Azpisarrerak (sarrerak) (2)
beheratasun.
Tr. Atestiguado en autores septentrionales no suletinos hasta mediados del s. XIX; al Sur lo hallamos en CrIc y en algunos autores guipuzcoanosde la 2.ª mitad del s. XIX. No se encuentra ningún ej. de -tarzun .
1.
(L ap. A
; Ht VocGr 332, Dv, H),
beheratarzun (Arch UFH, Darric),
beheretasun (Urt Gram 40),
beratasun.
Humildad, baja condición. "Bassesse" Urt Gram 40, Ht VocGr 332. "État d'abaissement, humiliation" Dv. "Bassesse, humilité" H. "Bajeza" A (que cita el ej. de EZ Noel). La forma beheretarzun que DRA atribuye a Archu UFH no aparece en éste.
Zeren behatu ukhan baitu bere neskatoaren beheratasunera: ezen huná, hemendik harat dohatsu erranen naute jenerazione guziék. Lç Lc 1, 48 (TB, HeH beheratasun; Dv, Ker ap(h)altasun, Oteiza humiltasun, Ol txikitasun, Leon ezdeustasun, IBk, IBe ezereztasun). Ene beheratasunak / merezi duen baño, / Iaun onak ematen darot / ohore gehiago. EZ Noel 43. Zeinak ezarri baitu argia ilhunbetan, eta handitasuna beheratasunean. SP POB 34. Berehala pobrezia eta beheratasunerat erori izan dire hek berak. Arbill III 7. Mezpreza zazu deus ere baiño gehiago zure beheratasun eziñ gehiagokoa. Ch III 4, 4 (SP ezdeustasun, Ip ezdeustarzün). Urrikal bekizu, beraz, Jauna, ene beheratasuna, ene flakotasuna, zutaz ungi ezagutua. Ib. 20,2 (SP aphurkeria, Ol txikitasun, Pi ezereztasun). Behin ere bere bekhatuen eta beheratasunaren orhoitzapena galdu gabe. Ib. 21,7. Adora dezagun Jainkoaren Semea misterio huntan ageri den beheratasuneko estatuan. CatLav 389. (V 187) Gloria bedi [...] kondizione beheretako dena bere goratasunaz. Aberats dena berriz bere beheratasunaz. He Iac 1, 10 (TB aphaltasun). O Jesus humila! O goratasun soberanoa beheratasunik handienetarat jautsia! Brtc 218. Aingeruari agertu zion bere etxearen beeratasuna eta izate umilla. Lard 126. Zakeo zutik zegoan, bere umiltasun eta beeratasuna adierazteko. Ib. 420. Bere ezerezari eta beeratasunari begiraturik, aldats egiten zitzaion lanbide artarako Jainkoak autua zala. Ib. 128. Aberatsak berriz, bere beeratasunean jarri bear du [bere gloria] . (Iac 1, 10). Ur BOEg 1852. Biak adiskideki laztantzen diradela, zerren bata gere beeratasun, bear eta ezerezean, eta bestea Jainkoaren esku eta laguntzan zimendatzen diran. Aran SIgn 114. Beeratasun artatik berari ta bereai nai ta nai-ez etorriko zitzaien desonra. Ib. 23. Beheratasunean bizi behar zuten. ABv (ap. Dv).
beheretasun.
"Profondeur"
Urt Gram 40.
Humildad, baja condición. "Bassesse" Urt Gram 40, Ht VocGr 332. "État d'abaissement, humiliation" Dv. "Bassesse, humilité" H. "Bajeza" A (que cita el ej. de EZ Noel). La forma beheretarzun que DRA atribuye a Archu UFH no aparece en éste.
Zeren behatu ukhan baitu bere neskatoaren beheratasunera: ezen huná, hemendik harat dohatsu erranen naute jenerazione guziék. Lç Lc 1, 48 (TB, HeH beheratasun; Dv, Ker ap(h)altasun, Oteiza humiltasun, Ol txikitasun, Leon ezdeustasun, IBk, IBe ezereztasun). Ene beheratasunak / merezi duen baño, / Iaun onak ematen darot / ohore gehiago. EZ Noel 43. Zeinak ezarri baitu argia ilhunbetan, eta handitasuna beheratasunean. SP POB 34. Berehala pobrezia eta beheratasunerat erori izan dire hek berak. Arbill III 7. Mezpreza zazu deus ere baiño gehiago zure beheratasun eziñ gehiagokoa. Ch III 4, 4 (SP ezdeustasun, Ip ezdeustarzün). Urrikal bekizu, beraz, Jauna, ene beheratasuna, ene flakotasuna, zutaz ungi ezagutua. Ib. 20,2 (SP aphurkeria, Ol txikitasun, Pi ezereztasun). Behin ere bere bekhatuen eta beheratasunaren orhoitzapena galdu gabe. Ib. 21,7. Adora dezagun Jainkoaren Semea misterio huntan ageri den beheratasuneko estatuan. CatLav 389. (V 187) Gloria bedi [...] kondizione beheretako dena bere goratasunaz. Aberats dena berriz bere beheratasunaz. He Iac 1, 10 (TB aphaltasun). O Jesus humila! O goratasun soberanoa beheratasunik handienetarat jautsia! Brtc 218. Aingeruari agertu zion bere etxearen beeratasuna eta izate umilla. Lard 126. Zakeo zutik zegoan, bere umiltasun eta beeratasuna adierazteko. Ib. 420. Bere ezerezari eta beeratasunari begiraturik, aldats egiten zitzaion lanbide artarako Jainkoak autua zala. Ib. 128. Aberatsak berriz, bere beeratasunean jarri bear du [bere gloria] . (Iac 1, 10). Ur BOEg 1852. Biak adiskideki laztantzen diradela, zerren bata gere beeratasun, bear eta ezerezean, eta bestea Jainkoaren esku eta laguntzan zimendatzen diran. Aran SIgn 114. Beeratasun artatik berari ta bereai nai ta nai-ez etorriko zitzaien desonra. Ib. 23. Beheratasunean bizi behar zuten. ABv (ap. Dv).
Humildad, actitud humilde.
Artu beratasun edo umildade andiaz emon daruekuzan atsakabe ta injuriak. CrIc 114.
Artu beratasun edo umildade andiaz emon daruekuzan atsakabe ta injuriak. CrIc 114.
(Hb, H) .
(En sdo. prop.). " Iguzkiaren goratasuna eta lurraren beheratasuna. " La hauteur du soleil et la position basse de la terre" H.
(En sdo. prop.). " Iguzkiaren goratasuna eta lurraren beheratasuna. " La hauteur du soleil et la position basse de la terre" H.
"Faiblesse graduée de la voix par opposition à son élévation"
Hb.
"Épuisement, langueur"
Hb.
2.
Secreto.
Ene misterioen sekretuak eta beheratasunak rebelatzen diotzatet. "In multo lumine revelo mysteria" . Arbill III 43, 4.
Ene misterioen sekretuak eta beheratasunak rebelatzen diotzatet. "In multo lumine revelo mysteria" . Arbill III 43, 4.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
