Harremana

    OEH - Bilaketa

    6167 emaitza mA bilaketarentzat

    Sarrera buruan (0)

    Emaitzarik ez


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    amatatu.
    etimologikoa
    Etim. Préstamo románico, de amatar; v. DCECH s.v. apagar y matar.
    sense-1
    ( -tau V; Lar in Aq 1325 (+ amatadu), Añ (V), H (V)), amata (V-ger-arr-oroz-m), ametatu (-tau V), emetatu (-tau V-gip). Ref.: A (amata, amatau , ametau); Holmer ApuntV; EAEL 261; Etxba Eib (amatau , emetau).
     Apagar(se). "Éteindre. [...] Au fig., apaiser" H. "Amatau (Bizkaian), itzali (Gipuzkoan), emendau (Oñati-aldean) ta itzungi (Araban) bat dira" Ezale 1897, 150n. "Belu da ta amataizu argixa" Etxba Eib. "Emetau, apagar. [...] Emetau da sua. Emetau dogu sua" Ib. Cf. Ort Oroig 126: "Este farol s'amatau". v. emendatu (3) , itzali, itzungi. . Tr. Documentado sólo en textos vizcaínos.
    [Infernua] da suzko etxe bat, zeinek beti dirau erexeginik, baña ezta iños amatetan. Añ EL1 50. Ez lastozko suaren antzekoa, zein ain laster da garra, zein ketan amatau itoa. Añ LoraS 52. Itxiten bada amore txingarren bat ill edo amatau baga, jagiko da suba. Mg CO 279s. Amatau oi dabe nosbait argija. JJMg BasEsc 109. Aragijaren suba amatadu deinian. Astar II 17. Amataduko jaka bere kandelia, eta ilunian geratuko da. Ib. 87s. Aserre andi bat galazoterren, su andi bat amatetarren. Ib. 203. Baina euren arimako lanparia amataute eukeen, ta ixioteko orijorik ez eukeen. fB Ic I 94. Laster amatauko genduke murmurazinoiaren suba. Ib. 200. Ur askok ezin eben amatau karidadia, eta ibaiak bere ez dabe urpetuko. (V-m). Ur Cant 8, 7 ((G) itzali, Ker itzungi . Illinti igarrak euki arren surtan, / Bat batean zeatz deuskuz amatau. AB AmaE 364. Baña, pentsau ta pentsau Gregoriok asmau / Eban bear ebala argia amatau; / Baita laster ill eban agoaz einda putz. Ib. 310. Ea mutillak ez itxi armai amatetan. Ib. 187. Zegaiti egoala / bein geurean pozik / sartu nintzan etxera / isilik ortotzik, / iminten zaldunari / amatau ta argia / paper koipatsuagaz / arpegi barria. Azc PB 256. Eldu zan illuntzea. Erriko etxe geienetan apaldu ta sua amata edo itzali eben. Ezale 1897, 149b. Esku batean argizari amatau edo itzalitako bat. Ag AL 89. Pipia aterata / ezin ondo sutu, / Edo bai bereala / laster amatatu. JanEd II 19. Barriro ia amatau jakon pipeari tenga asten zala. Ag Kr 22. Zeruetatik etorri jatzu, / Eladi zuri inddarra, / Sendatasunaz amatateko, / Arerioen txingarra. Echta Jos 180. Oin Garbitoki-sutan / Irikiten naz bixi, / Sutzar au nok amatau / Eztodalako euki. Enb 91. Etxatzeko pozuko ur eta len esaneko sagardoagaz ozta-oztaz amatau eben sua. Bilbao IpuiB 167. Eta zimist batek piztu zuen laharra; / urek amatatu zioten bere garra. Arti MaldanB 196. Emen gagoz gu topeko farola amatauta, nork biztuko dauskun begira. Erkiag Arran 19. Astiro, astiro, amatetan doia sua. Alzola Atalak 81. Argia amataten zanerako. Etxabu Kontu 205.
    v. tbn. Amata: A BeinB 54.
    azpiadiera-1.1
    (Part. en función de adj.).
    Arpegi estua, bibote erre erkintxua ta bedar artian taketa lez zigarro mutxikin amataua bertan. Kk Ab II 14.
    azpiadiera-1.2
    Extinguir(se); aplacar(se). "Apaciguar la cólera, aserrea amatadu" Izt 26r. "Orren berbetea be amatauez doa (V-arr)" Gte Erd.
    Ezta amatauko ira, kolera eta aserriaren suba. Zuzaeta 154. Naturaleziaren sentimentu guztijak amataurik dagozala nigan. JJMg BasEsc 268. Ibai andi bat legez, nai dabeen gustijak amatadu daijen euren egarrija. Astar II 214s. Eta Aaronek egin eban sakrifizijuagaz geratu zan amatadurik bere aserria. Ib. 216. Zegaiti daukeen amatau bagarik euren goguan [...] ondasun geijagoren gurarija. fB Ic II 255. Amatatu neiala gudarako sua. Ag AL 97. Erriaganako maitetasunaren su-garra amatau arteraiño. Ib. 125. Ikasteko lanak ez dagiala zugan ez eurakan amatau otoitzako gogoa. Belaus Andoni 10. Ogerako lagarik ziero amatauta aren suak. Etxba Ibilt 464.
    azpisarrera-1
    EZIN AMATATU. Inextinguible.
    Andre Madalenek bere amorioa daduka, bere bihotz gaztean grina eder batek, sentimentu ezin-amata batek diraki. Arti Ipuin 55.

    amatatu

    amatatu
    << amasera 0 / 0 amen >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper