Harremana

    OEH - Bilaketa

    6167 emaitza mA bilaketarentzat

    Sarrera buruan (0)

    Emaitzarik ez


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    afari.
    etimologikoa
    Etim. Tanto afari como abari (Sal y ant.), apari, auhari, aiha(r)i, aigari, pueden muy bien explicarse a partir de *au-(h)ari que, a su vez, puede muy bien proceder de *gau 'noche' + (k)ari. No es aceptable la opinión de Schuchardt, según la cual habría que partir de lat. *apparium. Téngase en cuenta que vasc. or. apairu, contrastando con el nombre de la cena, significa 'comida en gral. (fr. répas )'.
    sense-1
    (V, G, AN, L, BN, Ae; Lcc, Mic 6r, SP, Urt I 145 (+ afai), Ht VocGr 426, VP 3v, Lar, Añ (V), Arch VocGr , VocBN , Dv, H, VocB ); apari (V, G, AN-larr, L (-ph-); Lar, Añ (V, G), Hb (-ph-), Dv (V), H (+ -ph-)); auhari (BN-mix; SP, VocBN , Dv (BN), H (S)); aufari; aihari (S; Gèze, H (S)); aigari (R); abari (Sal) Ref.: Bon-Ond 153; A (afari, apari, auhari, aihari, aigari, abari); AEF 1924, 162; Lh (afari, aphari, auhal-, aihari); Lrq (aihari); ContR 516; Iz To , UrrAnz (afaixa), ArOñ (afai, afáldu), Als (afaiya), Ulz ; Echaide Nav 168; Etxba Eib (afarixa); CEEN 1971, 346; JMB At (apari); Elexp Berg (afai); ZestErret (afai/apai).
     Cena. "Auharia (O), la soupé, afaria, la cena" SP. "Afarixa ariña, obe dala esaten dabe osasunerako" Elexp Berg. . Cf. MEIG VII 100: "Ez ote gindoazke oraindaino baino bide hobetarik bariaku-n ere afari-ren aztarrenak bilatzen hasiko baldin bagina? Are hobe, zaharrago den abari-renak". Tr. Documentado ya desde la Edad Media, es usado en todas las épocas y dialectos. Afari es la variante más general, documentada en todos los dialectos salvo en suletino, mixano y salacenco y roncalés. Aihari es la variante suletina (auhari en Oihenart, Tartas y en el catecismo mixano CatLan ). Encontramos un ej. (no del todo seguro) de aufari en Prop. Hay abari en dos textos medievales alto-navarros, y en los salacencos Samper y en ZMoso (36), y aigari en textos roncaleses. Apari se documenta en textos guipuzcoanos y vizcaínos desde el s. XIX, alternando con afari (algunos autores como Moguel, Zavala, Iztueta, Xenpelar, Orixe y Uztapide emplean ambas formas). En DFrec hay 30 ejs. de afari y 5 de apari.
    On bazendu abaria. FGN (ap. TAV 2.2.13). Et jaunatizula abari on. ZalbaSM 75. Goiz et'arrats egiten duk buluz eta beztitzia / gorputzaren zerbitzutan barazkari afaria. E 25. Gizon deithu izan ziraden hetarik batek-ere eztuela ene afaritik dastaturen. Lç Lc 14, 24. Bildotsaren ezteietako afarira deithuak. Lç Apoc 19, 9. Afariori aurkietan / baebilen solizitorik. Lazarraga (B), 1203v. Egoki Matxini mantua, ta ez afari gertua. RS 160. Nahi nuke afaria prest baliz ezen apetitoa dut. Volt 161. Plazer da ez barurtzea, ongi iatea, hobeki edatea, eta barazkari onagatik, afari hobearen ez utztea. Ax 480 (V 310). Barurak hirur ase. Hirur ase hauk aditzen dira, barureguneko barazkariaz, aitzin-eguneko auhariaz, eta biharamuneko askariaz . O Pr 67. Zeren zure karitatea guziei erakustea gatik, afari handi hura apaindu duzun. SP Imit IV 11, 5. Iaunaren auharian. Tt Onsa 83. Apostolier bere korpitz saintia eman zerien aiharian. Bp II 118. Bere afari, debozi ta beste gauzak egin ta etzin zen arrats batez. Mb IArg II 312. Zure gustoa egiteagatik afari artan. Cb Eg III 307. Apostoliekin undar egin zien Auharian. CatLan 130.
    ( s. XIX) Bukaturík afária. LE Io 13, 2. Itandu egijozu, zenbat eskatuten daben gure apari, gosari, ardao ta oia gaiti. Mg PAb 73. Gau ta egun Dabidek legez negarrakaz arimako bazkari ta afarija billatutia. Mg CO 100 (CC 74 afaria). Itxi jan baga gauza zalegarriren bat, edo laburtu afaria. Añ LoraS 58. Igaro zituen egun asko bazkari, ta apari ederrak egiten. VMg 52s. Etxekoak bear duen gosari, bazkari eta aparia prestatu bear dezu. AA II 91. Bere apostoluei azken afarian zangoak garbitu ta erran zeraiena. Dh 253 (v. tbn. azken afaria en Lg II 93, Mih 22, Monho 136, Zby RIEV 1908, 209, Jnn SBi 27 y Or Poem 536, azken aparia en ArgiDL 161 y Zait Plat 152; azkeneko afaria en Cb Eg III 245 y Ub 89, azkenengo afarija en Astar II 205 y azkeneko aparia en Inza Azalp 124). Afari onen azkenian, artu zituban Jesusek ogija, ta ardaua. JJMg BasEsc 64. Zelan zuk nigaz afaria / egingo dozu gaur gabean? Zav Fab, RIEV 1909, 34 (v. tbn. aparia en la misma pág.). Gosea kendutzeko, aren afaria / izan zan arto-zaiez egindako ogia. It Fab 257. Etxetarren afaria ifinteko. Izt C 179 (v. tbn. apari en la misma pág.). Ihizlariaren afaria / urzoareki da hegaltatzen. Arch Fab 107. Eta monarkak egiten du mamiez afari. Gy 76. Baxera hainitz gabe egiten bazkari; / Gasna, artho, esnea, maizenik afari. Hb Esk 186. Bereala afari eder bat prestatu zuten. Lard 427. Afari baten artetik, mintzo zen Yainkoaz yaun multzu bat. Hb Egia 3. Bere sorteguneko afaria. Dv Mc 6, 21. Afari oberik berdin / ez du beste iñork egin. Bil 127. Onetsteintzie baitare lenbiziko asentuak abarietan. Samper Mt 23, 6 (Echn afarietan; Hual konbitetan). Non nai tzu disponi dazauguzun bazkuako aigaria? Hual Mt 26, 17. Afari on hura ikhustean, boztu zen sainduaren bihotza. Laph 148. Zer afari ote degu / gabon arratsian! Sor Gabon 23. Goizetik baru, bazkari txarra, / afari ona berandu. Xe 234. Ume gaizuak negarrez daude / apariaren galdean. Ib. 263. Gibel-andi an dago [...] su-bazterrean aparia zaitzen. Urruz Urz 26. Mikaelak onezkero gertatuko zuan afariya. Apaol 26. Nondik non egiten duten, tokirik hoberenean, bazkari, afari edo krakada. HU Zez 118. Gizon adinetako borthitz bat heldu zaiote eta bakhotxari ogi puska bat afaritzat emaiten. Arb Igand 84. Aufari eta askariarekin. Prop 1898, 41. (tal vez errata; cf. ib. 44 afari)
    ( s. XX) Zelan otu etxako lenago aparia egin barik eukala? Ag Kr 106. Badakit zeñek, apari andi bat eginda bereala, amar saieski jan zituan. Ag G 349. Aparia gertu zeukala. A Ardi 112. Aparija amaitueran esan eban: [...]. Kk Ab I 26. Alperrik izango'n aitzakiya / ipiñi biarko dun apariya. JanEd 57 (124 afari, 123 afai). Etorri ta lenbizik / ein dute afaria. Noe 114. Artara baño len apari bat egin zuan bereakin. Inza Azalp 77. Othoitz bat egin eta, huna afaria; / Erregek ere ez du gure janharia. Barb Sup 186. Esnezko aparirik eztau arratsien! Enb 162. Behin, bospasei adixkidek egin zuten afari on bat. Zub 37. Ikusi gaitin eta amarengana zoan afaria gaitzeko esatera. Or Mi 106 (7 apari). Ostatu eder batean sarturik, afari ederra manatu eta manatu bezala jan ere zuten. Barb Leg 144. Afari eder baten alde hiru, ezin alegerago hiruak. JE Ber 96. Bazkari naiz afari bat egiten duzunean, ez deitu gero artara zure adiskide edo anaiak. Ir YKBiz 295. Bikaña aparia, polita ardoa. Ldi IL 48. Oles jakiña, aurpegi ona, / afaria laister gertu. Or Eus 90. Apariak on dagizutela / il baduzute jangale. Ib. 36. Aparia bukatu zuten. TAg Uzt 71. Bazkaltu eta aigaria ere drezu zakala erran zaun eta txikigatik aigal zokela. (R). A EY II 394. Gure siñestean zer mamiagorik afari au baiño. Or Poem 537. Arroztegian sartu zan, apari ta gau ostatu eske. Etxde AlosT 41. Aparia baniatzeko, illunabarrerako etxeratu zan. JAIraz Bizia 100. Áigaria drézatu. (R-is). ContR 508. Urrengo igande-arratsaldian / a ze nolako afaia! Uzt Noiz 79. Apariaren guztiz ederra / preparatzen zun amonak. Uzt Sas 39. Maitasun-itxurak egiten zizkion andreak; apari kaskarra ordea. Ataño TxanKan 156. Odonekin egindako afari eta afal-ondoen oroitzapen atsegina ez da agudo galtzen. MIH 145.
    v. tbn. Mat 256. Gç 121. Acto 443. He Lc 14, 16. ChantP 264. HerVal 163. PE 112. Tx B I 173. Etcham 176. Alz Burr 31 (Ram 26 apari). Zerb IxtS 62. Mde Pr 269. Balad 140. Bilbao IpuiB 240 (135 apari). And AUzta 46. SM Zirik 37. JEtchep 79. Izeta DirG 96. Zait Plat 75. Larz Iru 50. Erkiag BatB 167 (189 apari). Alzola Atalak 44. Xa Odol 19. Berron Kijote 49. Larre ArtzainE 276. Apari: Zab Gabon 75. Bv AsL 108. Azc PB 144. Lh Yol 10. ABar Goi 15. Munita 49. NEtx Nola 50. Ol Gen 19, 3. EA OlBe 93n. Ugalde Iltz 62. Anab Aprika 68. Gazt MusIx 206. Gand Elorri 97. BEnb NereA 162. Lab SuEm 200. Alkain 29. Etxabu Kontu 169. TxGarm BordaB 22. Gerrika 111.
    azpiadiera-1.1
    "Nahi eztunantzat afaia pronto, norbaiti zerbait eskaini eta honek estimatu ordez, ez duela nahi esatean erantzun ohi zaio" ZestErret (s.v. nahi).
    azpiadiera-1.2
    (afaria jan).
    Pezeta zuri bana arturik etxean, / afaria tabernan jateko ustean. AB AmaE 279. Azariek, arranoek, / zer afari duten jan! Or Eus 175. Apari on bat janda. Bilbao IpuiB 180. Afaria jan-da, oeratu baiño lenago. Ib. 151. Afari ederra jan genduan. Gerrika 223.
    azpiadiera-1.2.1
    Eta gero, afari zerbait jan-eta, bere gelarat igaiten da. Arb Igand 76.
    azpiadiera-1.3
    (Como primer miembro de comp.).
    Kexeri, deitore, nigar-herakiak, / Hek ene barazkal, hek auhal-iakiak. O Po 19. Egin det nere afari mokaduba. Sor Gabon 56. Ramuntxoren apari kondarrak zapi batean bilduko ditu. Alz Ram 33s. Sataia landatu du toberak jo naiez / ta afal-bertsolaria Sukuntza da legez. Or Eus 364. Afal-suarentzat arrebari diot txikitzen egurra. Or Poem 522. Afari-kondarrak jaso-ta asto-gaiñean jarri zituzten. Berron Kijote 215.
    azpisarrera-1
    AFARIAN (Estar, etc.) cenando.
    Etorri barri egoan gizona, biak afarian. Andik eta amabiak aldera arte, amaika ipuiñi eragin geuntsen. Gerrika 122.
    azpisarrera-2
    AFARI ARIN. Colación.
    Zelako janariyak artu leitekez apari arinean? Itz Azald 115. Zer artu dezakete barau-eguneko gosari ta apari-ariñean Bulda oiek dituztenak? KIkG 64. (KIkV 79 apari-izkian) Afari ariña emon deutse ta sartu ditue gela zabal batera. Erkiag BatB 190.
    azpisarrera-3
    AFAL-ARTE (En casos locales de decl. sing.).
    Afal-artean jo zuten kantatik ugari. Or Eus 61. Afal-artean dute ori ta au agotan, / bat edo bat gau-erdiz landarako ote-dan. Ib. 288.
    azpisarrera-4
    AFAL-DENBORA.
    Tiempo de la cena.
    Egun artako apal denboran ere bazuten zer kontatua Bordaberrin. TxGarm BordaB 103.
    azpisarrera-5
    AFARI EGIN. Cenar.
    Iñork nere deia entzunda atea zabaltzen badit arengana sartuko naiz ta arekin apari egingo dut eta ark nerekin. Ol Apoc 3, 20 (Lç afalduren nauk). Hail, hoiekin egin zak afari eta lo! Ox 176.
    azpisarrera-6
    AFARI-EMAILE. Persona que ofrece una cena.
    Orra zer epai izugarria Jesusek gizon afari emalle aren aotik eman zuen. Lard 416s.
    azpisarrera-7
    AFARI-GAI.
    Neskak magaletik atera zitun apari-gaiak eta maiean ustu. Or Mi 89. Gerriederrek muxar-eizea / atseginez dio oroitzen; / aiek saskian, etxera doa / afari-gaia antolatzen. "La materia de la cena". Or Eus 87.
    azpisarrera-8
    AFARI-ISKI; APARI-IZKI (V, G ap. A (s.v. apari)). Colación, cena de día de ayuno. Cf. BeraLzM: "Apalaizki, colación".
    Iatuna banintz bere, gabon-gabeko aparia atso-agurakaz baiño garizumako apari-izki edo apalusiak ume-artean gogozago iango neukez. A Txirrist 120. Josek, ardiak goiztxoago ellorrera sartuta, txabol barruan apari izkibat egiteko asmoak zerabilzkian. Ag G 153. Zer artu daikie barau-eguneko gosari ta apari-izkian Bulda orreik daukezanak? KIkV 79. (KIkG 64 apari-ariñean) Agertoyala jasoeran, agertzen da Kosepa apari-izki bat gertatzen. Ort Oroig 67. Afari iskia jan ostean, ama, ondoezaz egoala-ta, oera goizetik joan zan. Erkiag BatB 95.
    azpisarrera-9
    AFARI-IZEN. "Afari izena eiñ, hacer una ligera cena" Iz ArOñ . "Afai izena eiñ, cenar ligero. Afaldu eztakitt, baiña afai izena ein ddou beintzet" Elexp Berg.
    azpisarrera-10
    AFARI-KONDO. Restos de cena.
    Zapian bildutako apari kondoa Ramuntxori emanaz. Alz Ram 37.
    azpisarrera-11
    AFARI KOXKOR.
    Cena ligera. "Afai-koxkor, afari pasara, afari arina" ZestErret.
    azpisarrera-12
    AFAL-LAGUN. Compañero de cena. v. afaldar.
    Joan ühaitziala amia hartürik, / xokho hunak badira zük ezagütürik, / gaian arrañkiz aihal lagunak deithürik. Eskual 10-1-1908 (ap. DRA ). Afal-lagunei auxe agindu zien: [...]. Zait Plat 76.
    azpisarrera-13
    AFARI-LEGE (V-gip); APARI-LEGE. Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. (Empleado en la expresión afari legea egin). "Afari legia eiñ, cumplir con la hora de cenar. Gaurkuagaittik, eiñ dogu afari legia, naiz da porruegaz" Etxba Eib. "Afai legia eiñ" Elexp Berg.
    Nere apari-legea eginda etxetik irten naiz. Alz Ram 25. Illuntze-aurrean egin zuen langilleak marandioan bertan apari-legea. TAg Uzt 294. Apari legea egin zezan exeri zuten. JAIraz Bizia 76. Gau baten, alai, mai-inguruko / batu da lagun taldea, / ta ardangelako txoko batean / egin apari-legea. NEtx LBB 290. Afari legia eiñda, lotarako gertau ziranian. Etxba Ibilt 461. Gure apari-legea garaiz egiten genin. Ataño TxanKan 85.
    azpisarrerakoSense-13.1
    (Con bete).
    Bete dezagun guk ere Gabon-apari-legea. NEtx Antz 131.
    azpisarrerakoSense-13.2
    (En otros contextos).
    Besteak apari-lege bat jarriko ziteken. Ataño TxanKan 191. Apari-lege bat artu. Ib. 127. Apari lege bat eman ziguketen: atuna ta ura. Ataño Espetx 44.
    azpisarrerakoSense-13.3
    Bazkari ta apari legezkoak, gazte jendearen dantza-saioak eta irrintziak. NEtx LBB 19.
    azpisarrera-14
    AFARI-MERIENDA (V-gip, G-azp). "Afari-meriandia, merienda-cena. Ogetabost lagunek, afari-meriandia dogu gaur Olerrian" Etxba Eib. "Afai-merienda, merienda-cena. Souan lanian gabitzenian, zazpirak aldera afai-meriendia eiñ, da aurrera" Elexp Berg. "Behin baño geiotan afai-meriendakin pasaure!" ZestErret. Cf. Echaide Orio: "Afarimerienda, merienda-cena". Cf. tbn. VocNav s.v. afari-merienda.
    Apari-merijenda baten ondorik. fB Olg 110. Neskameari esan zaiozu apari-merienda presta deizula. Moc Damu 34. Umorerik onenagaz diñardube apai-merijendie eiten. Kk Ab II 86. Iruditzen bazaizue aparimerienda bat egin genezaguke. JAIraz Bizia 71. Apari-merienda goxoa. Ib. 17. Ta onekin, gaur, biok eingo juagu afari-merianda bat. SM Zirik 36. Apari-merienda / egiñaz ederki. Olea 196.
    v. tbn. Apari-m.: MMant 35. BBarand 90.
    azpisarrera-15
    AFARI-MIN. Ganas de cenar.
    Mikelak, aldiz, afari-min du, / ez dauka pake sudurra. "Tiene ganas de cenar". Or Eus 93.
    azpisarrera-16
    AFARI-MODU. Cena frugal o ligera.
    Amaren saldatxoaz / ez nago aztuba, / eta det aitarentzat / apari-moduba. Echag 124. Nekatzen diraneko / egiñikan suba, / baniatu dediyen / apari-moduba. Ib. 94.
    azpisarrera-17
    AFARI-MOKADU.
    Cena ligera.
    Bein pentsatu genduan apari-mokadu bat egitea kuadrillan. BAyerbe 108. Bezperan etxean egin nuan apari mokaduarekin nengoan. Albeniz 132.
    azpisarrera-18
    AFAL-MUGA (SP, sin trad.). Hora de cenar.
    Afal zaitezin baino lehen egin behar duzu afaritxo [...] espiritual bat. Hautazazu bada zenbait ephe, afal-muga baino lehenxe [...]. SP Phil 119 (He 122 afal muga).
    azpisarrera-19
    AFAL-ONDORE; AFARI-ONDOREN. Tiempo de después de cenar. v. afalondo.
    Mutillak, etzan giro / apal ondorian! Olea 161. Apari ondorenean, beste agintari batek itzegin die. TxGarm BordaB 49.
    azpisarrera-20
    AFARI-HOTS. "Apari-otsa (Sal, R), cena ligerísima" A.
    azpisarrera-21
    AFARI-PASADA. "Afai pasaria eiñ, afaldu. Laister, afari pasaria ein eta estudixatzera juan biot. Eztou betekara aundirik eiñ, baiña afari pasaria eiddou beintzet eta..." Elexp Berg "Afaria, bereziki ez oso oparoa. Afai-paxarare inberko deu ba?" ZestErret.
    azpisarrera-22
    AFARITAKO (V-gip ap. Elexp Berg; Lcc); AIHAITAKO (S ap. Lrq); AFARITARAKO. Para cenar. "Afaritako lekua, cenadero lugar" Lcc. "Aihaitako, pour dîner" Lrq (s.v. aiharita). "Oiñezkero afaittako ordua izango da" Elexp Berg (s.v. afai).
    Afaritako etzala <esala> falta arrain zabala salsatan. Acto 214. Eta igorri izan zuen bere zerbitzaria afaitako mugan erraterat gonbidatuak zirenei zetozela. He Lc 14, 15. Galdu deustazube aita semiok apaitako gogo guztija. Mg PAb 103. Emen zuretzat dira parako / jaki txit goxuak afaitarako. Bil 79. Agerak ekarri zuen pitxer bat ardo apaitarako, baita ere libra bat solomo. Urruz Urz 26. Apaitarako gogo andirik eztot gaur euki. Ag Kr 25. Eukiko dogu ardaotxoa, eguerdi ta aparittako. Echta Jos 277. Arrizko mai-gañean aparitarako eltzaria aize goxotara zedukan. Or Mi 6. Aparittarako ogirik be ixan ez. Otx 57. Eia xerrikume gixen bat harrapa zezakeenetz afaritako. Mde Pr 92. Joan etxera; afaritarako eukan bezigua ekarri, ta zokil-pean sartu ixil-ixillean. Bilbao IpuiB 120 (43 aparitarako). Afaitarako gertu daukan perretxiku kazuelia emoteko. SM Zirik 92. Afaitarako konbidau ebala. Etxba Ibilt 464. Ango buruzagi batek afaritarako deia egin omen zien bein. Zait Plat 75. Hori dela-ta afaritako bildu ginen hurrengoan. MIH 144.
    v. tbn. Gy 54 (afaitako). Or Eus 78 (afaritako).
    azpisarrerakoSense-22.1
    Lurrean dago etzanda, ta lurrera botau dau aokada nardagarria. Zer da, afaritako jatekoa? Ez. Odola da. Erkiag BatB 196s.
    azpisarrera-23
    AFARITAN ((V-gip, BN; Lar); , AIHAITAN (S). Ref.: Lh (afaritan); Lrq (aiharita), Iz ArOñ (afárittan); Elexp Berg (afaittan). Cenando, en la cena. "Abundantemente nos dió de cenar, oparo afaritan eman zigun" Lar. "Afárittan ekárri, traer de cenar" Iz ArOñ. "Atzo afaittan gendela argixa joan zan" Elexp Berg. v. afarite.
    Joan zan Jauna / dizipulook arturik, / afaritan / maia bedeikaturik. Lazarraga (B)1203v. Apostoluekin afaritan zegoela. Mat 130. Iasarri gura dabenean iaten edo afaritan. Cap 132. Manatzen du Jesus Jaunak / Afaritan eman onak / Ofrenda diotzogun. Gç 111. Primak bazin jaun barberarentako / aiharitan kapu eta ollasko. Etch 426. Aihaitan zirelarik. Ip Mt 26, 26 (He, Echn afaitan, Dv, SalabBN afariten ari; Samper abaltzen zauden). Eztogu edaten gaur aparitan / edan maiteak ugari. Azc PB 93. Eladik aparittan ittandu eutsen: [...]. Echta Jos 292. Apaitan ari giñala. Urruz Zer 133. Aparitan berakin iduki ninduten, bainan etzuten berarizkorik deus aitatu. A Ardi 49. Erretorak egon-erazi zian kapitaina berarekin aihaitan. Const 33. Asi naz bada aparitan. Or Tormes 79. Bein aparitan, mutil gajoa burua atzera, besoak zintzilik, gelditu zan sillan. Anab Poli 78. Exertzera bereala; ta ik, Ramuntxo, aparitan jarrai zak. Alz Ram 24. Jauregitarrak areto nagusian aparitan ari ziran. Etxde AlosT 49. Baiña Don Fakundok ez eban aparitan erbirik jan. Bilbao IpuiB 135. Gaur afaitan aze perretxiku jana dakadan. SM Zirik 92. Jakin duzia hanitz edan othe zuten afaritan? Larz Senper 58 (Vill aparitan). Etxeko guziak aparitan bildu ziran. NEtx LBB 19. Baña beste morroiak ez eben ardaorik ikusten, eta guk bai: lau kuartillu. Amarretakuen asi, bazkaritan, arratsaldian eta afaritan. Gerrika 31.
    azpisarrerakoSense-23.1
    Ollanda gozo bi jan ebazan azeriak gau aretako aparitan. Bilbao IpuiB 50. Pazku-aparitan. NEtx LBB 267. Aren azken aparitan kantatu nitun bertsoak. Ataño TxanKan 141.
    azpisarrera-24
    AFARITARA (V-gip ap. Elexp Berg; Urt); AIHAITARA (S ap. Lrq.Para cenar, a cenar. "Norbaik ekhartzea, erakhartzea bazkaitara, afaitara" Urt I 145. "Aihaitara, dîner (avec mouv[ement] vers)" Lrq (s.v. aiharita). "Biar tia Maria dator afaittara" Elexp Berg (s.v. afai).
    Arratsean oake ollokin afaritara. PasqTo 36. Emanen duzunean bazkaitarat edo afaitarat, ez detzatzula gonbida ez zure adiskideak, ez zure anaiak. He Lc 14, 12. Eman zioten afaitarat. Lg I 238. Guazan orain apaitara, gero lotara. Mg PAb 164. Gauza guziak prest arkitzen ziran denboran, gaztigatu zien, zijoazela afaritara. AA III 420. Anderia, sar zite / untzi hunen barnera. / Arratsan juanen gira / biak auharitara, / biak auharitara eta / kobla eder emaitera. ChahoKant (ap. DRA ).. Ya que ez duben nai etorri nerekin afaitara. Sor Gabon 46. Gonbidatu zituen Erretore jaunak Fernando eta beste koplari batzuek apaitara. Otag EE 1885b, 298. Ozinbelzko ateak zabalik daukazuz, da sartuko zara bertan apaitara ta lotara. Ag AL 28. Aparitara eioala, "Angel" deitu eutsan. Ag Kr 112. Illuntzean, apaitara baño lentxoago. Ag G 345. Ots, bazatozte aparitara ala ez, yaun Anbrusi? Or Mi 6. Arratsean aparitara etortzeko. Anab Poli 89. Ttunttuna aparitara etxez-etxe doa. "El músico suele ir convidado por turno de casa en casa". Or Eus 35. Bein afaritara ere gomitatu zuen etseko jaunak. Mde HaurB 75. Txomin afaitara juan zanian. SM Zirik 92. Tarteka norabait aparitara joatea ere osasungarria da. Zendoia 188 (ib. 143 afaritara).
    v. tbn. Afaitara: Urruz Urz 60. Apaitara: Anab Usauri 63.
    azpisarrerakoSense-24.1
    Ezin auat, Patxo, gaubeon erbi-aparitara deitu. Bilbao IpuiB 134.
    azpisarrera-25
    AFARITAREAN. De la cena.
    Jagi zidin / afaritarean tristerik. Lazarraga (B)1203v.
    azpisarrera-26
    AFARITAZ. "A ihaitaz, en dînant (S)" Lrq. Cf. AFARIZ. v. AFARITAN.
    azpisarrera-27
    AFAL-TENORE; AIHAL-TENORE (S). Ref.: A (apal-ordu); Lh (aihal-thenore). Hora de cenar. v. afalordu.
    Holaxet iraganik uros atsaldea, / han berean jin zauku afal-tenorea. Xa Odol 140.
    azpisarrera-28
    AFARI-USI. v. afariusi.
    azpisarrera-29
    AFARIZ. A cenar.
    Afariz bildu dira Garazirenera, / berant-axuriaren exur-bereiztera. "A cenar". Or Eus 288. Frango aldiz ereman-arazten ninduen bere etxera bazkariz edo afariz. Etchebarne 95.
    azpisarrera-30
    AFARI-ZARO. "Apari-zaro, cena ligera (V-arr)" DRA.
    azpisarrera-31
    AFAL-ZONU. "Aihal-zoñü (S), petit souper" Lh.

    afari

    afari
    << afaitatu 0 / 0 afarika >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper