1.
(
AN-araq, L, BN-baig; Lar,
Dv,
H (V, G);
lerzo L, B;
VocBN
→vEys),
lertzu (
L-sar, B, BN)
Ref.:
A (lertzo, lerzo, lertzu);
Satr VocP;
Izeta BHizt (lertzu)
.
Suciedad; sarro, mugre, roña; poso, sedimento.
"Sarro"
Lar.
"Reste d'un liquide sur une vase ou trace de malpropreté"
VocBN
.
"Impureté qui nage dans les eaux corrompues"
Dv.
"
Lertzu: 1.º (L-sar, BNc), mancha que deja el pericarpio de la nuez; 2.º (BN-baig), roya de las plantas"
A.
"
Lerzo: 1.º (B), suciedad que deja en la mano del ordeñador la ubre de los animales; 2.º (L), suciedad de un vaso"
Ib.
"
Lertzo, roña que dejan los malos vinos en la cuba"
Satr VocP.
"
Untzi hok badute lertzue
"
Izeta BHizt.
Galdegin diot Jainkoari martiroaren grazia, bainan [...] ez da aski gorri ene odola. Lurreko lertzoez zikhinduegia da.
Prop 1898, 51.
Iñor ez arloan / Iñor ez soroan / Sei asto saldoan, / Lau txerri lertzoan.
JKort ( in
Onaind MEOE 948
).
Uzten ditu zikin pisu guziak zolarat eta begiratzen du gainean, axalean, lertzo edo hagun ez deus bat.
Eskual 24-9-1909, 2.
Ez dela hoi arras garbi, bainan ez dire hemen lertzo den lodienaren lotsa!
Prop 1909, 39.
[Lenazko oihal fabrikan] ile berexten, joiten harrotzeko, lertzoaz gabetzen, xuritzen (ehunarendako hamalau zikinkeria badauka, bana bertze, ileak).
JE Bur 197.
Euria ari zen jauts-ahala Rabateko hirian: zerua lertzo zikin batez estalia.
SoEg Herr
9-3-1961, 1.
"Au fig. Bekhatuaren lertzoa (Jnn), la souillure du péché"
Dv.
(L-sar, BN-baig ap. A
; Dv, H).
"Matière visqueuse qui suinte du corps des limaces"
Dv.
"Bave épuisse qui provoquent certaines maladies [...] de la bouche"
H.
"
Bareak igarotzen du lertzoa, el tunante deja rastros de sí"
A Apend.
Haurretan, sudurretik agertzen ohi da mukueria puska bat; ahotik barna behatzen bazako gibeleko paretari, ikus ditake han lertzo zikin bat gain-behera dariola.
JE Med 50.
2.
"(BN-baig), humillo o resabio que toman algunos alimentos cuando se requeman"
A.
LERTZOPE.
Montón de suciedad.
Eta lertzope, zikinpe hartarik gero haren jalgitzeko nahasi gabe, zer egin?
Eskual 24-9-1909, 2.