1. (gral.; SP, Lar, Lar Sup , Aq 947, Añ, Dv, H) Ref.: A (bera, berean); EI 227; Iz Ulz (emen berian); Gte Erd 52, 256; Elexp Berg .
(El) mismo, (el) propio, (él) en persona (lat. ipse). "Egun beretik, dès aujourd'hui" SP. "Aquí, allí mismo, emen bertan, an bertan [...]. En el Cielo mismo, en la misma casa, Zeruan bertan, etxean bertan" Lar. "Aora luego, orain bereon" Lar Sup. "Allí, an, berean (AN)" Aq 947 (puede tratarse de an berean, a pesar de la coma). "(Lo) mismo, mismísimo, bera, berbera" Añ. "S'il a le sens de 'lui-même', le nom et le pronom prennent tous deux la désinence casuelle. Gizonari berari, à l'homme lui-même" Dv. "Berean: Hemen berean, ici même, sy. V, G bertan. Orai berean, à présent" H s.v. bere-. "Atzo berean (S), ayer mismo" A. "Emen berian, ementxe berian, berióntan, aquí mismo" Iz Ulz. "Amari berari egin zion kalte (G-azp-goi, AN-gip)" Gte Erd 52. "Dokumentazionea bakotxak berak joan (=eraman) behar du (BN-arb)" Ib. 256. v. 1 ber; berbera (2) ; cf. berau, berori. Tr. De uso general. En la construcción más frecuente, el sintagma nominal y bera están unidos en aposición, tomando ambos los mismos sufijos de determinación o declinación; sin embargo, la construcción del tipo Jainko berak emana es usual en los textos antiguos: aparece en Dechepare, en J. Elizalde y, alternando con la anterior construcción, en Leiçarraga, Etcheberri de Ziburu, Capanaga, Gasteluçar y Belapeire; en Axular y Pouvreau lo hallamos además tras sust. det. A partir del s. XVIII, si bien es la única empleada por Mendiburu, va escaseando más, y la mayoría de los autores, durante los últimos doscientos años, usan construcciones del primer tipo; con todo hallamos ejs. del segundo en Etcheberri de Sara, Cardaberaz (EBO 54), Larreguy (I 291), Mihura (127), Ubillos (72), Moguel (CO 173), V. Moguel (86), Añibarro (EL 1 224), Aguirre de Asteasu, Lardizabal, Hiribarren (Egia 119), J. I. Arana (SIgn 96), Iturzaeta (Itz 37), KIkV 74, Inza, Oxobi, Lizardi (IL 92), S. Mitxelena (Aranz 168), Irazusta (Bizia 58), Bilbao, Zaitegi (Plat 39), M. Atxaga (Gazt 15), Labayen (SuEm 205). En algunos contextos es especialmente frecuente, p. ej. en orai beretik, que usan Chourio (I 22, 5), Haraneder (Gudu 165), Baratciart (114), Monho (88), Duhalde (211), CatLuz (2), MarIl (111), Goyhetche (323), Duvoisin (LEd 175), Hiribarren (Egia IX), Laphitz (87), Elizanburu (Po 218), Joannateguy (SBi 38), Hiriart-Urruty (Aurp 221), J. B. Etchepare (99) o Larzabal (Iru 32); sus equivalentes meridionales oraintxe bertatik y orain bertatikan aparecen, respectivamente, en Uriarte (MarIl 31) y Pello Errota (116). En los casos locales de declinación, bera aparece declinado como determinado (etxean berean, hara berera, etc.) en los textos septentrionales y navarros; en los occidentales, por el contrario, se declina como indeterminado (etxean bertan, hara bertara, etc.); podemos citar las excepciones de Goyhetche, que emplea en alguna ocasión bertan, y de Lardizabal, que usa berean.
O anderia, ezin date ehor zure bardinik, / Gainekorik zuk eztuzu Ieinko beraz berzerik. E 107. Mirail bat nik ahal banu hala luien donoa, / neure gogoa nerakutson sekretuki han barna, / han berian nik nakusen harena ere nigana. Ib. 143. Hunegatik Iainkoari berari-ere etzaió laido haién Iainko deitzera. Lç He 11, 16. Emazte haur hatzaman izan duk adulterioko egitate berean. "Sur le fait même, commettant adultère" . Lç Io 8, 4. Oek guztiok / ortuan iragarorik, / eroan eben / Kristo bera loturik. Lazarraga A29, 1200v. Orazino haur nork egina da? --Iesu-Kristo gure Salbatzailleak, eta bere ahoaz beraz berak erakutsia. Mat 86. Iaietan ezin gabiltzke / bertze garien igitan, / baña au igita daiteke / Korpus Kristi egun berean. Elizalde 141ss. Atratzen denean Sazerdotea Sakristiatik rebeztiturik begiratu bear diogu Iesu Kristori berari bezala ikusi baigindu zioaienean guregatik ofrezitzera. Ber Trat 12r. Ifernu berean sartzea. EZ Man I 94. Lehenbiziko partean dire Jesus Kristo sortze-aitzineko gauzen gañean Noelak. [...]. Bigarrenean, Jesus Kristoren beraren gañean Noelak. EZ Noel 27. Athera ziazotela aitari berari bere begietarik bata. Ax 348 (V 231). Iainkoaren donua eta emaitza, Iainkoa beraganik baizen bertzetarik ezin datekeiena. Ib. 454 (V 296). --Nok ordenadu eban Pater Nosterren oraziñoa? --Iesu Kristo berak Apostoluak eskatua gati. Cap 36. Premiak berak egiten dituz orduan obligaziño geiagotako. Ib. 69. Hori eginik, konsidera zazu emeki eta bakerekin nola oraiko oreneraino ibilli zaren Iainkoarekin, lagunarekin, eta zure burua berarekin. "À l'endroit de vous-même" . SP Phil 512. Biek elgar aditurik [egiñ dute], / lehenik amudioak, / gero Jainko Haur beraren / indar handi dibinoak. Gç 77. Zure Spiritu Sainduak berak ontasun guzien ithurrirat gidatuko nau bide xuxenean. Ib. 50. Jesüs Jaunak berark Ebanjelioan erran derikü. Bp I 70. Amorekatik hura egon ladin Dabid berak egin zerion Tabernaklian. Bp II 84. Jesu Kristo gure Jauna bera. ES 153. Orai aiphaturikako gauzen frogantzatzat ekharriko dut Axular beraren obra. Ib. 145. Orien eran berea egiten duena iganen da Jesus beraren aldera. Mb IArg I 348. [S. Joan Bautista da] santu, aurtasun beretik eremu batean sartua. Ib. 70. Markesak berak, gure Aita Klaudio Jeneralari guzia eskribitu zion. Cb Just 43. Eguzkia bera / bere aurreti / ilundurik doa / argi bagarik. Oe 159. Gau onetan bertan. Ib. 155. Hil zuen gero Absalon, erregeren semea bera. Lg I 320. Joseph bere esposari berari. Mih 35. Ezpataz zian bere khorpitza igaran ta hil han berian. Egiat 174. Leku infámean bérean triunfánte kastidáde garbi edérra. LE JMSB 120. Txarrijak berak, ain ezaña izanik, daukaz izen asko. Mg PAb 87. Au izanik garbitasuna bera. AA III 393. Matrimonioari dagokan garbitasuna gorde gabez matrimonioan bertan. Ib. 395. Añ itsusia iritzi zion Judas berak ere bere bekatuari. AA I 424. Dela Jainkoaz beraz, guri bihotzera mintzatuz, dela gure kofesorez. Dh 216. Sartu zaitekez Elexan ikara lotsazkoak; begitandu bekizu zeruan bertan zagozala. Añ EL2 16. Gidatiak izan ahal gitian zelüko gloriala Jesüs-Kristez berartzaz. UskLiB 28. Zertako ez mement huntarik beretik? Ib. 210. --Nola! alderagotik al dator? --Emen bertan atzeman diteke. It Dial 4 (Ur emen bertan, Dv hemen berean, Ip heben berian). Aingeru batek adierazo eban Jesusen beraren etorreria zerutik luurrera. Ur MarIl 22. Eta du mement berean / Leher egiten han bertan. Gy 257. Itho zuten han berean. Ib. 147. Simon berak ere Feliperen esanai ezin arpegi eman zien. Lard 491. Apaiz-Nagusiak berak ere etzuen onean eraman bear. Ib. 446. Jainkoak lege zarrean berean ere ezkonduen elkarganako leialtasuna zorrotzkiro agintzen zuen. Ib. 22. Tabernakuloan bertan. Ib. 85. Horren erratea bera ahalkagarri zaio. Hb Egia 3. Eitzazu kan berian zore oberta altarian antzinian. Hual Mt 5, 24 (Samper kan berean, EvAN an berean). Abereak eskutik bertatik jan. Arr GB 45. Argizagia bera baño da / Euskera apatzagoa. AB AmaE 426. Zaldia plazan bertan itxi eban deslai. Ib. 307. Ohartu zenean burregoa bera ikhara daldaretan zuela. Jnn SBi 141. Bada hor egiazki gauza bat, Erlijione gabekoen beren begietarat dohana. Lap 323 (V 147). Jinkoa bera baizik ezta hura beno gorago, ederrago, photeretsiago eta handiago denik. Ip Hil 214. Dana egoan bakean, dana Mañasiren arimea izan ezik, eta bestien bakeak berak miñ barria emoteutsan neskatilleari. Ag Kr 117. Eta erreboteko harriek berek baitituzte beren zilo eta zizkak. JE Bur 28. Bere Jaungoikotasunagatik Aingeru guzien eta baitta Espiritu Santu beraren ere aurretik dala zeruan. Inza Azalp 79. Eta oro emaiten dire, erhiez zirtaka, tokian berean dantzatzen, hau pulliki kantatuz. Barb Sup 61. Beren etxeetan beretan. Ib. 114. Gertaera oek danak, Pernandori berari gertatuak ote dira? Etxeg ( in Muj PAm 20 ). Zilarrezkoa dirudi hantxet han Axulaiko kaperak, / Nundik baititiu, bethi bihozdun, gerizatzen Ama berak / Dantxariatik Mugarreraino Lapurtar herri ederrak. Ox 31. Prantzitik etorriak eta emen bertan ari ziran karlistak, berriro sartu ditezke Gobernuaren soldaduzkoan. Or SCruz 34. Bakaldun jauregijan basuan baxen eroso ibiltten ikusiko dozu emen, bakaldunaren beraren eta jauregi-gixon guztijen arrigarri ta omengarri. Otx 6. Gure lanaren gaitzagoa, asabaen zabarkeria ta izkeraren bereiztasuna bera etsai ditugula. Ldi IL 57. Herodesek berak Erromanoeri obeditu behar zuen. Zerb IxtS 78. Ibillera guztian, argi gozo dario, goiz-argi, Asisko bertako egun-sentiak bezela. Lek SClar 121. Txakurra be bero ebillen. Ta Kukubeltxu beragaz "baltzioan" egiteko gogoa baten baiño sarriago izan ebalakoan nago. Bilbao IpuiB 154. Beltza zan nere biotz-utsunea margoz bete da ta polita dirudi orain tristurak berak. Txill Let 116. Orai berean harat joaiten baniz. JEtchep 81. Datorkion irabazi-lantsaria norberaren antzetik bertatik bakoitzari ezpaitatorkio. Zait Plat 139. Beste izaki ori zein den esan bearrik eztago: gizona bera. Vill Jaink 57. Erosi bage saldu, gatxik eta galtzairik jasateke. Zer egin ete eban Gabontzak berak, asieran? Erkiag BatB 155. Ameriketan bertan, onen izenak, alde batetik besteraiñoko arrada eman du. NEtx LBB 77. Arreba edo menturaz aita bera jinen zauzkik ikustera. Etchebarne 27. Tximista bera baiño argiagoa omen zan. JAzpiroz 108. Etxe Zuriko Nagusia bera banitz legez agurtuaz. Gerrika 211. [Film honetako sinbolo guztiak] egilearentzat berarentzat ere argi eta garbi ote zeuden beti? MEIG I 198. Moguer-en gertutzen ari diren jaialdiaz zerbaitxo jakiteko, Moguer-eko bertako Alkateari idaztea izango duzu onena. Ib. 205.

2. (V-ger-m, G-azp-goi, AN-gip, L, BN, R; SP, Ht VocGr, Lar, Añ, Dv) Ref.: A (berean); Gte Erd 52, 53 .
(El, la, lo, etc.) mismo (lat. idem). "Leku berera bihurtz<...>, retourne au même lieu" SP. "Même" Ht VocGr 385. "Mismo, aplicado a otras cosas [las entradas anteriores son "yo mismo", "tú mismo', etc.], bera, lat. ipse, idem" Lar. "Actualmente, con relación a lo pasado, orduan, ordu berean, lat. tunc" Ib. "Quand bera accompagne un nom, il suit ce nom et marque le cas s'il a le sens de 'même'. Gizon berari, au même homme" Dv. "Egun berean (V-ger), en el mismo día [...] Gisa berean (L, BN, R), de la misma manera" A (cf. ib.: "egun bereatan il jatan alaba gazteena" (V-ger)). "Lapur berak (V-ger-m, G-azp), ohoin berek [ebatsi] (BN-arb)" Gte Erd 53. v. berbera (3). Tr. De uso general. Es algo menos frecuente en textos meridionales. En Lazarraga y Beriain aparece acompañando a un sintagma nominal que puede tomar los sufijos de determinación y declinación. Hallamos algunos pocos ejs. de declinación indet. en casos locales: así bertan en Lazarraga, Lhande (Yol 12), Zaitegi (Sof 18) y Ugalde, berartan en Mercy y Mendigacha.
Bertan date irekiren lurra oren berian. E 67. Nitan ikhusi duzuen, eta orain enzuten duzuen konbat bera duzuela. Lç Phil 1, 30. Othoitz egin zezan heren aldian, hitz berak erraiten zituela. Lç Mt 26, 44 (He, TB, Dv, Echn, SalabBN, Samper, Hual berak; Ker berberak; Ip ber; Ur aiek berak, Ur (V) leengo berbaak eurak). Nun idoro eben [...] itxi eben maneran bertan. Lazarraga A, 1138v. Zeñek Maistruak bezala erraten dizkiotela munduan ibildu zenean predikatu eta erran zituen gauzak berak, eta deseoareki berareki aprobetxa ditezen bere Ebanjelioan erakusten duen dotrinas. "Las mismas palabras [...] y con el mismo deseo" . Ber Trat 54r. Guri ere egikeguzu / laster fabore bera, / baldin erortzen bagare / lazeria berera. EZ Noel 133. Molde berean erran ahal diteke miserikordiaren esperantzan bekhatu egiten duenaz ere. Ax 151 (V 99). Debozionea eta hori eztira gauza bera. SP Phil 473. Gauza bera da munduko gloria. Gç 30. Ezin iskiriba dezaket, Autor berak [Hugo Kardinalak] dioen bezala. ES 189. Berriz huts beretan eroriko zare. He Gudu 44. Beren beldur berarekin arkitzen ziran beti. Mb IArg I 335. Handik laster, entzuten du boz bera. Lg I 252. Arramaiatzaren hogei eta hamar denian urthe berartan. Mercy 10. Bide berás joan beárko joan bear duénak, berzelá estaike elléga. LE Prog 114. [David zan] gizon andi bat; eta odol, ta etxe beretik etorri-beharra zan Munduko Salbatzallea. Ub 39. Ipiñi dot liburu bera Bizkaiko euskeran. Mg CO IV. Egia da, beste konfesoreak ere esku bera duela buldaren bidez. AA II 81. Bada ni ere zeru berak, zorion berak higurikitzen nau. Dh 182. --Zelan yatzi zan? --Yatzi zan bere arimia, Jangoikotasunaz baturik.--Eta bere gorputza zelan geratu zan? --Baturik Jangoikotasun beragaz. CatLlo 25. Begiek bethi letra bera ikhus dezaten gatik pronontziazione berarentzat. MarIl VI. Itztegi beraren irureun, ogei ta zazpigarrengo orrikaren bukaeran arkitzen dira itz oek. Izt C 134. Mendi berean, zegokion onorearekin gorputz-illa lurpetua izan zan. Lard 99. Kanako ezteietan zure Seme Jaunari erran zinaroen solas bera, orai-ere idokozu gugatik. Dv LEd 144. Ez ginezan bortzek soineko bera ekhar. Laph 89. Gauza bera esan biar diozute ere arreba Klarari. Bv AsL 99. Urthe berian bürüllan. Ip Hil 202. Xede berak, osoki berak izanik ere. HU Aurp 104. Igortzi edo gantzututen deutsala bere bekokiya Krisma Santuagaz, berbak esaten dituzan denpora berean. Itz Azald 131. Mertxede eskatu zitzauna egin balau ezren enuxaten eta xarrekitezren adexkidetarzun berartan. Mdg 124. Nik berriz ere galde bera. JE Bur 120. Gizonik andienen izen ta entzutea laster asko utsera etortzen dan era berean. Ag G 12. Zure asmo bera izan nuben. Alz Txib 106. Emon egijuela, euren senarrai legez, batzarretan eta agimendubetan sartzeko eskubidia, eta, era berian, autarpidia eta auzijetarako entzupidia ta ebazpidia. Otx 45. Edermena ez degu guziok margo bereko ariez eioa. Ldi IL 113. Begiak ere zulo berera / zuzentzen oraiñokoan. Or Eus 221. Etsaiak entzuten ditut bethi solas beretan. Zerb IxtS 115. Iru izen auekin piñu bera ezagutzen da. Munita 152. Kristo Erregen eguna zala / izentauriko egun ori, / egun berian gaixotu ta il zan, / ez al da au miragarri? BEnb NereA 147. Eta artzaina bere artaldeaz mintzatzen zen, mutiko bat bere emazte gaiaz bezala, aita bat bere haurrez bezala, amodio berarekin, atsegin berarekin, ohore berarekin. JEtchep 52. Eliz bertan Jaungoiko berari otoi egin eta lenengo Jauna artu, jolas berak alkarrekin egin, gose ta ase berak alkarrekin igaro, soñu berarekin poz-dantzak beko edo goiko plazan egin. Ugalde Iltz 21. Zer zerasan? Beti lelo bera, Ebanjelioan ikasia. Ardoy SFran 104. Maite zaitunak, Poliu, zure zori bera iritxi beza. Ibiñ Virgil 40. Ez al gaituzu bada, guziok, aberats eta pobre, Egille Beraren ume? Lab SuEm 196. Izen bera duan beste [libruru] au. Berron Kijote 82. Han etzen haatik Gasnategiko josteta bera. Etchebarne 37. Berriro kontrario berarekin, Irazurekin alegia, andik ogei ta bat illabetera. JAzpiroz 140. Batzuak naiago izango dituzte loreak [...], ostoak ain usai txarra nolatan daukaten. Baiñan indar bera daukate. Ostolaiz 65. Aurreko ipuin bera aurkeztu eustan idazkariak. Gerrika 119. Teknikoak eta zientifikoak, bidenabar, ez dira gauza bera, zuk besterik uste izan arren. MIH 216.

3. (gral.; SP, Urt, Ht VocGr, Lar, Añ, VocBN, Gèze, H, Zam Voc), bea (V-gip, G, AN-gip-larr-araq, S). Ref.: Bon-Ond 169; A; EI 226; Lrq /bea/; Holmer ApuntV; Etxba Eib; EAEL 338. (Usado como pronombre de tercera persona). Él (mismo); (pl.) ellos (mismos). "Bera, aquél mismo" IC 59. "Bera báño sendoagoaz hilla izatu da" Urt I 12. "Soi, se" Ht VocGr. "Étele, ara bera, lat. ecce illum, eccum" Lar. "Inexistente, beragan dana" Ib. "Ela, veisla, ona bera, orra bera, ara bera" Añ. "(Ir a su) presencia, bere aurrera, beragana joan" Ib. "Ellos, aquéllos, (V) eurak, (G) berak, (AN) ek" Ib. "Continuar, proseguir [...], ekin, emon berari" Ib. "Bera (p.), le même, la même" VocBN. "Bera (pr.), lui-même, soi-même" Gèze. "Berartan (S), en lui-même, dans son sein" Dv. "Berak erran daroku, lui-même nous a dit" H. "Berak (G), ellos" A. "El (Gram.)" Zam Voc. "(Pron. réfl.), lui-même, elle-même, soi-même. Berak, eux-mêmes, elles-mêmes" Lrq. "El, ella" Holmer ApuntV. "Él, aquél mismo. Conviene advertir que en castellano dicen habitualmente "él" aun refiriéndose a "este mismo", "ese mismo"; y en tales casos no debe decirse bera, sino berau y berori" A. "Berartan (S), en él [...]. Berartaz ebaki (R), cortar con ello (cuchillo, etc.)" Ib. "Beratan (V), en ello. Beratan dago zure betiko zorion edo zorigaizto guztia" Ib. v. hura. Tr. De uso gral. La forma de gen. beraren es utilizada generalmente en contextos no anafóricos (es decir, aquellos en los que no tiene un antecedente en caso ergativo, absoluto o dativo dentro de la misma oración); hallamos sin embargo unos pocos ejs. de uso como anafórico, en contextos en los que habitualmente aparece bere; así beraren büria [erho zin] (Etch 626), ezaguturik aitak beraren antza eta amaren edertasuna bere semietan (Bv AsL 73), beraren eskutikan ez gaitzala laga (Tx in Imaz Auspoa 24, 55); v. tbn. Barb Leg 129, Zait Sof 151, Mde Pr 179. Es más frecuente el uso anáforico de berarekin, p. ej. en gizalegean auzotasunak artu-emana darakar berarekin (Etxde JJ 226), eraman zuan, bada, berarekin (Anab Poli 53); v. tbn. Ag G 190, Ir YKBiz 99, Mde Pr 136, NEtx LBB 162, Berron Kijote 222.
Gomiz Gonsaluch bertan zan, / beragaz Presebalen kaltean. Mondr 34s. Penak oro jiten dira Ieinkoaren nahitik / Eta berak permititzen oro hobenagatik. E 239. Tormenta handi bat altxa zedin itsasoan, hanbat non untzia bagaz estaltzen baitzen: baina bera lo zetzan. Lç Mt 8, 24 (Dv, Ur, Ur (V), Ip, Ol, Or, IBk bera; He, TB, Echn, SalabBN (h)ura; Hual, Samper, Leon, Ker, IBe Jesus ). Eta Iudas Iskariot, zeinek bera traditu-ere baitzuen. " Qui aussi le trahit" . Lç Mc 3, 19 (cf. Mt 10, 3: Iudas Iskariot, hura traditu-ere zuena, "qui même le trahit"). Eta gauza hauk erraiten zitiat munduan, dutenzát ene alegranza konplitua berak baithan. Lç Io 17, 13. Oi orain, barriz, nik ifini dot / bera kateaz loturik. Lazarraga A14, 1181v. Dohatsu dira miserikordia egiten dutenak, zeren hala berek ere miserikordia ardietsiko dute. Mat 158. Iaungoikoari graziak emateko berak eta berzek aren ganik errezebitu dituzten ondasunen gatik. Ber Trat 72r. Esan dit gaztiga degizudala naiztebala monja zeran, bera orain serbi dezazula. CartAzp 126. Hala dio San Agustinek gerthatzen zeikala aldia batez berari ere. Ax 47 (V 30). Baiña zertako sartzen naiz ni [...] zure laudorioen aiphamenean? Berak dira bere buruz asko gora mintzo. Ib. 9 (V 5). --Nolan, señalean, ala figuraan bakarrik? --Ez Iauna, ezpada bere sustanzian, eta bera dana legez. " En su misma real sustancia" . Cap 64. Bana hura, hargati, / Nizaz ezt' axolan, / Et' enu itoiten, berak / Sartu nauen penati. O Po 28. Zeinek ere baitu ogena, / Berark dezan bak' izuna. Ib. 43s. Ematen da bera, ogi eta arno / Idurian zarratua. Gç 124. --Manü honek zer debetatzen dütü? --Berartan edo bestetan gogo, hitz, eta egite likhitz güziak. Bp I 96 (cf. infra BERARTAN). Bere ethorkia, eta leinua, arbasoak, eta berak egin etzituen gauzak, etzituela bereak deitzen. ES 105. --Aiteak nogañik dau izaitea? --Ez inogañik, Juana, ezpada beragañik. Arz 31. Aiñ bete-betean jo zuen bere etsai illun itxusi ura, non sekulako beregandik igeseragin zion, eta orrekin bera gelditu zan betiko argi-uts ederra. Larz SAgust 6. Batbederak irakurtüren dü berak enthelegatzen dian lenguajia. Mst XXI. Jesus beragana bere ager-aldi guzietan joatea, beragan gogoa ta begiak ezarri ta humil-humilki ta errespetu andiarekin egotea. Mb IArg I 391. Birjiña, nere Amandre, Jainkoaren Ama maitea: Zuk bai dakizula bera amatzen. Cb Eg II 136. Samsonek bilhatzen zuen ezkontza hartan parada bihurtzeko filistindarrei berek hanbat urthez israeldarrei yasan-arazi zioten gaixkien ordaina. Lg I 225. Bere Ikasle Anaje onai / Berak emonik bere eskuz: / Bera eginik jan, edana; / Beragaz bildu gaituz. Añ EL1 172. Joaten zera bera ekusteagatik, ta berarekin egoteagatik. AA III 552. Zer dire othoitz, hanbat barraiamendurekin, erdietan zer zerasan berak ere etzakien gisan egin dituen hek? Dh 142. Izan biar dau zure salbaziñoiak balijo guztiz andikuak; bada beragaitik eldu zan Jaungoikuaren semia kurutze baten illtera. Ur MarIl 107. Zotza Sauli erori zitzaion. Ibiltaririk azkarrenak bereala beraren billan joan, eta guzien aurrera ekarri zutenean, ikusi zuten, beste guziak baño askoz luzeago zala. Lard 156. Lürrak berartan badü gozo künte hanitx. Ip Dial 48 (It bere barrenean, Ur bere beraren barruban ). Buztinak eta laphitzak ur guti uzten dute jaustera berak baino beherago. Dv Lab 109. Eta azkenez, gora Lauburu! / Euskel-erriko bandera, / Beragaz geure Foru maiteak / Biztuko doguz atzera. AB AmaE 39. Isaiasek erraten du oraino Salbatzaile hura sorthuko dela Birjina baten ganik; berak ezarriko dituela bide onean jainko faltsuen adoratzaileak. Jnn SBi 4. Gobernamenduak nun behar ditu hautatu bere mutilak? Berak bere eskoletan argitu eta altxatu haurretan, ala Elizarekin egon direnak heiekin lerroan ezarririk, erdizka? JE Bur 51. Ana Josepak zer erabaki duan berari, mutillari, esan bearko dio. Ag G 306. Aguriari itz egin biar yakola ta beragaz aitu, ia onian zuzendu al eitekian zorritxarreko arazo a. Kk Ab I 26. --Alkate ta Etxenagusia al dira? --Bai, bai berak dira. Lab EEguna 109. Manatu zioten [Errege-Jaunak bere haur eta andreari] berarekin itzul zitezen etxerat. Barb Leg 69. Ordu aretan baña, Urtziren mosubak / osatuten dauz euren zauri odoltsubak, / Berak legortuten dauz nekezko negarrak. Laux BBa 58. Beak [txolarreak] baño kalte aundiagoa egiten zuan zomorro bat, garia baño geiago jaten zutela ikusi-ta. Munita 141. Berarentzat ezan egon errukirik: barre egin eutsen ugari eta gero kartzelaratu. Bilbao IpuiB 249. Nola baliatzen zituen haurrak, hauier manatuz berek gogoz ikasi otoitz eta egiak gero etxean egun guziez burhasoeri errepika zitzaten. Ardoy SFran 323. Atzera bueltan etorri giñan / jun bezin mutil azkarrak, / beragatikan Jaungoikuari / ematen dizkat eskerrak. Uzt Sas 125. Gurekin jan zituen arrainak, berak arrapatuak ere bazituen. Etchebarne 36. Bera dogu buruko / miñaren zaindari, / eta San Sejismundo / deritzo berari. Ayesta 30. Lino Lazkano zan gure komandantea; bergararra bera, baserritarra gaiñera. AZink 66. Lapurtarra, klasikoa eta ez hain klasikoa, berek bertan behera utzia dute, Iratzeder edo kentzen badugu. MIH 122. Ez dugu horrenbestez esan nahi berarekin bat gatozenik. Ib. 321.

4. Solo, único. v. 1 ber (I, 2), bakar, bakoitz; cf. BAT BERA.
Bada Rege eternalari, immortalari, inbisibleari, Iainko zuhur berari dela ohore eta gloria sekula sekulakotz. "À Dieu seul sage" . Lç 1 Tim 1, 17 (He, TB, Dv, Ol, Ker, IBk, IBe, Bibl bak(h)ar ). --Kontrizione berareki salba gitakia? --Bai oso bada, eta ezin kofesa bagite. Bp I 67.