1.
(-aille Urt, Lar),
zabaltzale (S ap. Lrq
).
(El) que ensancha.
"Amplificator"
Urt II 61.
"Ensanchador"
Lar.
2.
(c. sg. A; Lar, Dv, H). (El) que despliega. "Tendedor, zabaltzallea" Lar. "El que extiende" A.
Miel Lontzo Meakako Maximarekin ezkondu zanean ikusi nuan. Ollokiko Polizeto zan [arreoaren]zabaltzallea, bere emaztearekin.
JAzpiroz 118.
3.
+
zabaltzaila, zabalza(i)le.
Difusor, propagador.
Zeren autu zuan [S. Pablo] fedearen zabaltzalletzat.
AA III 87.
Zeruko sinisgarri andijen zabalzaillia, ereje guztien lotsagarrija.
fB Ic II 285.
Madrilgo itsu barri zabaltzaillak.
Zav Fab RIEV 1907, 534.
Jainko fama zabaltzaillea, / etzaitez jardun orren ur.
AB AmaE 121.
Ignaziok biraldutako zabaltzailla onek Iesusen lagunak doguz.
A Ezale
1897, 248a.
Euskaldun izakerearen zabaltzaillea izan gura neuke nabillen tokian nabillela.
Ag AL 120.
Done Pedro ta Paulo, ta beste Iesusen lege zabaltzailleai.
Ib. 133.
D´Alambert eta Voltaire gaiztakeriaren eta nabarmenkeriaren irakasla eta zabaltzallak ziranak.
Itz Azald 151 (70 zabaltzalle).
Goi-axe-zabaltzalle [Andoni Deuna] / ain maite dabenak.
Enb 111.
Berrion-zabaltzalle-batza aundia da.
Ol Ps 68, 12.
Zer elburu edo jo-muga zebilkiten berri oien zabaltzalleak?
Etxde JJ 181.
Zure egi-zabalzalea zergatik gerta zaie etsai.
"Verum praedicans"
.
Or Aitork 273.
Alta ez zelarik batere berri zabaltzaile kalakari hetarik Joanes bere jitez.
Larre ArtzainE 101.
Esparcidor.
"
Azi-zabaltzaillea duk ori, es un sembrador [...], ése no sabe tener secretos (AN-larr)"
Inza Eusk
1928, 91.
Biamonean, zalantza-giro: / belarra zabalduko ote? [...] / Zabaltzailleak asmatzen âl-du / dantzatuz beso ta sarde?
Or Eus 296.
Distribuidor, repartidor.
Zu egin zaitu Jangoikoak [...] ondasun guztien zabaltzalle.
Añ
MisE
42.
Gizon guztien Ama, pekatari guztien bitarteko eta grazia guztien zabaltzalle eta emontzalle eginik egotean.
Itz Azald 72.
Badakit albistari-zabaltzallea ibilli dala iñoiz eskutitz bat zeñentzakoa zan eziñ argitaraturik.
Ag Kr 29.
Eguneroko au ona izan ezkero zabaltzalle ugari izango lituke.
EEs 1917, 74.
Bulda-zabaltzailea belaunikatu zan kurpituan.
Or Tormes 111.
4.
Generoso.
Len estua, zekena, esku laburrekoa ta itxia, orain, barriz, prestua, emollea, zabaltzallea ta ongille andia.
Añ
GGero
174s.
5.
Derrochador.
"Desbaratador, disipador, [...]
zabaltzallea
"
Añ.
6.
(
L, BN, S; Dv),
zabaltzale (
S)
Ref.:
Lh;
Lrq (zabaltzale)
.
"Celui qui ouvre"
Dv.
"Porteur, ouvreur"
Lh.
Zabaltzalia heltü gabe arrotza sartzen da.
GH 1926, 633.
Orduan, Jainkoak ekarrita, sortzen da begi-zabaltzaile bat. On-Bidea 123 (ap. DRA).
7.
Amplificador, que alarga, extiende un discurso.
Estiloari gatxizkiola, berriz, ez da edatzallea, zabaltzallea, luzatzallea.
Lek SClar 121.