OEH - Bilaketa

6170 emaitza mA bilaketarentzat

Sarrera buruan (0)

Emaitzarik ez


Sarrera osoan (500)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
amaraun.
etimologikoa
Etim. Se diría que amarau(n), etc., es el nombre de la 'tela (ehun ) de araña'.
sense-1
1. (V, L; Lar Sup, (V), Dv, H (V, s.v. amarau)), amarau (B; SP (s.v. ainharba), Lar Sup, Lar in Aq 1449, Izt 115r, H (L, BN)), amaru (BN-mix), amalaun (G-azp), amelaun (V-gip, G-azp; Lar, Hb, H (+ amelau)), amama (G-to; Lar, (G), Dv (que cita a Lar y Echve), H (V)), amarama (Lar in Aq 1449 A (s.v. amara)), ameraun (V-gip, G), amareun, amerau ( VocZeg 288), amaun (G-azp-nav, Ae), amau (Izt 115r, H (BN)), amauma (G-azp-goi; VP 85r), amaragu (B), amain (S; SP, Arch VocGr, H (amaña , S)), amara (A), amoma (BN-arb), amon (G-nav), amalma (AN-gip), abañ (S), abaraun (V-m), aramau (V; , Izt 115r, H (V)), arbaraun (V-ple) Ref.: A (abaiña, abaraun, amalma , amama , amarau, amaraun , amauma , amelaun, ameraun, aramau, arbaraun); A Apend (amarauna, amaun, amoma); Lrq /amán'/; Iz Als (amaun), ArOñ (ameraun); UrrAnz (amelaun); Ond Bac (amon); Etxba Eib; EAEL 102; Elexp Berg (amelaun, ameraun); Izeta BHizt2 (amarau); ZestErret (amaun) .
Telaraña. "Amaina edo amaioa, toile d'araignée" SP. "Telaraña, [...] amarama, amarauba, armiarma sarea" Lar in Aq 1449. "Eztu balio amaraua kentzeak, armiarma ezpada biltzen (B)" A. "Baratxe, baratxe, jauna, amarratzak amarauna (FSeg)" Ib. (s.v. amarratz). "Sapai aretan amarauna bazan ugari" Etxba Eib. "Etxia ameraunez beteta daukau" Elexp Berg. "Borda zaar oi amarauez betea dago" Izeta BHizt2. "Armiarma sareak baino bitarte itxiagoak dituen sarea" ZestErret. AxN explica amaraua (542) por amauna. v. ARMIARMA-SARE. Tr. La forma mejor documentada es amaraun. Hay además amarau (Axular), ameraun (Azkue, Azurmendi, Orixe), amalaun (Iztueta, N. Etxaniz), amelaun (Mogel, tbn. amelau en la misma página), amaun (Orixe, tbn. amaraun ), amama (Aguirre de Asteasu, J.C. Echeverria) y abaiñ (Eguiateguy).
Urthean behin baizen garbitzen eztena, neke baita eta gaitz, zeren hark herrautsa eta amaraua lodi baitu. Ax 540 (V 347). Naastu bagarik beren animak ezeberezkeriako amaraun oneikaz. msOñ 208v. Bere obretan haiñ aizaldar non hil denian abaiñak beno azkarrago ezpeitirade. Egiat 257. Errege bat dijoanean norbaiten etxera, garbitzen da etxe guzia goitik bera, ez da largatzen amelaun, ez autsik [...]. Bekatu benialak dira gure animako <animo> amelau ta autsak <utsac>. Mg CC 231. Araña edo marasmeak bere amarauna ioten daben legez. MisE 105. Baña denbora luzeetan garbitu ezpada [etxea], betetzen dira zoko guziak amamaz, armiarmez, autsez eta zikinkeriaz, eta nekez garbitzen da. AA I 138. Txorakeri andia da amamen artean lizuntzen egotea; ederki egiten dezu unore ona igarotzean. AA II 120. Etzeunke bertan itxiko, ez bakarrik simaur, basatsa edo loikerija andi eta atsiturik, ezta auts, aramau eta loirik txikijenik bere. Astar I 161s. Erdoiak eta amalaunak. Izt D 170. Armiarmak [...] egiten dituzten amamaki. Echve Dev 105. Zokho guziak herrautsez eta amaraunez betheak. Dv Lab 213. Zelan ibilten dira udako goizaldeetan parasmaak, maztietan, ameraunak kukulorik kukulo dingilizka egiten. A Ezale 1897, 12b. Zauri sakona zan, da kortako amaraun guztiak odola geldituteko etziran naikoa. Ag AL 86.
( s. XX) Tresna zarrak gordeteko gelatxu bat, beian lurra, goian amarauna ta egur biren gañean upel batzuk erreskadan dituala. Ag Kr 19. Eliz-oiala, manteliña, amarauna baño meiagoa. Ag G 52. Amaraunez erdi estalia. Ib. 260. Katua txoriagana eta amaraunbako miarmatxu saltokaria euliagana juan oi dirian baixen astiro. Kk Ab II 101. Miarma baltzak ameraunetik urteten badau, zori txar bat dakar etxera. A EY I 426. Amarauneko sokeaz eroan ledi ori . (V) "A ése se le puede llevar con cuerda (hecha) de telaraña. Se dice de quien tiene muchas ganas de ir" . A EY III 294. Aren ustea aria baño ez da / eta zigurtasuna, amarauna. Ker Iob 8, 14 (Ol amareun; Dv armiarma-sarea). Tarteka, utsuneak ere ikusten dira, ta aietan amalaunak nabarmen. NEtx LBB 103. Ormak amaraunez beteta. Etxba Ibilt 466. Ameraunak leihoetan. Azurm HitzB 50.
sense-2
2. (V-gip; Dv), amarau (BN-lab; SP, DvA), amarago (StJayme AnF 1), ameraun (V-gip), amarun (V-gip), amalaun (V-och), abañ (BN-mix), amama (G-bet, AN), amauma (G-bet, AN) Ref.: Bon (amarau); A (amarau, amama, amauma); EI 361; Iz ArOñ (ameraun) .
Araña. " Amaraua, araignée" SP, que cita a Oihenart. En Arch VocGr se lee amarrana (quizá por amaraña ?): "Amarrana, ainharba, l'araignée" Cf. EAEL 102: ameraue 'araña' (Zegama), donde quizá se trate de un error por 'telaraña'. v. armiarma, hamarratz.
azpisarrera-1
AMARAUN-OIHAL. "Abañ-oihal (S-saug), gaze, tulle" Lh.
azpisarrera-2
AMARAUN-SARE (SP; amama-sare AN, G ap. A; amauma-sare AN ap. A). "Amarau sarea, toile d'araignée" SP A. "Tela de araña" A. v. ARMIARMA-SARE.
Bota lausoa jartzen diguten amelaun-sare guziak. EEs 1917, 178. Ez dakusazu amaun (armiarma) sarea / dagola urratu gaberik? Or Eus 80. Zurgin-lerroak ikusi ditut mei-meiak amaraun-sare antzo. Or Aitork 259. Nere anima amareun-sarea bezala erkitu zala. Ib. 170.
azpisarrera-3
AMARAUN-TXORI. "Ameraun txori, treparriscos (Tichodroma muraria)" Iz ArOñ (tbn. s.v. paeta-txoixa).
amaraun
<< amantal 0 / 0 amasera >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper