1.
(Chaho),
kardinale (S ap. Lrq
; HtVocGr, Dv, H),
kardenal (Lar),
kardenale (Lcc, H(V, G)) . (Sust.).Cardenal."Cardenal de Roma, kardenale Erromakoa
"Lcc.
"Cardenalato, kardenalaren goiendea
"Lar.
"Cardenalicio, kardenalarena
"Ib."Cardinal"Dv.
Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos. Kardinal y kardinale son las formas propias de la tradición septentrional (aunque kardenale en Dechepare y kardenal en Axular). Al Sur, la forma más empleada es kardenal ; hay kardinal en Beovide (junto con el menos frec. kardenal ) y, junto a kardenal, en autores de la segunda mitad del s. XX. En DFrec hay 8 ejs. de kardinal, 6 de kardenal y 2 de kardinale .
Prinze kardinalek egiteko eman dezon beldur dela.
CartEsp
455.
Aita saindu, kardenale, aphez eta prelatuiak. E 59.
Kardinal Toletek. TtArima 59 (Onsa 140 kardinale).
Kardinalen Kolejio Sakratia. FPrS 18.
Kardenal Roberto de Nobiliren illoba. MbIArg I 263.
Toledoko kardinal jaunak. DvLEd VI.
Ordenaren anparatzalle izan zedin kardinal Jaun bat. BvAsL 178 (71 kardenal
).
Lenengo sartzen dira gordelariak [...] gero Obispo edo Kardenalak. AgIoan 220.
Kardenal edo Janzkordun Jaunei. NEtxNola 11.
Richelieu kardenal latzaren lege bat. MdePr 70.
Erromako
Eliz Santuko kardinalen erabagia. OnaindSTeresa 125.
Lavigerie kardenala. AnabAprika 27.
Ximenez kardinaleak. ArdoySFran 76.
v. tbn.
Xarlem 1227. Hb Egia 17. Or QA 78. Etxde JJ 226. Lek SClar 117. Vill Jaink 26. Kardinale:. EZ Man II 103 (+ kardinal). Mercy 9. Etch 606. Laph 189. ChantP 384. Lap 147 (V 303). Arb Igand 58. Elsb Fram 153. HU Aurp 53. CatJauf 3. Zerb IxtS 108. Larre ArtzainE 257. Kardenal: Ax 149 (V 98). Cb Just 44. Zuzaeta 119. fB Olg 90. AA III 596. Izt C 474. Ur MarIl 51. Aran SIgn 107. Arr May 169. AB AmaE 187. EEs 1912, 57. LEItz 130. BAyerbe 177.
sense-2
2.(Urt IV 234), kardinale,kardenale.(Adj.).(Virtud) cardinal, principal. Tr. La forma general es kardinal . Emplean kardinale Beriayn (Doc 171r) y F. Elizalde (14); salvo errata, hay un ej. de kardenale en Beriayn (Doc 92r).
Birtute kardinalak dira lau. Bet 20.
Kardinal hitz hunek erran nahi du prinzipala, erroa, ithurburua. Mat 142.
Iakiteko duzu Uges eta Murbiango entradako kardinalak nornoroest edo susuduest eta dire 15 lekoa eta kardinaletarik [...] entradarat dire 6. INav 37.
(v. tbn. 38)Birtute kardinalak edo opotarrak dira lau. CatBurg 41.
v. tbn. EZ Man I 38. Harb 24. Cap 16. Bp I 49. OA 101. Iraz 44. Cb CatV 59. Oe 41. CatLan 65. Añ CatAN 61. Gco II 85. CatB 79. CatLlo 82. CatLuz 26. CatBus 36. CatAe 64. CatR 65. CatSal 65. Legaz 50. CatUlz 52.
sense-3
3. Iakiteko duzu Uges eta Murbiango entradako kardinalak nornoroest edo susuduest eta dire 15 lekoa eta kardinaletarik [...] entradarat dire 6 l. "
Le cardenar"
.INav 37 (Interpr?).
Baiñan arruta hortan guardia emozu Alamariako Blachini kardinaletarat baduzu Alamariako puntatik 5 l. est suestean ioanen tzare baxa baten gaiñerat zeiñari baitaritza Blachin. Ib. 38.