Tr. Documentado en Oihenart, Tartas y en autores tanto septentrionales como meridionales de los ss. XIX y XX. En la tradición meridional la forma general es zinkurin. Hay zinkuri en Iñarra, Orixe (junto a zinkurin ) y Zaitegi (tbn. zinkurin y xingulin ), zinkuru en Lizardi, zingurin en Ibargutxi, zinkuria en Lizarraga de Elcano y zinkiri en Lhande (en un texto guipuzcoano). Al Norte la forma mejor documentada es zinkurina. Hay zinkuria en Oihenart; zinkurin en un ej. de Othoizlari, zinkulina en Lafitte, zinkori en Tartas (junto a zinkuri ), xinkulin en Iratzeder y zinkuri en un artículo de Eskualduna.
sense-1
1.
(B, BN-baig),
zinkurina (L, BN-baig; -kh- Dv, H),
zinkulin (L-ain, BN),
zinkuri (-kh- Sal; SP; -kh- VocBN , Gèze, Dv (BN, S)),
zinkuria (-kh- H),
zinkuru (R-uzt; AApend),
zinkiri (R-uzt),
zinkori,
xingulin,
xinkulinRef.:
A(zinkurin, zinkulin, zinkhuri, zinkiri, zinkuru);
AApend(zinkuru);
SatrVocP(zinkurina)
. Queja, lamento. "Gémissement" SP, que cita a Oihenart. "Murmure plaintif" VocBN. "Plainte, gémissement" Gèze. "Plainte affectée. Zinkhurinatik ez da ixiltzen, il ne cesse de se plaindre" Dv. "Emazteki horrekin eztitake mintza edo khexatu behar da, zeren bethi zinkurinaz ari baita (BN-baig), no se puede hablar con esa mujer, [...] porque siempre está quejándose" A. "Zinkhuri (Sal), sollozo, suspiro" Ib., que cita a Oihenart. v. zinkurka. Nik nigarrak, zinkuriak / ene bizi-lagunak. OPo 227.
Eztela izanen gehiago hazperenik, zinkoririk, oihurik, dolorerik, ez desplazerik. TtOnsa 159 (31 zinkuri).
Txakurrain txainkúrias ta emastekiain zinkúrias ez fia. LEUrt(ms.) 50r.
Ehun mila zinkurina. Bardin-bardin mintzo dira [...] bertze asko lanetan igande goiz guzia ari direnak. HUZez 12.
Nere ustez iloba-minak baino lengusinaren antzi ta zinkurinak geiago makaldu izango dute gure gizona. AArdi 98.
Harrigarri duk haatik hire zinkurinak zer diren!ZerbArtho 381.
Sasitartean zinkurin batzuk aditu-iduri ditiat aintzintxetik. OrMi 67.
Holako arrangura eta zinkurinak entzuten ditugu. Zub 122.
Nere neretto maitea, Xo! xo! [...] Xo! xo! Jainkoa zurekin / Xinkulin kuli xinkulin / Xo! xo! Xinkuli kuli xinkulin Nere maiteño xoxolin Xo! xo! / Aitatto kantuz dagozu; Xo! xo! / Xinkulinaka zer duzu? / Zure ondoan bainago Xo! xo! Iratz 140.
Nere zinkurin eta eiagora zotiñok eztitu atertuko. ZaitSof 15.
Jesus, zu bazoaz ta, / Zer egin bia-ugu? / Nigar, zinkuri, zotin, / Ai-ai eta marru. IñarraEzale 1897, 175a.
Urtarrila bero, zinkurinak gero. GAlm 1956.
(ap. DRA, que no da pág.)Olerkariak, geienik, illunabarrean dakiez joten maite-minduen zinkuriñak. ErkiagArran 194.
Iaioberriak minduriz iragarten omen ditu xingulinok. ZaitPlat 118.
Orra gure espa ta zinkurin oiekin adirazi nai duguna. VillJaink 111.
Beti bezala elhea xuhur, behar gabeko zinkurinarik gabe. ArdoySFran 224.
Ez dute heiek bezanbat hasperen eta zinkulina guri botatzen. LfELit 48.
Zinkurin hau beste norbaiti ere entzun izan diot. PMuj( inMEIG I 97
).
Mila zinkurin eta elezuri esanen dik, denbora berean hi galdu beharrez ari delarik. EtxarrenHuarte 75 (ap. DRA).
Urtarrila bero, zinkurinak gero.EZBB II 128.
Negarrak, zinkuriak, zauriak eta heriotza aipatu arren, ez digu halako bihotz ondokorik ematen. MIH 248.
Negar-zinkurinak, holako nahastekarik inoiz ontzat hartzen badu, ez zaizkio urrundik entzungo. MEIG V 114.
ZINKURIN EGIN.
Lamentarse, quejarse. Erakusten ditio odoldurik eta ebaki aundia ta Mireiren gurasoek berriro zinkuri egin zuten. OrMi 112.
Zinkurin egiteko ez-baiña zu aitortzeko da ordu. OrAitork 83.
Zinkurin egiñen dut heriotzeraño. Ib. 85.
Zinkurin egin eben Zuriñeren ezpaiñak... ErkiagArran 131.
azpisarrerakoSense-1.1
(Con determinantes). Zer da inport in dezaten zerbait zinkuria? (275). LE-Ir.
Ez lezake Jainkoari egin hanbat zinkhurina, baldin ohartuagoa balitz. DvLab 20 (202 zinkurina
).
Bakartegian izkutatzen zinkurin-asper bat egiteko. OrMi 127.
Kereonek, ordea, ikusi dunekoxe, zinkuri izugarria egin. ZaitSof 195.
Askotan zinkurina egiten zion neskameak, aspaldiko otsein batek duen familiaritate zaputzarekin. MdeHaurB 6.
azpisarrera-2
ZINKURIN EGON.
Estar quejándose, lamentándose. Badire, batere eri ez izanik ere, usaiaz edo zerbeit erran beharrez dena zinkurin daudenak. Othoizlari 1959, 217.
azpisarrera-3
ZINKURIN ETA MINKURIN.
Quejándose, lamentándose. v. zinkurin-minkurin. Lehenago konseillian sartu beharrez, othoizka, oro zinkuri eta minkuri; orai oro espantu, jik eta jak, arrotz baten merian sar arazteko. Eskual 15-5-1908 (ap. DRA
).
azpisarrera-4
ZINKURINEZ(zinkuriaz A, s.v. zinkhuri). Quejándose, lamentándose. "Sollozando" A. Bere aitaren dolüz hasi zen nigarrez, hazperenez, zinkuritz eta hiagoraz. TtOnsa 121.
Ala sabeletik, ala burutik erranguratzen zeieztenek ez baitute erdietan deusik edo bederen zinkurinaz dauden mina ttipienetarik baita. JEBur 195s.
Gauaz etzen lo egiterik, italianoak zinkurinaz eta kurrinkaz ez baiziren ixiltzen. StPierre 23.
An-emen, zaurituak, aiotsez ta zinkurinez. LhYol 44.
Lurra naigabez zegok, aizea zinkuruz. LdiBB 98.
Zinkuriñez oiu dagit. ZaitSof 92.
Titia kendu ordukoxe artega, zinguriñez, negarrez. IbargGeroko 15.
Gogoa ta irudimena orron ebiltzan, atsedengabe, loka, geleziñik, espaz, aienez eta zinkuriñez. ErkiagArran 65s.
azpisarrerakoSense-4.1
Soka-lotkarriak zinkiriz, aga-tantaiak karraskaz, katiak kurrizkaz aditzen ziralarik. "
Un long gémissement de cordages"
.LhYol 37.
azpisarrerakoSense-4.2
Flamendarrak [...], txerriak muturra askan sartu duanean egin
oi duan bezela, asi ziran zinkiri-irrintziz. LhYol 22.