Harremana

    OEH - Bilaketa

    6167 emaitza mA bilaketarentzat

    Sarrera buruan (0)

    Emaitzarik ez


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    adiutu.
    etimologikoa
    Etim. Podría verse en él un derivado de adinon 'sazón, momento oportuno' y 'acomodado, proporcionado'. Es muy extraña la variedad de grafías empleadas, algunas de las cuales parecen no ajustarse a las normas fonológicas del vizc. occ.: adjutu, junto al menos frecuente adiutu, sin que nunca aparezca *adijutu que sería lo normal. Estas lecciones corresponden a lo que se halla en el supuesto ms. original de PAb. v. ASJU 1978-79, 203ss.
    sense-1
    I. (Vb.).
    azpiadiera-1.1
    1. aiutu.
    Preparar, disponer.
    Erregalutxuak / dakarguz / eder txitozkoak / aiutuz / eztatoz alarik / esku txarretarik. (1757) (Interpr?) Eusk 1976, 92. Ebagi eban soñekua, adjutu ta prestau arija ta jostorratza ta asi zan josten. Ur MarIl 102.
    azpiadiera-1.2
    2. aiutu (V-ger-ple-arr), aiotu (V-ger-ple-arr-oroz-m). Ref.: A (aiutu, aiotu); Iz ArOñ (aixotu). "Afilar una herramienta calzándola" A. "Afilar el hacha, etc., con el martillo después de ponerla candente, pero sin acerarla de nuevo" Iz ArOñ.
    azpiadiera-1.3
    3. aiotu. Aplicarse.
    Onen aurka, ordea, ekarri ditun lege berberok mugonez aiotuko zazkio. 'A éstas [leyes] y no a otras deberá atenerse'. Zait Sof 132.
    sense-2
    II. (Part. en función de adj.).
    azpiadiera-2.1
    1. (V ap. A; Mg PAbVoc (-dj-), Izt 13v, H), aiutu (V-ger-m ap. A ), aiotu (V-m ap. A ).
    Adecuado, apto. "Egokija o adjutuba, cosa apta" Mg PAbVoc. . "Apta, cosa apta, adiutua, ona, egokia" Izt 13v. "Adiutua (V), opportun. Ona arrazoi adiutu edo egokia (Mg)" H. "Ajustado, acomodado, a propósito" A. Tr. Documentado en la tradición vizcaína. Apenas hay testimonios del s. XX.
    Ona arrazoi adiutu edo egokia. Mg CC 162. Gura neuke baña enzun bardintza edo konparaziño adiutu ta on bat kontrizino oso ta atrizino santuba adituteko. Mg CO 53s. Sarri konfesau ta komulgetia izango da bitarteko adjutu ta ona irauteko bizitza onian. Ib. 287. Euskeriak baditubala berba bizkor, apaindu, zoli ta adiutubak gauza goratubak azaldetako. Mg PAb 202. Zapatia esaten jako oñetako zoru sendodunari; zapala dalako edo zapalduteko zerbait, txito adjutuba. Ib. 94. Nun, Erregeen jauregijetan bere, mai egoki ta adjutubagorik? Ib. 104. Ikusi biar da ze abere mueta dan adjutuba erri bakotxerako. Ur Dial 72 (It zer abere mot konbeni dan, Dv zein abere mota den hangotzat on, Ip zer abere mota sori den). Bialdu arren egiozu gaur ortik lurrera, / osagarri bat egogi eta adjutua. AB AmaE 113. Zure frutuak ain dira bada osasuntsuak, / arima eta gorputzerako adyutuak. Ib. 65. Ez ete dago Lekeition Txantonentzako lagun erazkorik edo aiuturik? A BeinB 45. Garaitzara eroaten ginduezan zure agindu ondo emoniko adjutu eta egokiak. Itz Azald 22. Artustea, eginbiderik adjutuenak eta egokienak aututen dituzana. Ib. 182. Naiz da izan semien gurarikoa, ona, adjutua, elizkoia ta langille maratza etxera ekarri gura dan mutill edo neskatillea. Ag Kr 108. Beren esakera nastau, mordollo ta gatzbakoak gauzarik adjutu ta zapalgarrienak legez astiro esaten zituana. Ib. 93. Esakeran tolesgabea, ibilkeran adjutua, begirunean samurra. Ag G 134. Bada ezpada, zer gertauko, albomutil erazko ta aiutuak izatea, zuur jokatzea zan. Erkiag BatB 22.
    azpiadiera-2.1.1
    ajutu (Lar→H).
    "Ábil, hábil, capaz, diestro, ingenioso para alguna cosa" , "capaz, inteligente" Lar.
    azpiadiera-2.2
    2. "Aiutu [...] (V-ger), completo, bien formado, robusto" A.

    adiutu

    adiutu
    << aditzaile 0 / 0 adiztu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper