(
Bera,
BeraLzM).
Raza (humana).
Neol. creado por Arana Goiri en 1896, de aba y enda (AG 1061).
"Raza. Euzko-Abendaren Ereserkiya, himno de la raza vasca"
Bera.
v. arraza, giza-enda.
Iñakiren amea Bizkaiko abendearena zan. AG 1010. Euzko-abendea dan lez abenda gustijen artian ugarte bat. Ib. 2274. Ikasi dagijen euroen abenda zarreko elia. Albzur RIEV 1907, 625. Gure erriyak, gure abendak bere izkuntz, lege, oitura, [...] dituen bezela. LzM EEs 1912, 131. --Zenbat nare edo abenda dira ludian? --Bortz [...]. Bera EEs 1915, 168. Euzko-abenda (arraza) sendoa dala. Anab EEs 1919, 63 (v. tbn. euzko abenda en EEs 1916, 221, Arzdi in Kk Ab II 5 y Enb 64). Geure abenda-antzo pioneer gaste gara. Laux BBa 138. Eleizalde'tar Koldobika, abertzale yatorrenetakoa zanaren "Países y Razas": "Errialdeak eta Abendak". Ldi IL 161. Zureetakoa, zure abendakoa, pelotaria, kontrabandixta. Alz Ram 83. Arrantzaleak / euskal-abenda, euskal-semeak. Loram 94. Abendaren gogo-joera bereziak. Y 1933, 6. Abenda gutxi gerea bezin abeslari. Aitzol Y 1934, 249. Indoeuropatarrak zenbait abenda eta erriri ezarri zizkien sinismen eta oituretatik. JMB ELG 80. Soinketak, dantzak eta jolasak, gure abendaren ezaugarriak ezaugarriagotu egingo dizkigu. EAEg 31-1-1937, 944. Ez, Euskaldun mendien usaiño gozoa, / Abendaren indarra, nituen aditzen, / Haize-hego epela eta itsasoa. Iratz 38. Ereteidarren abenda zarrean. Zait Sof 188. Oroi nazala, oroituko det / abenda zorikidea. SMitx Aranz 168. Sudur ori gure abendakoa dalako. JAIraz Bizia 24. [Edankeriak] familiak zikindu, abenda pozoitu, buruak erotu. MAtx Gazt 77. En DFrec hay 8 ejs.
v. tbn. IPrad EEs 1915, 101. Ayerb EEs 1916, 261. JArt Y 1933, 333. Y 1934, 50. In MEIG III 114.
azpiadiera-1.1
(No ref. a la raza humana).
[Abere] erosi berrien abenda ta jatorria ikasten ez badituzte.
(1920).
ForuAG
325s.
Ezautu dabe zelan txorijak / Ixan arren egaztijak, / Abendaz bardin eztireala / Usuak eta erroijak.
Enb 122.
Uda baten 6.000.000 ondorengo utzi neizke. Ez dago beraz gure abenda [euliena] amaituko dan bildurrik.
YAzp Y
1935, 93s.
azpiadiera-1.2
(Como primer miembro de comp.).
Euzkerea, bere abenda-elia etxian beti erabiltzetik sortu zan.
Kk Ab I 86.
Euzko-abenda-bijotza, / Jel-odol garbiz berpizten darrai.
Enb 70.
Bere abenda-egija, / Ludi guztijan entzun erain dau.
Ib. 124.
Su-artzen dabenian / Abenda-goguak.
Ib. 207.
Abenda-odol gordiña.
Ib. 71.
Euzko-abenda-seme zintzo.
Ib. 113.
Larrea'tar Josu, Oroigaillu-zar-izti eta Abenda-Elesti Erakustokiko zuzendaria.
"Museo Arqueológico y Etnográfico".
EAEg
30-1-1937, 939.