1.Reverencia, adoración. Ill baño len ekusi nai nuke Jesus Sakramentatua, ari nik nere agurzak egiteko ta beraren bedikantza ta grazia emen artzeko. MbIArg II 125s.
Jaungoikoari zor zaion agurtza emateko, otoitza bearrekoa zaigu. ArgiDL 11.
Jesus, Santuak [...] zeruan zure arpegi ederra ikusiz egiten dizuten agurtza bera nik emen sinismenez ikusiaz egiten dizut. Ib. 80.
Abere edo totem-agurtzak. JMBELG 50.
Eta izan eitekezan izaki danetan, / bere diñak zirean agurtza eskeinketan / Aitak, [...] zeu artu zindun [...] / alako Semearen Ama zintekezan. 'Trenzando sus mejores alabanzas'.GandElorri 133.
sense-2
2.(Neol. creado por Arana Goiri en 1897 (AG 1598) de agur 'ave' y el suf. -tza).Rosario (sarta de cuentas). Agurtzadun Ama-Neskutza. AG 1598 (cf. ib. 1004 errosarijodun Ama-Birkiña).
Agurtzadun Miren = Nuestra Señora del Rosario. AyerbEEs 1916, 191.
Eskubetan anbarezko agurtzak (errosarijuak) daruez. Altuna 22.
Nere zai zeunden, Ama, / baratze atean, / Agurtza erakutsiz / otoitz ixillean. NEtxLBB 340.
azpiadiera-2.1
(Bera app., BeraLzM). Rosario (rezo)."Rosario, corona de Ave Marías"Bera app. Agurtza, errosario deuna egunero jaulkitzeko, errezatzeko. J.B. AyerbeEEs 1912, 49.
Agurtza-ostean (errosario-ondorean). AArdi 113.
Urrilla agurtzaren (errosarioaren) illa. JBDei 1919, 298.
(v. tbn. más ejs. en la misma pág.)Agurtzaren egunari dagokion atala esazute. Ib. 300.
Agurtza deuna (Errosario santua). KIkV 107.
(KIkG 80 Agurtza donea)Esan dezagun egunero [...] agurtza edo errosario deuna. ArgiDL 108.
Agurtza txit deunaren erregiña. "Regina sacratissimi Rosarii".Ib. 115 (Or MB 1330 Arrosario santuaren Erregiña).
Belaunbiko, Agurtza / Otoizten dabe. Enb 97.
Agurtza esan ondoan. OrPoem 551.
Agurtza edo errosarioz asi zen elizkari au. Herr 25-9-1958 (ap. DRA).
Agurtza deuna errezetan. BEnbNereA 139.
Patxirenean, egunoro esaten zan ordubetheko Agurtza deuna edo errosarioa. OskKurl 55.
Gabian lotarakuan / agurtza beti errezatu. AndAuspoa 52-53, 171.
Amabost siñeskaiko agurtza otoiztuten zan.EtxabuKontu 75.
Nik agurtza atxaki neban legez, eurak be artu al eben beste atxaki bat tallerretara juateko. Gerrika 105.
sense-3
3.Saludo. --Xabin. Ezagutzen al duk ortik datorren neska ori? Baietz esan dit. [...] Arretarik gabe egin dut agurtza, tutik esateke. TxillLet 33.
Belar izpi segailla dakusat, [...] aizetxoak eragiñik zutik geldi eziñean. Nori egiten dio itzal-agurtza, orrenbestetan makurtuz?Ib. 54.
azpisarrera-1
AGURTZA OSO.
Rosario completo (ref. al de quince misterios). Agurtza osoa bere amabost zineskaiakin. JBDei 1919, 300.
Batzuek ezagutzen ditut, egunero seme ta etxekoen artean agurtza osoa esaten dutenak. Ib. 300.