OEH - Bilaketa
48 emaitza idortu bilaketarentzat
Sarrera buruan (3)
Sarrera osoan (45)
- agortu
- alderdi
- almeriz
- anarte
- behar
- bero
- dailu
- eguzki
- 2 eritze
- geundu
- goait
- heze
- hezur
- hirukoitz
- idorri
- iharrarazi
- ihartu
- iragan
- 1 istinga
- itzulaldi
- jabaldu
- jestu
- kaskartu
- kiskil
- kraskarazi
- lehor
- lehortu
- 1 leka
- marteilu
- maskaldu
- merlatu
- mihi
- ondoren
- ondu
- 2 pipi
- sikatu
- soro
- turrusta
- urdindu
- xukatu
- xuriketa
- 1 xurru
- 1 zerra
- zimurtu
- zitzorrarazi
goiburua
marteilu.
tradizioa
Tr. Se documenta al Norte desde mediados del s. XVII. Al Sur se encuentra en MandatSerm, en Echagaray (75; en ambos matrillu), y en autores del s. XX. Además de la más extendida marteilu (marteillu, martellu), hay marti(l)lu en Haramburu (-il- ), INav , Haraneder, J.B. Elissamburu e Iraola (117), martelu en SenperEus y Duvoisin, martailu en Hiriart-Urruty y matra(i)llu en Ortuzar, Erkiaga (BatB 21) y un refrán de Ondarroa.
sense-1
1.
(-illu SP, -thellu Arch VocGr),
martelu (S; Dv),
martilu (S; Volt 98 y Urt I 351 (-illu), Foix ap. Lh),
martailu,
martillo (V-ger, AN-olza),
matrilu,
matrailu
Ref.:
Bon-Ond 151;
Lh (marteilu);
Lrq (martelu);
Holmer ApuntV (martillo)
.
Martillo. v. mailu.
Marteillu zillar[r]ezkoak, hauts detzake ate burdinazkoak. O Pr 314. Diamante bat, eta aren gañian matrillu bat, golpe andiyak ematen ari zela. MandatSerm 119. Zein baitire [...] bi martelu eta taratuli bat, haiotz bat, bi ginbalet edo taratuli xume. (1767). SenperEus 64. Antsiaren ta erranpiaren marteilliaz dütü joiten. Egiat 205. Erosi tüt hirur marteillü. Arch Gram 11. Ikharagarriko martilu kolpe bat yotzen baitute komentuko athean. Elzb PAd 84 (Po 211 martillu). Zure izena, martailu bat bezala, bi eskuz hartzen badut, eskualdun buru gogor batzuetan sar-arazteko itze bat. HU Zez 173. Martilu pisu batekin phorroskatu. Zerb Ipuinak 157. Txo... ortik ezpazuez buruen dakozun soidxie auskotzut eskuen dakoten matralluegaz! Ort Oroig 17. Burdin-barra, marteilu, / aizkorak eskutan / zure bortak aurtikiz / lurrerat pusketan. Etcham 56. Estrükesa eta martelliak eskian. J.B. Mazéris GH 1933, 302. Matrallu ta ultzi, lagun on bi. (V-m). EZBB II 60. Bere marteilu zurezkoa hartzen zuen aita superiorak eta jo ozenki mabiari. Larre ArtzainE 158.
v. tbn. Zub 25.
Martillo. v. mailu.
Marteillu zillar[r]ezkoak, hauts detzake ate burdinazkoak. O Pr 314. Diamante bat, eta aren gañian matrillu bat, golpe andiyak ematen ari zela. MandatSerm 119. Zein baitire [...] bi martelu eta taratuli bat, haiotz bat, bi ginbalet edo taratuli xume. (1767). SenperEus 64. Antsiaren ta erranpiaren marteilliaz dütü joiten. Egiat 205. Erosi tüt hirur marteillü. Arch Gram 11. Ikharagarriko martilu kolpe bat yotzen baitute komentuko athean. Elzb PAd 84 (Po 211 martillu). Zure izena, martailu bat bezala, bi eskuz hartzen badut, eskualdun buru gogor batzuetan sar-arazteko itze bat. HU Zez 173. Martilu pisu batekin phorroskatu. Zerb Ipuinak 157. Txo... ortik ezpazuez buruen dakozun soidxie auskotzut eskuen dakoten matralluegaz! Ort Oroig 17. Burdin-barra, marteilu, / aizkorak eskutan / zure bortak aurtikiz / lurrerat pusketan. Etcham 56. Estrükesa eta martelliak eskian. J.B. Mazéris GH 1933, 302. Matrallu ta ultzi, lagun on bi. (V-m). EZBB II 60. Bere marteilu zurezkoa hartzen zuen aita superiorak eta jo ozenki mabiari. Larre ArtzainE 158.
v. tbn. Zub 25.
azpiadiera-1.1
Sextante.
Begiaren eta martilluaren arteko graduei ajustatu behar diotzatzula deklinazioneko thaulak egun hartan ematen tuben gradu eta minutak. INav 146.
Begiaren eta martilluaren arteko graduei ajustatu behar diotzatzula deklinazioneko thaulak egun hartan ematen tuben gradu eta minutak. INav 146.
sense-2
2.
martelu.
Mortero.
Errauliak [...] idortu ondoan yotzen dira xurru marteluetan. Dv Dial 17 (It almerizean edo motrairuan, Ur almerizian edo motralluan, Ip zapharri).
Errauliak [...] idortu ondoan yotzen dira xurru marteluetan. Dv Dial 17 (It almerizean edo motrairuan, Ur almerizian edo motralluan, Ip zapharri).
azpisarrera-1
MARTEILU-KOLPE.
Martillazo, golpe de martillo.
Orhoitzez nagotzu orduko martilu kolpek egin zeratzuten dolorea. Harb 301. Orhoit-zaite, Jesus gurutzeari itzatzean, soldaduek eman zituzten martillu kolpeez. He Gudu 136.
v. tbn. Elzb PAd 5 (martilu-k.).
Orhoitzez nagotzu orduko martilu kolpek egin zeratzuten dolorea. Harb 301. Orhoit-zaite, Jesus gurutzeari itzatzean, soldaduek eman zituzten martillu kolpeez. He Gudu 136.
v. tbn. Elzb PAd 5 (martilu-k.).
azpisarrera-2
MARTEILU-UKALDI,
MARTEILUKALDU.
Martillazo, golpe de martillo.
Entzun zituen eskuak eta oinak itzatzen ziozkaten marteilu ukhaldiak. Jnn SBi 44. Anaiaren egoitzako langileek, bere marteilu ukhaldiekin, bihotza erdiratu zioketen. Prop 1906, 90.
v. tbn. Lrq Larraja RIEV 1935, 141 (martéllü kháldü).
Entzun zituen eskuak eta oinak itzatzen ziozkaten marteilu ukhaldiak. Jnn SBi 44. Anaiaren egoitzako langileek, bere marteilu ukhaldiekin, bihotza erdiratu zioketen. Prop 1906, 90.
v. tbn. Lrq Larraja RIEV 1935, 141 (martéllü kháldü).
marteilu
-
marteilu. Tr. Se documenta al Norte desd...
-
1. (-illu SP, -thellu Arch VocGr ), mart...
-
Sextante. Begiaren eta martilluaren arte...
-
2. martelu. Mortero. Errauliak [...] ido...
-
MARTEILU-KOLPE. Martillazo, golpe de mar...
-
MARTEILU-UKALDI, MARTEILUKALDU. Martilla...
<< 1 leka 0 / 0 maskaldu >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
