Onom.:
In valle Berroi. (992) Arzam 173.
Istas hereditates scilicet Eulç, Gorriç, Berroia, Ugarrun. (1196) Ib. 174.
A domo que vocatur Berroa. (1256) Ib. 174.
Laruns Berrogain. (15209 Ib. 174.
1.
(L ap. A; SP, Lar, vEys, Dv, H),
berho
(VocBN , vEys, Dv).
Zarza; matorral. "Hallier" SP. "Zarza" Lar. "Sa signification primitive est peut-être 'buisson', comme semble l'indiquer le dicton sasitik berrora, tomber du hallier dans le buisson (de Charybde en Scylla)" Dv. "Hallier, haie épaisse, naturellement formée de ronces, épines, arbustes. Ihesitan oha sasiz-berro potika, tu vas rampant de buissons en halliers" H. "Zarza [...] (Lç Lc 20, 37)" A. "Sasitik berrora (L-sar), de mal en peor, litm.: de zarza a cambrón" Ib. v. sasi.
Tr. Propio de la tradición septentrional no suletina (aunque se encuentra en Oihenart). Apenas se documenta en los ss. XVIII y XIX. Al Sur lo emplean Orixe y Ayesta.
Moisesek ere erakutsi ukhan du berro aldean, dioenean Iauna dela Abrahamen Iainkoa.
"
Auprès du buisson"
.
Lç Lc 20, 37 (He, TB berro; Oteiza, Dv, Brunet, Leon, Ker, IBk, IBe sasi, HeH othe tusto, Ol, Or lar
).
Ager zekión Sinako mendiko desertuan Iaunaren Aingerua, berro batetako su-garrean.
Lç Act 7, 30.
Den penarik laburrenaz hainberze aiz khillika / Non ihesitan baitoa sarriz berro potika.
EZ Man I 115.
Ikhe eta iaustegia / zituela pasatzen, / humilki zitzaion zahaits / eta berroak khurtzen.
EZ Noel 44.
Ene usantza gaixtoak khentzatzu errotarik, / Nabarrak nola berroak alhor zainhoetarik.
EZ
Eliç
62.
Berzeren eskuz sugea berrotik athera nahi du.
"
Du buisson"
.
O Pr 686.
Oreinak, sobera gizendu direnean, urruntzen dira eta bere berroetan sartzen.
"
Dedans leurs buissons"
.
SP Phil 85.
O berroa, berro kruela! / Gizonek egiñ koroa! / Egiñ akit su dibinoen / Amudiozko berroa.
Gç 90.
Nola erran izan zioen Jainkoak [Moiseri] berroaren erdian.
He Mc 12, 26.
Erran zahar batek dio: Berho eta sasi zailari aihotz zorrotza
.
Arb Erlis 6.
Xoxo zozo, dohakabe, / Berhoz berho, sasiz sasi, / Nondik joanen haiz ihesi?
Ox 106.
Xoriak, hek, aspaldi ixilduak ziren, arbola ziloetan, berro zokoetan kukutuak, ez-deustuak ere!
Barb Sup 141.
Berro horren gibelean eman gaiten.
Ib. 55.
Behin ere arthiki ez duen untzia behar othe du berhorat arthiki, gaur lehen aldikotz?
Barb Piar I 16.
Berho guzien gainetik, / Hedoi guzien azpitik, / Oren bat harat, / Oren bat hunarat!
Barb Leg 141.
Eztitut ja iraganen / berro ziloak jauzian, / makila firurikatuz / lehen bezala lorian.
Etcham 163.
Txilintxa-soñua garbi entzuten da eten bage, ta gero, ezari ezarian berro aundi tartetik buztinsuillean oiuak entzun iduri dire.
Or Mi 105.
Eta horra Joanes oihan-pean sartua, berhoz-berho, otharrez-othar, ohoinaren ondotik joaki.
Lf Murtuts 42.
Zaldizainak itzali dira xara eta berho-zokhoetarat, beren izenik salatu gabe.
Herr 9-3-1961 (ap. DRA
).
Berro ttipian atxeman daite erbi handirik.
EZBB I 68.
Berro zailari aihotz zorrotza, eta eritasun handiari erremedioa doblezka.
Ib. 68.
Txorien bizitetxe / zugaitz ta berroa.
Ayesta 144.
2.
(vEys, Dv, A),
berho (L, BN-ad-lab; vEys, Dv)
Ref.:
A;
EAEL
383
.
Seto; cercado.
"Haie vive. C'est en ce sens qu'habituellement le labourdin emploie ce mot, qui ne paraît usité en Cize, ni Mixe, ni Soule"
Dv.
"(L), seto"
A.
"Cercado [...] (Lç Lc 14, 23)"
Ib.
v. hesi.
Oha bidetara eta berroetara, eta bortxaitzak, sartzera bethe dadinzát ene etxea.
"Haies"
.
Lç Lc 14, 23 (TB berro bazterretarat; Brunet, Ol, Or esietara).
Berhoak moztea eta aphaintzea.
Dv Lab 203 (A: 'el desmochar setos y adornarlos').
Bazen etxeko jaun bat, zeinak landatu baitzuen mahasti bat, berroz inguratu, lako bat ere hartan egin.
Dv Mt 21, 33 (TB berro; He, Ur, Ur (V), Echn, Samper, Ol, Leon, Ker, IBk (h)esi, SalabBN hersi, Ip zerrallü, IBe harresi).
Bidean goiti zetorren bizikletadun batek bide-bazterreko berrora inguratu behar izan zuen arin.
"Hedge"
.
Mde Pr 100.
3.
(
AN-ulz),
berho (
Dv).
Campo sembrado.
"Champ semé"
Dv (que cita O Pr).
"
Bérrua, lo que es finca"
Iz Ulz.
Erkida berho xoriendako.
Saug 67 (tbn. O Pr 501, que traduce: "D'un champ semé, qui a plusieurs possesseurs, les oiseaux tirent tout le profit").
Biden ber<h>o, txorien dago.
Bela 8 (en TAV choriendaco, pero en el orig. según Peillen, así como en la ed. de 1896, hay txorien (<chorien>) dago
).
(AN, Ae, Sal, S, R; Aq 705),
berho (Arch VocGr)
Ref.:
A; A Aezk; Iz R 394.
"Le champ nouvellement défriché"
Arch VocGr.
"Tierra que de nuevo se labra, lurberria, lanberria (G), berroa, labakia (AN)"
Aq 705.
"
Berro, rotura"
A Aezk.
"
Bérroan érratan, quemando la artiga"
Iz R 394.
4.
(O Not (
SP
), Aizk, A).
"
Berro H[ispanice], sium, laber: V[asconice], locus humidus, ac umbrosus, in quibus plerumque haec herba crescere solet"
O Not 49.
"
Berroa (O), lieu humide et ombrageux [por 'ombragé']"
SP.
"
Berroa (L), jaral, maleza, moeda, matorral, zarzal. (O) lugar húmedo"
Aizk.
"(L), lugar húmedo"
A (tomado tal vez del anterior).
5.
(V, L-sar ap. A
),
berho (O-SPAd?SP).
"
Berhoa,bois taillis"
O-SPAd 883.
"Jaro"
A.
BERRO-BAZTER.
Seto.
Habil bidetarat eta berro bazterretarat, eta aurkitzen ditukanak, bortxa zaik sartzerat, ene etxea izan dadin bethea.
TB Lc 14, 23 (Dv berro bazterretara; Lç berroetara
).
BERRO-HESI.
"Bouchure" T-L.
BERRO-MAHATS (V-gip, L).
Ref.: A; Elexp Berg. "(Lc), arándano" A.
BERRO-ONDO.
Seto.
Zohaz bideetarat eta berro ondotarat eta bortxaraz zatzu jendeak sartzerat bethe dadin ene etxea.
He Lc 14, 23 (TB berro bazterretarat
).