1.
(
L, BN, S; Dv,
H (det., L, BN)),
xaramel (
L, BN, S),
xaranbel (
L, BN, S; Arch VocGr,
Lecl ap.
A.),
xanbel (
S-saug),
txaranbel (
B, S)
Ref.:
A (xaramel, txaranbel);
Lh (xaramel, xaranbel, xanbel)
.
Caramillo.
"
Xaranbela, le chalumeau"
Arch VocGr.
.
"
Xaramela iotzea, jouer du chalumeau"
H.
"Caramillo, silbo hecho de vegetales"
A.
"
Txaranbel (B, S), cornamusa, instrumento de pastores"
Ib.
"
Xanbel (S-saug), flûte rustique"
Lh.
Artzain batzu ingurunetako oiharzunei ihardetsarazten zuztenak, bere xirula eta xaramelen soinu ozenak.
Dv Telem 28.
Oiartzun bigun maitagarri abek besterik ez dakarkigute, baizik gure bildotsen dei-ikara ta gure artzaien xaramela.
Lh EEs
1915, 234.
Bihotza bake goxoz delarik egarri, / xaranbelen soinua zoin den hunkigarri.
GH 1932, 492.
(L, BN, S ap. Lh
),
xaramel (L, BN, S ap. Lh
),
txaranbel (Lar, A, qque cita a Ur).
"Bocina"
Lar.
"Cor de chasse"
Lh.
Jo zazute txaranbela .
(Os 5, 8).
Ur ( in
BOEg 1508 (Dv, Ker, BiblE adarra, Ol ots-adarra
)
).
Oraiñ bi ta gero beste bi jartzen dira zaldunok aurrez aurre [...], txaranbelaren agindu errea garbi entzuten da.
Ag EEs
1917, 214.
(H),
txaranbel (Lar, H (<ch-> G)).
"Bocina para hablar de lejos"
Lar.
"Porte-voix, ainsi nommé à cause de sa ressemblance de forme avec le tuyau du chalumeau"
H.
txaranbel, txaranbil
.
Bocina, claxon.
Automobilletako txaranbillakin naastuta datorkit eresia.
Txill Let 47.
Txoperrak [...] sekulako txaranbel durundua entzun erazo eutsan, gomazko madari antzeko zera esku-artean [...] estutuaz.
Erkiag BatB 44.
Beribillen txaranbela entzunerazo.
Ib. 185.
2.
"Personne criarde, qui assourdit par ses discours"
H.
3.
Canción; canto.
v. kantu, abesti.
Xaramela heien entzuteko, gose gaixtoenaren kurrinka ixiltzen omen zitzaioten sabelean.
Barb Sup 164.
Xoxoak xixtuz ari ziren oihanetik, biligarroak ttirrittaka mahastietarik, bainan esker guti zuen Kauterak heien xaramela guzientzat.
Ib. 168.
Goratik eta basatik ari ziren, oro bozkario eta xaramela.
Lf Murtuts 26.
Badut zonbait xaramela aterarik ene ardien inguruan.
Xa Odol 31.
Kantu hau altxa baladi Oilandoiko gainera / Handikan aira dadien gu denen xaramela.
Larre ArtzainE 347.
xaramel(a) (L, BN, S ap. Lh
).
Gorgorito, trino, coloratura.
"Roulade"
Lh.
Egün hartan Haritchabaletek üzten zütian xaramelak eta ezarten zian bere botz nasai arrabitaren sonia bezain ezti.
Const 40.
"
Txaranbel [...] (L, S), canto agudo"
A.
4.
txaranbil
(Sal ap. A). "Grito muy agudo" A.
5.
"
Xaramel (L-ain), coro de voces"
A.
6.
Entonación.
Hitzak izan balira bakarrik oraino... bainan hitz bakotxak ukanki zer nahi musika, eta hitz beraren xaramela bakotxak zerbait berezi erran nahi [japonesez]
.
"Intonation"
.
Ardoy SFran 218.
ERREPIKA-XARAMELETAN.
Cantando.
Ohera buruz abiatu zen errepika-xarameletan.
Barb Sup 104.
KANTU-XARAMELETAN.
Cantando.
Orduan, beren Eskual-Herriko kantu-xarameletan hasten ziren.
Barb Sup 164.
(L-ain ap. A
).
"
Kantuxarameletan ari dira, están cantando en coro"
A (s.v. xaramel).
XARAMELAN.
a)
Cantando.
Jaun Errienta ez da gehiago xaramelan ari herriko elizan.
Barb Sup 3.
Eta horra nun hixtu legun hurrisko bat altxatzen den, bihotz guziak hartzen eta bethetzen bezala dituelarik, xaramelan.
Lf Murtuts 45.
b)
A coro.
Egun hartako meza! kantu guziak xaramelan eta apuñatik, alde batetik hiriko haur guziek eta bertzetik neskatxa kantariek.
Zerb Ipuinak 664.