OEH - Bilaketa

6170 emaitza mA bilaketarentzat

Sarrera buruan (0)

Emaitzarik ez


Sarrera osoan (500)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
ahotz.
tradizioa
Tr. La forma mejor documentada es agotz , empleada por autores alto-navarros, por T. Agirre y Kerejeta. Hay además a(h)otz en J.A. Moguel y Barbier, autz en los roncaleses Hualde y Mendigacha, arotz en D. Agirre, y algotz en Zaitegi y Erkiaga.
sense-1
1. (V-gip, AN-larr, Ae; Aq 312 (G aoz), VocBN , Dv, H (ao-)), agotz (V, G, AN, L, B, BN, Ae, Sal, S, R; Dv (que cita a LE), H, ZMoso 69), alkotz (Lar, Hb, H (V,G)), allotz (V (-ill-); H), alloz (Lar Lcq 175 y H, Hb), arotz (V-gip), autz (R) Ref.: VocPir 640; Bon-Ond 149; A (agotz, aillotz , autz); EI 381; Lh (hagotz); Asp Leiz (aotz); Iz Ulz (agótza, maixtartogíe), ArOñ (árotz , ároka), Als (eskúbera); CEEN 1971, 351, 358.
Paja; residuo de paja trillada. "Pajaza, el deshecho de lo que dejan los caballos, alloza" Lar ( Lcq 175, de donde Azkue copia erróneamente aloz). "Desgranzar, desalkoztu, alkotzak desegin" Ib. "Paja, la más menuda que por la mayor parte se compone de las camisitas de la espiga, aoza (G)" Aq 312. "Paille fort menue, [...] paille menue qui reste après la séparation du grain et de la grosse paille" VocBN. "Agotz: [...] 2.º (V, G, AN-olza), residuo de paja golpeada y trillada, [...]; 5.º (Sal, R), paja. Agotza sal eta astoa eros, comprar paja y vender burro [sic] (Sal) (se dice de una casa en que reina el hambre" A. "Aillotz (V), paja de trigo desmenuzada" Ib. "Agotza, paja de trigo; lastue, paja de otros cereales" EI 381. "Paja de caña de trigo trillada" Asp Leiz. "La paja desmenuzada" Iz ArOñ. "Maixtartogien batian orbela, bertzian agotza, bertzian iriek" Iz Ulz (s.v. maixtartogie). v. lasto. Tr. Documentado principalmente en la tradición alto-navarra.
Arla manatuzue egin zeitezela amarren Primiziak faltatugabe agozbat. SermAN 5r. Bilzen da pilla batean (larrañekoa bada trilla) agotz eta ale ta gari zakar guzia, ta esku-trillan lasto luzea ez, beste guzia. Mb IArg I 203. Sarzen du alondegiko ganbaran garia ta agoztegian agotza edo pillan lastoa. Ib. 203. Gizakiarentzat gauzarik bata galgarriena emaztekia dela ta emaztekiarendako gizakia; bada bestearendako sua da batetik eta bestetik agotz-lastoa. "Palea" . Ib. 132s. Bere amarén sabeléan / beira lenik bildurík; / ganbelaren agotzéan / txipitto paraturík. LE Kop 138 (465 ganbelarén agotzétan). Zer da obe, izatea agotz edo gari? Zenbat obe da izatea gari, ezi ez agotz! (361). LE-Ir (s.v. ortzi). Agótza begian edo zur izpita arágian. LE Urt (ms.) 131v. Eta bere garia sarten du graneruan; baia autzak erreren tu il ezdeitegun su batian. Hual Mt 3, 12 (Samper agotz; Lç, He, TB, HeH, Ur, Dv, Ip, Echn, SalabBN, Ol, Leon, IBk, IBe lasto, Ker gari-lasto). Xaz, zoritu zren gariak granorik bage; ezginion biltu, baizik autz. Mdg 139. Eztigu esprantzarik biltu biar digula, ez garirik eta ez autzik. Ib. 139. Agotz-tartean edo nire estalkian izkutatzen. "Se envolvía en mis pajas o en mi sayo" . Or Tormes 55. Eultzi-denboran agotz-gaiñean / eiten zuten lo axala. Or Eus 237. Agotza ta auka (larri ta txêa) / erabat jasotzen dute. "Levantan a la vez la paja gruesa y la menuda" . Ib. 343. Agotzezko saka. "Saca de paja" . Ib. 364. Nola ikusten duk agotz-pizarra ire anaiaren begian, eta ire begian dan abea berriz eztuk ikusten? Ir YKBiz 136. Orduan ire anaiaren begitik agotza ateratzen saiatuko aiz. Ib. 136. Garia sabaira bilduko du ta agotza ezin itzalizko suan erreko. Ib. 42. Aitonak bereizten zitun gero eskuareaz alkarrengandik agotza ta gari-alea. TAg Uzt 159. Apirilla fan eta Maiatza gero, agozteian agotza bego . (G-nav). Satr CEEN 1969, 79. Agotza beño arinago. ZMoso 61. Orbela lez biurtu egizuz, ene Jainko orrek, / mendebalaren aurrean agotza lez. Ker Ps 83 (82), 14 (Dv lasto ).
azpiadiera-1.1
"Paja, conjunto de bracteas y escamitas que rodean a la flor en las gramíneas y constituye su perianto [...] agotza " Lcq 32. " Agotz [...] (c.), perianto de la flor en las gramíneas" A.
sense-2
2. (V-m-gip, AN-larr, L, BN, S; SP (-ts), VocBN, Gèze, Dv, H (+ ao-)), agotz (V, B; H (+ h-)), abotz (V-arr-oroz), ailliotz (L; SP; allotz H (s.v. agotza)), algotz (V-ger), alkotz (V-gip, G-to, AN-gip; Lar), alotz (Darric ap. DRA .), aots (G-goi), arotz (V) Ref.: A (abotz, agotz, ailliotz, aots, aotz, algotz, alkotz, arotz); Lh; Lrq; Iz ArOñ (álkotz, árotz, aróka) UrrAnz (arótza); Elexp Berg (alkotz) .
Cascabillo. "Ahotsa (O), bale de froment" SP. "Pellicule qui a servi à envelopper le grain de froment ou de l'avoine" VocBN. "Balle (de blé ou autre grain)" Gèze. "Agotza, hagotza, balles et menues saletés que jette le grain d'avoine, de froment, quand on l'évente; id. (V, G) allotza, aotza" H. "Ogia ahotzetik berextea, séparer le grain de blé de la balle" Ib. "Cascabillo, membrana que envuelve el grano de trigo" A. "Ailliotz (L), bodoque, zurrón de la cebada" Ib. (seguramente tomado de Pouvreau). "Álkotz, alkótza, la cascarilla del trigo, cuando está desprendida" Iz ArOñ. "Alkotza da gari-aliak gaiñian daukan kaskala" Elexp Berg. v. galaotz, aroka.
Azao juak, edo lastotu dana alderatu biar da eskubariaz garija ganik. Au geratuten da aotzez, ta galburu utsituz nastauba. Mg PAb 151. Arrian jo bear da gogotik galburua, sudur, belarri, ao ta kolkoa arotzez (aukaz) beteaz. Ag G 26 (2.a ed., 23 agotzez). Eta, su harekin, ogi guziak bihitu ziren, lastoa alde baterat eman, arlantza eta ahotza bertzerat, eta ogia bertze batetarat. "La paille alla d'un côté, la barbe et la balle d'un autre" . Barb Leg 60. Larrindu ostean, algotzez bilduta gelditzen dan gari-alea artu. Zait RIEV 1933, 60. Ez dago munduan gizonak neurtzeko bae edo galbai bat baiño: daukana eta ez daukana, uruna ta algotza, emoia eta zikin-autsa. Erkiag BatB 140. Iduna eskuaz igurtzi, ta gauza bigunak, labanak aurkitu ditu, kilikili edo egiten deutsenaz. Algotzak ete? bai zera! [...] zorriak ditu atzamar artean. Ib. 115.
sense-3
3. " Ahotz [...] (BN-lab), erizo de la castaña" A.
azpisarrera-1
AHOTZ-BAHE (aozbae AN; Aq 1146 y 790 (AN); agozbae AN-erro, BN-z [sic]). Ref.: A (aozbae); A Apend (agozbae); Satr VocP (baia). "Criba" Aq. "Criba para desembarazar el grano de trigo de su envoltura" A. "Criba" A Apend . "Aozbaia, [pasadera] de agujero grande para separar la paja del trigo (AN-araq)" Satr VocP (s.v. baia).
azpisarrera-2
AHOTZETARA. A por paja.
Crauko yendea agotzetara Sampura datorrenean. 'Quand viennent [...] quérir des chariots de litière' . Or Mi 46.
azpisarrera-3
AHOTZ-GALDA. Fuego de paja (que empieza con fuerza pero no dura).
Jo ta ke asten da, baño gero a(g)otz-galda. (AN-larr). Inza NaEsZarr 448.
azpisarrera-4
AHOTZ-GARI (Pl.). Paja y grano.
Ark barra ditun agotz gariak / Garazik isatsez bildu. "La paja y grano que desparrama" . Or Eus 347.
azpisarrera-5
AHOTZ-PILA. Montón de paja.
Arta-korda, lizar-osto, belar eta agotz-pil. "Ristras de maíz, hojas de fresno, almacén de heno y pajares" . Or Eus 46. Basaka-borda bidean dugula ta, goazen ara, esan dugu, agozpillean lo egiñen dugu ta. Or Mi 5s.
ahotz
<< ahots 0 / 0 ahuku >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper