1.
(
Lcc,
Urt I 195,
Ht VocGr 385,
Lar,
H).
Sorpresa, admiración, asombro; espanto.
"Espanto"
Lar.
Zeinzuk geratu zitezen espantu eta tristeza andiaz.
Lazarraga A, 1153r.
Hain handi da arimaren galtzeko espantua.
EZ Man I 111.
Espantuz iarten dira hekin mirakuilluzko obrak enzuteaz.
"Mirantur"
.
SP Imit IV 1, 8 (Ch espanturekiñ; Ip izitürik, Ol arritzen dira).
Ala hau espantu ederra! / Hilherritik hil ondoan / sartzen da Andre bezala / zeruko palazioan.
Gç 138.
Espantu espantagarria! / Su berri bat da ilkhitzen.
Ib. 138.
Yar zaite gero espanturekin konsideratzen munduaren nausi soberano hunen ontasun eta miserikordia neurrigabekoak.
He Gudu 134.
Enzun dezagun, Maria espantu saindu batekin Jinkoaren handitasunez minzatzen.
Mih 54.
Entzunik espantutan Iñazioren eta haren lagunen berri [...].
Laph 192.
Espantu piska bat egin zuan [azariak] da berriz zulora.
JAzpiroz 140 (cf. ESPANTU EGIN).
Gure ondorengoek [...] aurkituko dute berriz egunen batean Orixe, harrimenez eta espantuz.
MIH 293.
v. tbn. Harb 227. Arti MaldanB 196.
Susto, apuro.
Nik ez nuen ez espanturik. Xitun xitun itzuli nintzan Irisarriko apezetxerat, pasaporta berehala aurkitu [...], eta huna zortzi egunen buruan, xuxen-xuxena, Buenos-Airesen nintzala.
Larre ArtzainE 326.
2.
(
AN, B, BN-arb; Arch VocGr,
VocBN, Gèze, Dv),
espanto (
S)
Ref.:
Lrq (espanto); BU Arano; Asp ANaf; Izeta BHizt; Gte Erd 104.
Jactancia, fanfarronería; aspaviento.
"Louange excessive, vanterie, ostentation"
Dv.
"Vantardise"
Lrq.
"Aspaviento. Horik espantuk!
"
Asp ANaf.
"Vanter, espantüz ari
"
Casve.
Cf. ESPANTU EGIN.
Tr. Usado por autores septentrionales y navarros.
Guzietan zuen obra onez mintzo zarete: espanturekin aiphatzen tutzue zuen barurak, zuen amoinak, zuen itxurazko prestutasuna!
Lg II 182.
Terroreko denboran fier zenetarik, / orai ez dut aditzen espantu handirik.
Iraultza 111.
Konpari zitaie hunat / korajerik balin badüzie, / zien espantiak sarri / finitürik dirate.
'Vantardises'
.
Xarlem
270.
(553 espanto)
Hunetara dira nere espantu eta handitasunak.
Dv LEd 218 (Cb Eg II 121 anditasun eta erregaloak).
Aitzineko petralaz dago espantuz <-artuz>, / zeren dako'ta duien erdia espartuz, / Bertz'erdia trapuz.
Balad 88.
Egiaz baino ardurago entzuten dena baita, hori ere, bertze asko bezala, espantuz, aho beroz.
HU Aurp 188.
Huna zer duten hirian: / espantu frango mihian.
Ox 32.
Beldurrak artuak, / gauz onen naituak, / laguntzaz biartuak... / non dirade gure lengo / espantuak?
Yanzi 189.
Etzituen batere espantuz egiten, langileak urrikariz bakarrik. Hain zen ona!
Zerb Azk 78.
Espantutarik seinale da / hau dela ihiztaria.
Xa EzinB 118.
Azken aldian imintzio eta espanturik gabeko rebeldia zen Vallejorena.
Lasa Poem 105.
Hortik aurrerako gehiegikeriak eta espantuak zuen, gizakien, ahuleria baino ez direla iruditzen zait.
PPer Harrip 36.
Auzapezaren hitzak espantu gabe bainan bipil eta zintzoak izan ziren.
Larre ArtzainE 293.
v. tbn. Etch 310. Bordel 48. ChantP 246. Barb Sup 130. Etcham 66. JE Ber 87. Iratz 87. Lf Murtuts 6. JEtchep 45. Ardoy SFran 251. Larz Senper 66. Lf ELit 77. Casve SGrazi 28.
Alabanza.
Espantu handiak dituzte gure erreboteko pilota partidez, eta hek diotenaz, ez omen da munduan jokorik, hala agertzen dituenik gizonaren gaztetasuneko antze noble guziak.
Zby RIEV
1908, 84.