1. (V-gip; Lar, H), toka (V-ger) Ref.: Ort Voc; Iz ArOñ; Elexp Berg .
Tocar, tocar en suerte; corresponder; resultar. "Tocar, pertenecer, egoki, [...] tokatu " Lar. " Toká, corresponder en el reparto" Ort Voc. " Zeiñi tokatze jako fregaua eittia? [...]. Tokatzeko be aundixa da ba. Ezusteko desegokia gertatzen denean erabilia" Elexp Berg. v. egokitu (2) , suertatu. Tr. Documentado al Sur desde el s. XVIII, donde su empleo es especialmente frecuente en los bersolaris guipuzoanos. Al Norte aparece en un texto de finales del s. XVIII, Bordel, Arbelbide, Lafitte (ELit 143), Mattin y Larre. Txillardegi emplea el part. toka. En DFrec hay 27 ejs.
Tratatzen danean gauza tenporaletan edo korputzari tokatzen zaizkan aetan. OA 140. Toketan jako amarreko bakotxari misterio bat. Urqz 7. Amorea jagoko edo toketan jako Espiritu Santuari, Aiteari poderea, eta Semeari jakituria legez. Oe 57. Gezurtiei tokatuko zaioten partea izanen dela azufreezko suua. FamInst 805. Eia heier tokatzen zankoten [...] eman izan den legearen fagorea. Iraultza 102. Españara etortia tokau jakeela Tubal berari. Mg PAb 186. Pagatzea multa guztia, ala berai tokatzen zaiotena, nola beste libre gelditzen diranen partea. FrantzesB I 98. Ta guri orain toketan jakunez, asko da esatia [...]. fB Ic I 23. Maiorazko andijak tokau arren ta seme edo alaba bakarrak izan arren [...]. JJMg BasEsc 213. Ongi erran duzu Elizako Doktoreei tokatzen zaiela eta ez zuri kontu ematea fedeko gauza guziez. CatB 33. (tbn. en CatUlz 21) Mintza zakizkote sinpleki zueri tokatzen zaizkitzuen gauza guziez. EgunO ( in Arb Igand 176s ). Étzaut tokatzen neri ematea zuei xarralkia nere eskuián edo ezkerreán. EvAN Mt 20, 23. Guri tokatu zauku / anitzen galtzia. Bordel 179. Mantelin sedazkua, / enkajia beltxa; / dam´orren graduari / tokatutzen zaizka. Xe 180. Tokatu balitz neri / premiyua ematia [...]. AzpPr 48. Bikario jauna tokatu zaigu / kanpoetara juana. Ud 143. Aziyo ortan nik ez det egin / tokatzen ez dan gauzikan. PE 57. Baita ere utzitzen diot tokatzen zaitan senipartia egin dezan nai duana. Bv AsL 48. Mariari tokatzen zitzaion zerurako bide berri au erakustea. Ag Serm 257.
( s. XX) Beraren kontra ez degu esan / tokatzen ez dan itzikan. Tx B I 111. Bertso berriak jartzera nua / tokatzen dian moruan. Tx B III 19. Landare bezela gera: toka zaigun lur-puska maite dugu guztiz. Txill Let 126. [Zakurrak] toka zaion jabe ori maite duelako. Ib. 138. Bera baiño ahaltsuagokin oldartu bearra tokatu zaio. Etxde JJ 23. I bai tokau be parian. SM Zirik 127. Tokatzen zaien papera bete baizik eztute egiten. Vill Jaink 175. Mendi alde aietan gebiltzala, tokatu zan Aste Santua ere. Salav 79. Maixu jaunaren lanak bear du / tokatzen zaion ordaña. Olea 143. Ta erri batean tokatu omen zen [ogia] meriara bildu ta handik faltatzea. Mattin 35. Loteria tokatu. Uzt Sas 274. Preziua jarri zuk / tokatzen dan maillan! Ib. 236. Eni kantatzea tokatu balitzaut bezala. Xa Odol 347. Eta oneek egin eben alogerien, beste guztioi tokau jakun piontza, duan. Gerrika 152. Artzaintzari tokatuko zaizko gehienik lur horiek. Larre ArtzainE 42. Bizitza gogorra tokatu zaio. Albeniz 31. [Hitz berri] gaizki erabiliak bestetan, tokatzen ez zaien adieran. MEIG VII 39. Tokatzen zaion partea kendurik. MEIG IV 120.
v. tbn. El 60. Zuzaeta 103. Hb in BOEl 50. Sor Gabon 38. Arrantz 125. EusJok 59. EEs 1920, 175. Lab EEguna 71. NEtx Antz 114. Balad 229. Osk Kurl 74. Basarri 172. Alzola Atalak 135. Etxabu Kontu 81.

2. Tocar.
Borzgarna, eskiuez tokatia. CatR 65. (CatSal 65 onkitzea) Kainbat karta nola oiltu baidaud, ezdakit xa zer erran; urdu zaitad bazter guziuak tokatu tuala. Mdg 152. Atziriten gutuk amabi urratsez kantik, arrankaten gutuk beinkoan eta lein eltan grena yiri tokatra, eitzen gutuk libre. Ib. 169.

3. (S ap. A ; Foix).
Chocar con, colisionar con. "Dar testeradas o topetazos" A. "(Coup de tête du) bélier, tokatzia, thümakan " Foix (Lhande transcribe erróneamente tokalze; pese a la trad., parec tratarse de un vb. ).
Jaun horren beribilak tokatü dü kamiu argi gabe ükhüratürik zen bat. Herr 30-10-1958, 4. Zimentez betherik zen kamiu batek tokatü dü beribila. Herr 26-2-1959, 3. Astehartian, [...] S.B. Urdiñarbetararen beribilak tokatü dü L. Chamonen xefauta, Berrogañeko üngüzadan. Herr 27-7-1961, 3.