1. (V, G, AN-ulz-mer, Ae, Sal, R; Lar, Añ, Dv (G), H), antxuma (V-gip, G-nav), antzume, antzuma, anxume (AN), anzume (IC 443r), auntxume (AN, Ae; Lcc, Dv), aintxume (AN-araq), aintxuma (V-gip), ahuntz-ume (V-oroz), aintzume (R), ahuntz-kume (auntz- SP). Ref.: VocPir 417; Bon-Ond 142; A (aintz , antxume, anxume, auntxume, usta); Satr VocP (auntz); Iz Als (antxumi), ArOñ (aintxúma, antxúma), Ulz ; Etxba Eib ; Elexp Berg; ZestErret .
Cabrito. "Chibo o cabrito, auntxumea" Lcc. "Cordera [sic], auntxumea" Ib. "Cabrito, anzumea" IC 443r. "Choto, cabrito mamón" Lar. "Cabrito" Añ. "Auntz ume eginikoari ustea emoiten deutse garbietako (V-oroz)" A (s.v. usta). "Aintzaren umea, aintzume (R), la cría de la cabra (es) cabrita" Ib. (s.v. aintz). En Mg PAb 169 aparece haunztxumeak por una mala imitación del habla del baigorriano. AxN explica bitiñak (97) por hauntz humeak. v. ahuña, bitina, 1 pitika. Tr. Documentado en textos meridionales y en los septentrionales Axular, Etcheberri de Sara y Zerbitzari. La forma predominante es antxume. En DFrec hay un único ej., de auntxume.
Amuarraia amutik eta anzumea larrutik. RIs 6. Bitiña, ahuntz-umea, gazte deiño, on da iateko, samur da. Ax 97 (V 66). Bitina edo ahuntzumea, gazte deino, on da jateko, samur, uxter eta sasoal da. ES 182. Axuri edér onegía / dá Jesus ene maitéa, / ni naiz naizen antxuméa, / Jesusena naiz guzía. LE Kop 137. Au dá eskojituen márka berextentuéna axúriak antxumeetáik, onak gaixtoetáik. LE Urt (ms.) 119v. Baso-lapur edo azerijak eztira azartuten auntzetara, ardijetara legez; baña bai bildots ta antxumeetara. Mg PAb 110. Auntz bat zijoan basora / Antxumea etxean itxirik. Mg (in VMg 93). Antxume aragia / Dio, da txit samurra. Ib. 93. Anzume, zekor eta bildotsak. AA I 495. Galdetu zion konfesoreak: "ostu dezu arkumerik?" Eranzun zion "ez Jauna". Eta ondoren omen zion: "arkumearen lekuan esan balit antzumea, galdua nintzan". Ib. 243. Jakob, artegitik / antxume bi ekaitzik. It Fab 243. Bost eun laurogei ta lau antxume dirala, dio, urteoro jaiotzen diradenak Probinzia guztian. Izt C 174. Abere txe edo geriaren izenarekin adietutzen dira ari [...] auntz, auntztika, auntxume [...]. Ib. 167. Batzuek besteetatik banakatuko ditu, artzaiak antxumeen artetik ardiak bezala. Lard 435. Amak semeari soñekorik obena janzierazo zion, eskuak eta lepoa antxume-larruz estali ziozkan. Ib. 32. Eta joanik aunztaldera, ekarzkidazu bi antxume onenak. Ur Gen 27, 9 (Ol, Ker antxume; Urt bithiriñ, Dv, Bibl pittika). Bere semetxoa oraindik bere auntzume-narruarekin eta gurutzea eskuetan zekarrela. Arr GB 120. Adoratzeko eskañirikan / Antxumea ta usoa. AB AmaE 56.
( s. XX.) Neska-mutill buru ariñak alkarren aurrean dabiltz, triskatzen, antxume zoroen antzera. Ag G 188. Emakume borobill batek, amar urteko mutill antxume moduko bati deitzen ziyon. Iraola 20. Antxume irudira irridatzea da, nunbait, egitekorik andiena. Ag EEs 1917, 202. Amezketarrok [...] antxumeak bezen bizkor etxaldera jetxi ziran. A Ardi 130. Antxume ta urruxa alarazten ari diralarik. Lh Yol 24. Urrena auntz-amak antxumeekin, urrux yostalariekin eta axo eskukoiekin. Or Mi 42. Egundaño eztut zure agindurik autsi. Ta ala ere eztidazu egundaño antxume bat eman nere adiskidekin yanaldi bat egiteko. Ir YKBiz 302. Bildots eta antxume larruei sal-neurriak ezarriaz. EAEg 15-2-1937, 1069. Jakobe joan zitzaion aintzinerat eta bi ahuntzkumeak eskaini ziozkan. Zerb IxtS 23. Aste artan ez omen zitzaion artzairik urbildu, oi bezela, antxume, bildots edo orrelakorik oparitzat ekarriaz. Etxde JJ 20. Berreun da amar antzuma. Auspoa 39, 80. Auntz-kumak baño pizti barregarriagorik ez dot uste ezagutu dodanik. Bilbao IpuiB 261. Baña gaur ez noiatzue auntz-kume eta zuen artean nor geiagoka edo karreren bat ipintzera. Ib. 261. Urbiko artzaiak esaten dute Oñatiko mendietan beren ardiak sartzeko baimena antxuma-larruan eskribituta dagoela. And AUzta 39. Antxume bakarti, tegian negarti. EZBB I 35. Belardi gurian antxume gizenak iolasean ari dira elkarri adarka. Ibiñ Virgil 93. Beia baiño obea txala, eta antxumea akerra baiño. Berron Kijote 48. Emengo antxumea bezelakoxea zan [basauntz] ura. BasoM 83. Ez zaio erraz igertzen [...] umeari zein aritakoa den. Ez da ez bildotsa, ez antxumea, ez moxala. MEIG I 157.
v. tbn. Inza EEs 1915, 209. TAg Uzt 295. NEtx LBB 188.

2. (Lar, Dv (L-côte), A).
"Cabra, cabrilla en las piernas, aztaleko antxumea" Lar. "Maquerau aux jambes" Dv. "Cabrillas, vejiguillas que se producen en las piernas por estar demasiado cerca del fuego" A.