Tr. Documentado en textos vizcaínos ya desde RS. Lo emplean además Lazarraga, y los guipuzcoanos Iztueta, Anabitarte (Usauri 77), Orixe, Goenaga y Etxaide (JJ 36); tbn. se encuentra en Mirande (Pr 151). Oratu es la variante general; hay obatu en Arrese Beitia (junto a oratu ) y San Martín, y goatu en Akesolo. En DFrec hay 10 ejs. de oratu, algunos de los cuales pueden corresponder a 2 oratu.
sense-1
1.
(V, G; Mic 8v, Lar, Añ(V), Izt 7r, Dv(V), H(V, G), AApend(s.v. ebatu)),
ogatu (V-och-gip),
obatu (V-ger-och-gip; AApend(s.v. ebatu)),
ebatu (V-gip; AApend),
goatu (V-arr; AApend(s.v. ebatu)),
guatu (V-arr),
gatu (V-arr),
goratu (V-ger-arr-oroz)
Ref.:
A (goatu, goratu, obatu, ogatu, oratu); Totor Arr (guatu); Iz ArOñ (obatu , oraketan), UrrAnz; Etxba Eib ; Elexp Berg (ebatu); Gte Erd 57, 106, 243. (Con aux. trans. tripersonal).Agarrar, asir."Pegar, oratu
"Mic 8v.
"
Oratixozu gerri gerritik... Mutiko batek eskutik oratuta erabiltzen dau danera
"EtxbaEib.
"
Guatu'iosu samatik
"TotorArr.
"
Obatu eidazu eskutik polittorrek. Illetatik obatu dotsa
"ElexpBerg.
"
Eskutik gatu (V-arr), [...] eskutik oratuta eroan zeban (V-gip), eskutik ebatuta (V-gip), eskutik goatu (V-arr)"GteErd 106.
v. heldu (9). Pekatuben pixtiya [...] beti daguala biyotzari oraturik. Zuzaeta 49.
Eskallera malleetati jasteko oratu egijozu alboko aga esku ordeko oni [...], oraindino bildur bazara oratu egidazu neuri beste esku orregaz. MgPAb 118.
Alkarri eskuti edo samati oratuta. fBOlg 72s.
[Zezenari] oratu omen zion adar bietatik irmeki. IztC 249.
Besotik obatuta. ABAmaE 221 (264 oratu).
Eztakit zelan oratu neutsan ostera be txalopeari. AgKr 92.
Illotzari gerritik oratuta. ZaitSof 195.
Buruari obatuta. SMZirik 27.
Oratu buztanetik eta otzareratu eban azeria. BilbaoIpuiB 36.
Oratu e'iok hortxe. OskKurl 107.
Baña guazen lepo-narrutik oratuaz gaiari.Gerrika 273.
Hango apak eta laztanak, elkarri oratuta!MIH 310s.
v. tbn. Añ LoraS 91. VMg XII. JJMg BasEsc 266. Astar II 151. Zav Fab RIEV 1907, 96. Ur BulaAl 32. A BGuzur 110. Echta Jos 252. Urruz Zer 126. A Ardi 36. Kk Ab I 21. Arriaga Lekob 24. Ldi RIEV 1929, 210. Otx 136. Erkiag Arran 55. Larrak EG 1959 (3-6), 210. Gand Elorri 155. Osk Kurl 107. BEnb NereA 47. Etxba Ibilt 476.
azpiadiera-1.1
(Con aux. trans. bipersonal). Beste adarrik ora âl baiño lên / aizean barrena dia. OrEus 76.
Sekuleko aiñiketadea ein ei-oan bere etxeko atea goatu arte. AkesIpiñ 31.
Beste batek atzetik beste besoa oratu, eta klisk, eskuturretakoak ipiñi zizkion. OskKurl 30.
azpiadiera-1.2
(Con aux. intrans. bipers.). Cf. infra (3). Esku zardenaz baekidan / neure besoti oratu. Lazarraga B12, 1179v.
Egaz maneki, ora nekikeo txoriari. RS 230.
azpiadiera-1.3
Agarrar, atrapar, capturar. Lau milla gizon lurrean etxunik / gelditu yakez eta bost millari / oratu deutse gureak eta arturik / onantz ekarri. ZavFab,
RIEV 1907, 534.
Zamaldako gizon guztien artean ezeutsan iñok iltzailleari oratu. AgAL 125s.
azpiadiera-1.3.1
(Con aux. trans. bipersonal)."
Oratu dabe lapurra
"EtxbaEib.
Guenak sagua askatzen ta eullia oratzen. RS 298.
Ostenduko zara, ta aldi igaroa oraetan gaxta. Ib. 144.
Oratu, esetsi, estu ta lotuten dabe lapur bat bailitzan legez soka ta kateakaz. AñNekeA 243.
Josu laztana oratu dabe, / arritu zaitez, Kistarra!Enb 100.
Etzun abagunerik galtzen bere maitale-oia ostera ere bere sare lilluragarrian oratzeko. EtxdeJJ 199.
Juan biarko zaraz nere lurretatik, nun, zortzi egun igarota oratzera ezkero, eriotza izugarria izango dozu. EtxbaIbilt 482.
azpiadiera-1.3.2
Onen adineko ezkondu gabe ta beltzean oratu dukenaren gai.'La rapte'. Zait Sof 127.
azpiadiera-1.4
(Fig.). Ez dagijala euki, zeure ondriari nundi oratu, zuri berba bat entzunda. fBIc II 202.
azpiadiera-1.5
(Con sociativo).Unirse a. Erakustera Jesu Kristori bere ostatu donga atan zelan bijotza daguan pekatubaz oraturik. MgCO 41s (
CC 30 bekatuarekin oratuta
).
Emakume sobatuak, / frantzesakin oratuak. Xe 215.
azpiadiera-1.6
"
Berbatik oratu, agarrarle la palabra. Berbatik oratu eta ez zetsan laga ezkondu arte
"EtxbaEib.
"En materia de juegos y competencias, aceptar una apuesta o un reto. Itziarkuan kukurrukuari Elgetakuak oratu ei detsa
"Ib.
sense-2
2.
(Lar, Añ, H(V, G)). "Acometer el perro, queriendo morder", "arremeter el perro" Lar y Añ."
Begira xakurrari, oratuko zaitu
"H.
Peru, txakur zaunkia da, ta andijarena. Oratuten badeust?MgPAb 92.
sense-3
3.(Aux. intrans. bipersonal).Emprender, emplearse en, ponerse a."
Oraketan, ezkerreko bideari oraketan, al tomar el camino de la izquierda"AApend.
"
Lánai obátu, comenzar a trabajar"Iz ArOñ..
v. lotu (6). Goxean yagiten tzarean baxen arin, oratu zaikikioz [esanik doazan gogarteen arteko bateri]. AñEL" 81.
Negar-uluok itxi, / lanari oratu. Enb 206.
Ekandu txarrak itzi / ta onai oratu. Ib. 37.
Zure aberri maitearen odol-lokarriak tinko estutu itzazu; oratu zatzakio berari biotz eta gogo guziz. GoenY 1934, 186.
Lanari garratz oratu jako / zure poza egiteko. GandElorri 57.
Goizian izarrakaz / lanari oratu, / gaubian beranduan ondiño jarraitu. BEnbNereA 124.
sense-4
4.
(V ap. A, que cita el msOch; Izt 7r) . (Part. en función de adj.)."
Aide oratua, pariente afín"A(tbn. en Izt).
Zelango lagunagaz izan tzan, ezkonduagaz, ainbaakoagaz, boto kastidadeko-dunagaz, aideagaz, nai odolekoagaz, nai oratuagaz, eta zeinbat-garren aide zenduan. AñEL2 147.
sense-5
5."Pegarse, oratu. Oitura txarrak onak baño errazago oratuten dira
"Izt 89v.
"(V-ple), contagiarse (una enfermedad). Oratu egiten da, se contagia, se pega (la enfermedad)"A.
sense-6
6.
(V ap. A
; Añ). "Postizo"Añ.
"
Ule oratua, el pelo postizo"A.