1202r. Egin ahala egin dezagun Elizak eta Aldareak propiki aphainduak izan daitezinzat. CatLav 241 (V 122) Bazeakik bere burua txukunkiro edertzen, galantzen, apaintzen. Lar DT 192. Emasteek ere jauntzkura honest batean, ahalkeriarekien eta modestiarekien aphaintzen direla. He 1 Tim 2, 9. Osasunan bezala alegiñaz edertu, ta apaiñdu zan. Cb Eg II 192. Ekusten dituzu fest batean danzari ederki apaindu jaunziak. Mb IArg I 377. Jainkoak eman zion egiazko jakiundez apaindua. Ub 42. Hargatik menturaz arrimatu zare, eta aphaindu idola bat bezala. Brtc 244. Atso zahar batzuek, ongi apaindurik, / plazala bildu dira, elgar aditurik. Iraultza 73.
    ( s. XIX) Apaindurik / sartu omen dire Baionan / Apaindurik, / Zaia zikinak kendurik! Monho 34. Nolako ereztun ta soñeko ederrekin apaindu etzuen bere oñetan bekatuak agertu ta negar andiekin barkazioa eskatu zionean? Mg CC 139. Esango bazendu apaindu apeitau ordian, ederto esango zenduke. Mg PAb 47. Zaldi eder bat, guzia apaindua. VMg 45. Ez da asko etxea garbitzea, baizik al dan ongiena apaindu bear da. AA I 451. Naturaleziak apaindu eban edertasun andijagaz. JJMg BasEsc 228. Zaldi arroa, bitxiz ta zirarrez / tint apaindua. Zav Fab, RIEV 1907, 94. Lendanaz apaindurik / erara jarria, / dago Plaza ederki / barreraz itxia. Echag 231. Birjina sainduaren potret bat ahal bezen ederki aphaindua. MarIl 14. Bear bezala txukunkiro apaindurik. Izt C 204. Jantzi ederrakaz apainduten ez banaz, esango dabe traskil, baldres bat nazala. Ur MarIl 57. Gisa hartan aphaindurik, / Anpurus eta haidorrik. Gy 206. Al zan ondoena apainduta. Lard 398. Nik ere nahi dut berthuteen baltsamuaz aphaindu nere gorphutz bekhatorosa. Dv LEd 17. Zorigaitz zuei, Eskriba ta Phariseo hipokritak! profeten sepulturak 'iten 'tutzuenak, eta yustuen monumentuak apaintzen. Echn Mt 23, 29. Eskarlataz, eta urrez, eta arri baliotsuz, eta perlaz apaindurik. Ur Apoc (G) 17, 4 (Ip aphaintürik). Gure dantzara damak / polit onraduak / etorritzen dirade / guztiz apainduak. Bil 33. Bere burua gomendatuz ihiziak hazten eta liliak aphaintzen dituen Jainkoari. Laph 51. Eta bera apaintzeko aitak ematen ziozkan urrezko apaindurak beartsuen artean zabaldu oi zituen. Arr GB 6s (May 7 apañdu). Otoitzezko espiritu aiñ miragarriz apaiñdua. Aran SIgn 46. Besta delakotz egun herrian / Aphaindu dire handi-handian. Elzb Po 206. Beti festara begiyak, / beren buruak apaindu eta / "nun dira erromeriyak?". Xe 343. Aberats gisan apaindu eta / eunero pasiatzera. PE 152. Purpuraz egindako Errege mantua, / Doez apaindua ta bedeinkatua. AB AmaE 351. Gizona! Ori da apaintzia! Ze majo! Sor Bar 35. Ikhusten diat, Pello, emazteki bat propiki emana, ederki aphaindua. Elzb PAd 48. Eta aundiki baten baratza bezin ongi apainduak. Apaol 22. Loria zait loria! / Aphaintzen naizenean, / Zetha zinta gorria / Ematea soinean. (In Arb) Igand 43. Pestaburu handietan katedralako ofizioen kantu ederrez apaintzeko. HU Aurp 118. Gertaera oek, ondo edo gaizki apaindu dituen, laster ikusiko du irakurleak. Etxeg (in Ag AL 7). San Pedroren sillea edo iarrilekua, Berninik apaindua. Ag Ioan 190.
    ( s. XX) Apaindu daigun al dogun añan euskerea. Ag Kr 8. Neskatilla au arrotxoa ta andigurakoa zala, apaindduten baño besterik ezekiana. Echta Jos 221. Perlaz eta diamantaren itxurako harri batzuez apaindua du. JE Bur 141n. Euskerea gerea ezpalitz bezela beti atzeratu eta erderea ugaldu, samurtu eta apaindu degulako. EEs 1917, 85. Kaskarra zuta, zilarrariz apaintzen asia. A Ardi 56. Erakustalleak beti nere inguruan ni jakinduriz apaintzeko. Ill Pill 12. Ustez izotzakin galdutako lorea, bizitasun berriaz apaintzen da udaberrian. Inza Azalp 110. Eliza ederra, argiz ta loraz ederki apaindua zegoan. Muj PAm 8. Lore bikañ politez / Apaindu zelaia. Enb 180. Indi-ollarrak bezin dotore / gañera geok apaindu. MendaroTx 91. Zuek bertan izan ezkero naiko apainduko dezute. Lab EEguna 71 (v. tbn. SuEm 167). Marraskilloek bide biurri / dirdaitsuez apaindua. Ldi BB 144. Andregaia bere etxean egoten zan ederki berregindurik (apaindurik). Ir YKBiz 417n. Beorra apaintzen ari dalarik, / isatsez du milikatu. "Mientras estaba enjaezando". Or Eus 178 (v. tbn. Mi 87). Jan-gela ondo apaindutako bat. ABar Goi 14. Etxea lorez apaintzen. EA OlBe 67. Ilargiak derautzu burua apaintzen. Iratz 66. Egun berexitarako oi zun guda jantzi ederrenaz apaindurik joan zan. Etxde AlosT 76. Hiriko murru eder horiek beiratuko eta aphainduko dituzie behar den bezala. Herr 28-2-1963 (ap. DRA ). Etxek'andreak lili pollitez apaindu dauku mahaina. Xa Odol 197. Baiña komuna egiteak toki a ez eban apaindu. Etxabu Kontu 203. Jaioterria apaindu ondoren / kopa eder da banderez. MMant 58. Hamalau bertsoak bi lauko eta bi hirukotan banatu; edergailu dotorez apaindu [...]. MIH 256. Azala Txikik apaindu zion. MEIG I 62.
    v. tbn. Añ EL1 164. Gco II 25. fB Ic I VIII. Astar II 273s. Bv AsL 66. Azc PB 259. Urruz Zer 122. GMant Goi 111. Altuna 32. Alz Txib 99. Lh Yol 49. ArgiDL 122. KIkG 22. KIkV 66. Zub115. TP Kattalin 187. Etcham 98. Ol Mt 23, 29. Otx 119. JMB ELG 99. TAg Uzt 275. Zait Sof 41. Munita 39. JAIraz Bizia 12. Ker Lc 21, 5. Bilbao IpuiB 21. Akes Ipiñ 21. Erkiag Arran 10. Balad 203. Arti MaldanB 206. And AUzta 65. Ugalde Iltz 21. BEnb NereA 83. Osk Kurl 177. Anab Usauri (ed. 1986), 24. Onaind in Gazt MusIx 153. Vill Jaink 33. MAtx Gazt 83. Ibiñ Virgil 52. Etxba Ibilt 466. Alzola Atalak 147. Uzt Sas 288. Berron Kijote 179. Ataño TxanKan 153. Aphaindu: CatLan 115. Dh 67. Hb Esk 171. Lap 169 (V 75). Ox 63. Barb Sup 18. Aphaintü: Mde Pr 124. Casve SGrazi 52.
    azpiadiera-2.1
    Aren aoari maltzurkeria zerion, ordea, eta aren mingainak zimarkuak (iruzur, maltzurkeri) apaintzen zituen. Zait Plat 41.
    azpiadiera-2.2
    "Altare nausixan moduan apaindduta, dotore jantzita, orraztuta [...]. Adornada como el altar mayor. Dícese de las mujeres muy preparadas, con sorna. Ezkondua izan arren or ikusikon edozein astegun buruzurittan altare nausixan moduan apaindduta. Bai neska, altare nausixan moduan apaindduta ibiltzen dan puxika bat" Elexp Berg.
    azpiadiera-2.3
    (Part. en función de adj.). "Hitz aphainduz ou aphaindutan mintzo da bethi, il parle toujours en termes choisis" Dv.
    Aphaindua sposa bere senharrarenzat aphaindu bat bezala. Lç Apoc 21, 2. Asko dabilza / kureldo desterradurik, / nork bere etse / apaindurean urtenik. Lazarraga 1203r. Soñeko apaindu leun arroak. Mb IArg I 73. Erraiten tizie zunbait aldiz termino hain apaindu diren batzuz, nun bekatiaren malezia ezabatzen baitute. AR 367. Berori baizen jaun apaindu batek oiñak imiñi ardanetxe onetan? Mg PAb 43. Soñoko apaindubak ez deutsaa gaisuari osasuna emongo. Ib. 45. Urtengo dabe argitara Don Juan Antonio Mogelen Libru famadunak euskera ederrean molde onetan, lenagokoa baño apainduago. Añ LoraS 196. Begira, berariaz eta luzaro egon ote zeran emakume apainduai begira llilluraturik. AA II 143. Bada jente apainduba, ta ondo baino obeto apainduba juaten da andikijeen bigirara. fB Olg 117. Emakume edergura, apaiñdu ta arruak! JJMg BasEsc 281. Ainbat apaindu, eta ederren erregeren aurrera juaterren. Astar II 233. Iauregirik apainduenetan bizi dan gizona. Ag AL 111. Oñetakorik apainduenak. Ag G 94. Amaseigarren gizaldiko Zaldunak egoki zeukaten antzera, etxea arri eder apainduz jasoa dago. Lh Yol 4. Lilietan ez dago josten dakienik, / Nor da liliak bezain aphaindua denik? Ox 70. Erran, Gaxuxa, noat ua hain apaindua, hain panpina? Zub 105. Etxe apainduen eta eliza zaharraren artean. JE Ber 8. Mitxeletak, ilkor- / ezik beren ustez, / badabiltza an ta or / lur apaindu gainez. "La tierra enjoyada". Ldi BB 74. Ustel aphainduak, ziek! Larz Iru 34. Bizkaiko euskalkitik Naparroako euskera apaindura biurtuta. Alzola Atalak 107. Etorkizun eder bezain ametsezko batean izan daitezkeen euskaldun landu eta apainduekin. MEIG III 49.
    v. tbn. VMg X. Izt C 159. Echta Jos 152. Altuna 16. Txill Let 27. Aphaindu: Hb Egia 1.
    azpiadiera-2.3.1
    (apaindua baino apainduago).
    Jantzija ederra baino ederragua, apainduba baino apaindubagua, ta modarik barrijena baino barrijagokua gura izatia, . fB Ic II 254.
    azpiadiera-2.4
    (Modificando a gezur).
    Gorrik: "Antzea baduk izketa leguntzen; / baita nere kaltetan gezurrak apaintzen". Or Eus 39. Len beartsuak ziraden asko / ederki aberastuta, / inbusteriz ta gezur apainduz / besteri poltsak ustu ta / aizearekin puztuta. And AUzta 115. Gezur apaindu batzuk / entzungo dituzu. Ayesta 76.
    azpiadiera-2.4.1
    "(S-saug), sens trivial s'appliquant à une femme de conduite équivoque" Lh.
    sense-3
    3. (Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv, H, Lh).
    Reparar, arreglar; remendar. "Aphainzea, raccommoder" Arch VocGr . "Aphainduz, adv., en raccommodant. Yende xuhurrek iraunarazten diete bere arropei, ongi aphainduz" VocBN. "Aphaindu beharrak dire ene athorrak, mes chemises ont besoin d'être réparées" Dv. "Raccommoder quelque chose de détérioré, comme un habit déchiré" H. "Ravauder" Lh.
    Ez dakite gizonek, emaztek bezala, / zikhin bilhatzen edo aphaintzen oihala. Hb Esk 204. Erregina bortxatua zen, ahal zuen bezala, bere philden xuxentzera edo aphaintzera. Elsb Fram 107. Maria Antoanetek hartu zituen doluzko arropak, eta berak aphaindu behar zituen urratzen edo zilhatzen zazkonean. Ib. 112. Don Kijote bere ortan uztea, Mantxako paper zaarren altxorren batean gordea, arik-eta Zeruak norbait opa dezaion, ainbeste akats apainduko dizkiona. Berron Kijote 19.
    azpiadiera-3.1
    Orai hiru hagin baditiat aphaintzeko. JEtchep 99.
    sense-4
    4. "Aphaindü [sic] (S), fornicar" A Apend. Cf. apainka.
    Ume egiteko bakarrik "apaintzen" dutenak. Igela 8.
    sense-5
    5. "Aphainduz, acomodándose" A.
    sense-6
    6. "(S-bas), malmener (sens iron[ique])" Lh.
    azpisarrera-1
    APAIN-APAIN EGIN.
    Engalanar completamente.
    Nere burua apain-apain egin ta ederki jolastera joatea. TP Kattalin 187. Asisko Klara dontzella garbiya apaiñ-apaiñ eginik eta dama askok lagundurik juan zan eliz nagusira. Bv AsL 92.
    azpisarrera-2
    APAINDDU.
    (Forma con palat. expresiva).
    Badira dantza berri orainguak, / baita neskatx ederrak / ondo apainyuak. Yanzi 72.
    azpisarrera-3
    APAINDU-BEHAR.
    Aseo, cuidado.
    Ardura aundiz zaitzen zitun beti, zirudianez, emakume onek soñaren egokitasunari zegozkion txukundubear eta apaindubearrak. TAg Uzt 66.
    azpisarrera-4
    APAINDUXE.
    (Forma con suf. -xe, de valor aprox.).
    Lore hoik iduri eskualdun etxeak, / Daduzkagunean guk aphainduxeak! Ox 172.
    azpisarrerakoSense-4.1
    (Con -ago, suf. de comparación).
    Leen baño obexeago eta apainduxeago bigarren santxa onetan urten dagiantzat, esku-aldi barri bat emon izan yako. Añ EL2 7.
    azpisarrera-5
    APAINDU-ZALE.
    Aficionado a adornarse. v. apainzale.
    Ta alaz guziaz ere kaletar, / kaletar apaindu-zale. Ldi UO 51. Bere burua apainduzale zen eta mutillen lilluragarri agertzeko emakumetan sortu oi diran buru arinkeri guziak ernetzen asi zitzaizkion. Etxde JJ 27.

    apaindu

    apaindu
    << aorain 0 / 0 apaingela >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper