I .
(Sust.).
1.
(
AN, L, BN, S (ph-); SP, Lar, Lecl; ph- Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv, H)
Ref.:
A;
Lrq (phausü)
.
Descanso, reposo; tranquilidad.
"Descanso"
Lar.
"Repos"
Arch VocGr, VocBN y Gèze.
"Repos, dans le sens de quiétude"
Dv.
"Calme"
Lrq.
v. pausa.
Tr. Propio de la tradición septentrional. Al Sur se documenta en algún autor moderno como Aresti.
Orai lorik ezin daidit, bihotzian ez pausurik.
E 185.
Zatozte enegana fatigatuak eta kargatuak zareten guziák, eta nik pausu emanen drauzuet zuei.
Lç Mt 11, 28 (IBe atseden eman; Dv, Or, Ker, IBk arindu).
Eztut ukhan pausurik neure spirituan.
Lç 2 Cor 2, 13 (TB pausu; He sosegu, Ol, Ker, Bibl atseden
).
Hemen bada hartzen dugu nekhatuek pausua.
EZ Man II 138.
Bere konzienziako pausu ona bilhatzea gatik.
Harb 449.
Trabailluan pausua.
Ax 502 (V 324).
Eztu ukhanen plazerik ez phausurik kartzelu hartarik libratu deno.
Tt Onsa 163.
Hor gloria dohatsua / eta pausu eternala.
Gç 171.
Zergatik egün haur haitatü die kristien pausiaren?
Bp II 9.
Zure baithako pausu saindua.
Ch III 21, 1.
Pausuarentzako edo alferkeriarentzako amodioa.
He Gudu 120.
Natürak aurerkheria eta khorpitzaren phausia maite dütü.
Mst III 54, 3.
Persona hilaren arimaren phausiagatik.
Mercy 35.
Eztezaiala phausurik higurika; nahi et-ez nahi, ibili behar haiz hil arteraino.
Birjin 351.
Espaiñan ükhen dezagün / muien harez pausia.
Xarlem 814.
Eztezake kausi phausu osorik, ez egiazko bakerik, Jainkoa baithan baizik.
Dh 114.
Itxiki behar zuten pausua heiekin.
Hb Esk 169.
Afrontü suertiak oro phausüreki eta korajereki behar tiala sofritü.
CatS 116.
Zerua, bethi-ereko gure pausua eta zoriona.
Lap 22 (V 13).
Pausu hartu zuen bere eginkari guzietarik.
Arb Igand 59.
Lana ez, pausia bai.
Const 42.
Sortuz geroz, pausurik ez hartu.
Ox 39.
Orai arrantxo hortan / badute pausia.
Etcham 233.
Medikuak hamabortz bat egunen pausua hartzeko erranik.
Zerb Azk 80.
Gizonak eztu pausurik / hil eztadin artean.
Arti MaldanB 203.
Non ez duten ezindu batzuek hor aurkituren azken hatsarekin bakea eta betiko pausua azkenik.
Larre ArtzainE 300.
v. tbn. Etchart 4.1v. Hm 142. SP Phil 324. Arg DevB 99. Egiat 226. AR 108. UskLiB 50. Arch Fab 119. Ip Hil 136. Zub 39. In SMitx Aranz 198. Mde Pr 131. Balad 115 (S).
(H).
Descanso, sueño.
Indazu pausu ona, lo sosegatua.
Mat 320.
Iauna begira gaitzatzu pausura goazenak, / Lotan ingura ez gaitzan perill biziarenak.
EZ Man II 142.
Gizonaren pausuko ordenatu duzun gau hunetan.
Harb 396.
Gutiago nahasia eta freskoago gauazko pausuaren ondoan.
SP Phil 91.
Ohea pausuarentzat / Aranzez moldatua.
Arg DevB 55.
Orai harzera nohan pausua.
CatLav 355.
(V 171)
Ene phausia hartü beno lehen.
UskLiB 20.
(tbn. en CatS 123)
Har ez dezaket pausurik / begiak zabalik baizik.
"Dormir"
.
Gy 116.
Faroan atzarririk bere phausutik.
Dv Gen 41, 7 (Ur atseden).
Pausua hartzeko orena aspaldion iragana gatik.
Lap 17 (V 10).
Pausa.
Hitzak distinktoki eta klaroki pronunzia eraziz, pausuén egiten kostuma ditzazue [haurrak]
.
Lç
ABC
A, 3r.
Pausuén egiteko punktuak.
Ib. A, 3v.
Hor pausu bat eginik, behako bat emaiteko herri eder hori.
Zub 119.
2.
"(BN-baig), estación del vía crucis"
A.
"Halte, arrêt de voiture"
Lh.
II.
(Adj.).
Tranquilo, pausado.
"Sage, pherestü, anple, eme, phausü, sinhetsehi
"
Lh Eusk 1919-20 (II), 80.
"
Zaude phausü, restez sage"
Lh.
Begi sinple bat beno phausiagorik deüs badeia?
Mst III 31, 1 (SP eme, Ch bakezko, Ol mana).
Ezkuntzen iraipen phausü eta bakezkoa segürtaturik dateke.
ArmUs 1903, 6.
ESKAILERA-PAUSU
(eskeler-p. S; exkeler-p. S). Ref.: Giese CasaS 9; Gte Erd 105. "Eskeler-pausian dago, en el descansillo (S)" Gte Erd 105.
PAUSUAN.
Tranquilamente, reposadamente; descansando.
Zeluko resuma eternalian, phausian eta bakian [...] bizi.
Tt Onsa 175.
Ez pausuan egoterat, baiñan pazienziaren bidez fruitu hañitzen ekhartzerat.
Ch III 30, 6.
Izpiritua soseguan eta pausuan konserbatuko dugula.
He Gudu 151.
Ixilik eta phausian daguelarik.
Mst I 20, 6.
Goberna ditzan khiristiak / Palestina orotan, / Eta ützi dezan phausian / Erruma eta üngürünian.
Xarlem 1210.
Herabia da aisan eta phausian izateko amurio desordenatü bat.
CatS 9.
Meza bezperak entzuteko gisan eta pausuan, lanik ibili gabe.
Arb Igand 75.
Pausuan jartzen nintzan / kutxaren xokoan.
Etcham 221.
Egün phausian ez ginaintia / goxoki egon beharrez?
Casve SGrazi 98.
v. tbn. Barb Sup 104.
PAUSU-ARTE.
Momento, tiempo de descanso, de asueto.
Lana zinez maite zian eta pausü artetan bazakian besten eta bere büriaren liberti-erazten.
Const 22.
PAUSU GABE.
Sin pausa, continuamente. Cf. pausugabe. Cf. tbn. E 39: Pena handi izigarri ezein pausu gabia.
Pausu gabe orhoitzen garelarik zuen fedearen berthuteaz.
Lç 1 Thess 1, 3.
Fuñean egonen zaio orhoitzapen miñbera, / Pausu gabe zeren egon behar duen behera.
EZ Man I 99.
PAUSU GABERIK.
Continuamente, sin pausa.
Ezen amaganik haurra denaz gero mundura / Pausu gaberik [herioa] darraio oiñ-hatzetik ardura.
EZ Man I 43.
Asetiatu da, atakatu da furioski eta pausu gaberik.
Tt Onsa 65.
PAUSUKO.
Sosegado.
Delissalde formala, Detxart pausukoa, / panpin iduri Bidart, Duhalde beroa.
Hb Esk 113.
PAUSU ONEAN.
Tranquilamente, sin precipitación.
Jaunaren othoitza erran dezagun atenzionerekin eta pausu onean.
CatLav 330.
(V 162)
PAUSUZ.
Con tranquilidad, con detenimiento, pausadamente; en paz, tranquilamente.
Barnetik gerla egiten dizü eta arimaren erresoma eztizü phausüz eizten.
Mst III 34, 3 (SP bakerik utzi, Ch y Leon bakean utzi, Ol manatan utzi).
Gauzak hun ala gaisto diren untsa ezagutzeko, nehork behar tizi pausuz jastatu.
AR 124.
Khantatüren dela pausüz eta behar bezala.
Mercy 16.
Erraiten düzülarik phausüz eta debozionereki zunbait Pater
.
UskLiB
46.
Hurbiltzen dire pausuz museko tokitik.
Hb Esk 188.
PAUSUZKO.
a)
De descanso.
--Nozpait zoin egün haitatü zian? --Zazpigarrena, zoin hartakoz deitzen baitzen Sabatoa, edo pausüzkoa. Bp II 8. Iraunen düte bethi [damnatien tormentek], eta eztüte sekülan ükenen konsolazionezko eta pausüzko momento bat solamente. CatLan 61. Eman zeraukotela othoitzezko eta pausuzko denboratzat. Arb Igand 60.
b)
Tranquilo, sereno.
Izan zite debot eta phausüzko. Mst II 8, 3 (SP pausatua).