OEH - Bilaketa

2946 emaitza leon bilaketarentzat

Sarrera buruan (2)


Sarrera osoan (500)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
bazter.
tradizioa
Tr. La forma baztar se documenta por primera vez en fray Bartolomé; antes hallamos en Larramendi (SAgust ) ubaztar, 'orilla del agua', cuya -a- no es seguro que no se deba al editor Arana. A lo largo del s. XIX la emplean autores guipuzcoanos como Iztueta, Arana o Soroa (tbn. hay ejs. en dialecto guipuzcoano de Arrese Beitia). Durante el s. XX su uso se extiende a bastantes autores vizcaínos, como Agirre (Kr 172), Kirikiño (Ab I 17), Enbeita, Eguzkitza (GizAuz 61), Erkiaga (Arran 9), San Martin, Bilbao, Akesolo (Ipiñ 19), Gandiaga (Elorri 74), Alzola (Atalak 36), Kerexeta o Gerrikagoitia, mientras que en los textos guipuzcoanos se hace por lo menos tan frecuente como bazter . En DFrec hay 169 ejs. de bazter y 6 de baztar .
Onom.: Damus illa uinea et alia uinea in Mendigoria et tertia uinea que dicunt Bazterrecoa. (1070) Lac Irache 62. Eneco Buztinzeco, Urracha Bazterreco, Garcia Macua. (s. XIII) TAV 2.1.7. Domicu Deituco, Orti Ussoa, Lope Bazterra. Ib.
sense-1
I . (Sust.).
azpiadiera-1.1
1. (gral.; SP, Lar, Añ, Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv, H, VocB ), baztar (V, G, AN, L-ain), baster (V-gip, BN-ad-ciz; Mic, Lar, Añ) Ref.: A (baztar, bazter); Lrq /báster/; EI 281 (para la pregunta "el ruedo de estas sayas"); Iz ArOñ (baster), Ulz (baztarrékua); Etxba Eib (baztarra); Elexp Berg (baztar); Gte Erd 182; ZestErret .
Borde, orilla, margen; límite, extremo. "Orilla, extremo y cabo de alguna cosa" IC II 351. "Orilla, generalmente, basterra " Mic. "Bord [...]. Plamaren bazterra, la marge d'une feuille de papier. Oihalaren bazterra, albenia, lisière" SP. "Ribera de mar, de río, bazterra, ubazterra, ugertza " Lar. "Orilla, ertza, albenia, basterra, ermiña " Ib. "Margen" Ib. "Le bord" Arch VocGr. "Objet formant la lisière d'un corps" VocBN . "Objet ou corps contigu à un autre corps, mais en dehors" Ib. "Rivage, bord" Gèze. "Bord, rivage, marge" H. "Extrémité. Lurraren bazterretarik berdinki urrun dena, qui est également éloigné des extrémités de la terre (EZ Man)" Ib. "(gral.) [...] orilla" A. "(BN, R), orillo del paño" Ib. "Extremité, limite" Lrq. "(El) extremo, v. gr., de una heredad" Iz ArOñ. " Oian arren baztarretik, por la esquina" Iz Ulz. " Kendu zaittez baztarrera autua dator ta " Elexp Berg. v. ertz, muga. . Tr. Documentado ya en Leiçarraga, es de uso gral. al menos desde principios del s. XIX.
Ezen nola xistmistak argi egiten baitu zeruaren azpian den bazter batetik, eta argitzen berze bazter zeruaren azpian denerano. Lc 17, 24. Eta bere obra guziak egiten dituzté gizonéz ikhus ditezenzát: ezen zabaltzen dituzté bere filakterioak eta luzatzen dituzté bere beztimendetako bazterrak. Mt 23, 5. Ifernuko ingurutan hura da xoill handia / Eta bazterretan ditu Linbo Purgatoria. EZ Man I 130. Lezea da munduaren erraietan barrena / Lurraren bazterretarik berdinki urrun dena. Ib. 91. Bide xuxenetik gare bazterrera berezi. EZ Man II 140. Nolako baita ehaiten den ehuna, eta oihala, halako izanen da oihalaren albenia, eta bazterra ere. Ax 215 (V 143). Zeren nola zahartzea baita azken adina, eta bizitzearen bazterra eta hondarra. Ib. 191 (V 129). Halatan nik ere zenbait aldiz eskiribatukoitut alde batera liburuan barrena, eta bertze aldera liburuaren bazterrean, in margine . Ib. 18 (V 9). Biltzen baitituzte arregak, martutsak edo matsokak hezien basterretan. SP Phil 244. Eta denbora iragaiten nuen itsasoaren bazterretan. Ib. 329. Ororen azken xedia eta bazterra da herioa. Tt Onsa 172. Makhilaren bi buriak, bi bazterrak. Ib. 119. Munduaren bazter batekoak baldin bertze bazterrekoarekin egitekorik bazuen. ES 384. Eta Munduaren bazterretaraino joan ziren hekien hitzak. Ib. 383. Gure Jesusi zuk diozun amore bazterrik ez duena gatik. Mb OtGai III 180. Hedatu zen [Sabako erregina] lurraren bertze bazterretik Salomonen gana. Lg I 335. Markatüren dü marjetan edo bazterreko xurietan, haien hilzeko egüna eta urthia. Mercy 39. Mundiaren bazter batetik bestera. AR 76.
( s. XIX) Behar dügü persegitü / mündiaren bazterriala artino. Xarlem 1067. Catilinaren soldaduben izena zabalduko da lurreko bazterretaraño. Mg PAb 205. Igarotzen ditu lurraren bazter ta muga guztiak, ta itsasoa baño zabalagoa da. AA III 310. Non ez duan, ta ezin izan-ere dezakean neurririk, bazter edo mugarik. Ib. 318. Ekusi det, zion, oiaren bazter batetik agertzen zala noizean beiñ atzapar itsusi-ikaragarri bat. Ib. 532. Zuhaitzek ekhartzen dituzten hosto guziak, itsasoaren bazterrean diren hare bihi guziak. Dh 166. Erakhutsi zaukun maithagune bazterrik gabea. Ib. 94 (v. baztergabe). Bazterrez ta itxasoz, / illabete biyan, / beren ustez egondu / dirade guardiyan / amar bat milla gizon, / gañera ontzi asko, / frantzes txaluparikan / ez igarotzeko. FrantzesB I 147 (v. itsasbazter ). Iragoten banas egun sentijan itxasuen baztarreragino. fB Ic I 54. Jendez guztiz beteak / bazter plazakoak, / doarik ikusteko / zezen illtzekoak. Echag 231. Ethorri nintzenean Jaun Doni Joaniren Elizara, zeina baita hibaiaren bazterrean. MarIl 75. Azal ta mami, barru ta bazter, guzti guztiak dira Probinzia onetako lurrak. 'La periferia o el centro' . Izt C 25. Itsaso hartan inhurria / Igerika zabilan, / Galzera zoan bizia, / Bazterra atzaman ezpeitzioan. Arch Fab 107. Ora bat, dio, zoala / Haragi zathi bat ahoan zeukala, / Ibai baten bazterrean. Gy 127. Azken judizioko turutak bere deia heltzen duenean munduaren bi bazterretara. Dv LEd 257. Hamasei hilabethetan aldatzen dira bazterretako hortzak. Dv Lab 238s. Zola eta bazterrak harri zorrotzez ditu [harpeak] . Laph 41. Bere bi zaldiekin aldizka eraman zituan ibaiaren beste bazterrera. Bv AsL 124. Eta handik berehala aurkhitu zuen bere burua Esiptoko ur handiaren bazterrean. Jnn SBi 62. Iguzkiko phartean, Frantziaren bazterrean, Montmedy deitzen den hirira. Elsb Fram 90. Eta bazterrik ez ondorik eztian itsaso bat üdüri beita. Ip Hil 29. Zü, zure sabelian edüki düzüna mügarik eztiena, bazterrik gabea. Ib. 94. Eta bidearen bazterretan loreak, belharrak, oihanak, xoriak, Jainkoaren eskuko gauza bizi horiek guziak, lotarik bezala iratzartzen ari ziren. Arb Igand 53.

( s. XX) Ibaiko urak, ujoldietako loikeri guztiak basterrera kendurik, garbi garbi erakustebien kolko barrua. Ag Kr 37. Gelditu gabe bethi berdin azkar sortzen den ur hotx garbiaren bazterrean. JE Bur 37. Landa baten bazterretik zoazilarik. Barb Sup 64. Errege-bideko autsarengatik baztarreko zuaiztian zear dijoala. Mok 13. Makillaz jota ibiltzen asten baziran [astoak], beti bazterretara ta bear ez zan tokietara zijoazten. Muj PAm 59. Eup, yauzi egizu alegin guztian onantzako bazterrera eldu zaitezan. Or Tormes 35. Han ikusiren duzue oraino [etxea] , gau izigarri hartako uriek egin ur-geldi edo aintzira handiaren bazterrean. Barb Leg 71. Gorria bazterretik, ni gibeletik, ardiak bagineramatzan aintzinean, ahalik eta lasterrena. Ib. 149. Erregebidearen bi bazterrak hesten dituzten zuhatz-lerroen hutsgunetarik. JE Ber 16. Ni jausijeran urmaeletik basterrera zapart egin daben arrain gustijak batuta. Otx 158. Baiñan utsa naiz ni; Jainkoak nau bete. / Ark ez baitu bazterrik, nik ez dut bazterrik. Or Poem 556. I, agian, oraindik amesetan ariko aiz. Nik, baztarra jo diat. Laster, emen geldituko nauk ankaz gora, ao-zabal, aundi ta txikien bildurgarri. NEtx Antz 103. Bi baztarretan ipiñi ditugun bi aburu orien aitorleek, bataren naiz bestearenak au erantzunen dute. "Assertores duarum istarum sententiarum, quas extremas posuimus" . Or Aitork 362s. Haien oinetaraino atseden hartzera zetorren itsaso bortitz eta ezti, bazterrik eta ondorik gabeko hartan. Mde HaurB 98. Ortaz, zorionetik kanpora igitzen da adimentua. Arimaren baztarrean geratzen da berez. Txill Let 131. Bazterrak utzi [oñezkoak] ta amorratzen / bidearen erdirako, / bozinak entzun, baña ez daude / mugimentu aundirako. Basarri 172. Gure herrian bazuten etxeño bat pollita hartua, mendi baten zolan, erreka baten bazterrean. JEtchep 34. Plaza uts-utsa zegoan. Baztarretan, arkupean, amar edo amabi txapel-gorri. Ugalde Iltz 17. Ai, labradore alperrak / dira trepetxu okerrak, / latz eta zikin soluetako / erdi ta bazterrak. And AUzta 125. Emakumiak [Arantzazuko elizan] egoten ziran lurrean eserita. Gizonak zutik bazterretan. Ib. 101. Mendeen asieratik azkenerarte, munduaren bazter batetik besteraiño. Vill Jaink 178. Eta itxasoari Jainkoak bere bazterrak markatu zizkiola esatea, jakintza naturalen landan deus ez esatea bezala da. Ib. 44s. Autoa bazter batean utzi ondoren, igen ziren bizitza ortara eta yo zuten atea. Izeta DirG 119. Lur ertzetako etsaiei eskuetatik kendutako trofeu biak eta munduko bazter bietan iaritxi garaita bikoitza. Ibiñ Virgil 95. Etxeko lotsagarrikeririk aundiena bezela, munduko bazterrera jaurtikia. NEtx LBB 35. Bazterretatik alde egiten zion urak [presari] . BBarand 136. Olatuak bazterreko arroketara eraman nindun. AZink 87. Bazterreko arbustoak bedeinkatu. Zendoia 219. [Gipuzkera] ez da Gipuzkoa osoan egiten, bi bazterretako mintzairak bestelakoak direlako. MIH 385. Bakea, bazterrik gabeko bakea, maite zuen bihotz bihotzez. Ib. 264.

v. tbn. (para textos anteriores a 1800). Hm 44. Aq pág. 63. Baster: He Mt 24, 31. Ch II 11, 4.
azpiadiera-1.1.1
(Tras tema nominal nudo). " Bide bazterrean, auprès du chemin. Ithur-bazterrean, au bord de la fontaine" SP. "Ribera, erribera, erreka bazterra " . " Ur bazterra, le bord de l'eau. [...]. Bide bazterrean, au bord du chemin" Dv. " Soin bazterrak lohitzea, salir les bords de son vêtement. Itsas bazterra, bord de la mer. Bide bazterra, bord du chemin. Ur bazterra, bord de l'eau" H.
Ikhusi zuenean hura neskato batek su bazterrean iarria. "Auprès du feu" . Lc 22, 56 (He, Dv suaren aitzinean, TB, IBk su ondoan, Oteiza, Brunet suaren ondoan, Ol, Or, Ker, IBe sutondoan). Eta huna, bi itsu bide bazterrean zeudenek, enzunik ezen Iesus iragaiten zela, oihu egin zezaten. Mt 20, 30 (TB, Dv, Ip, SalabBN, Echn bide bazter, Or, Ker bide-baztar, Samper bide baxter; He baster; Ol bide ondo, Leon bide hegi, IBk, IBe bide ertz). Eta iragan zenean Iesus unzian berriz berze aldera, populu handi bil zedin harengana, eta zen itsas bazterrean. Mc 5, 21. Ezen zenbat baita handi eta husu nonbrea / Nola itsas bazterretan ezin konda sablea. EZ Man I 96. Ur bazterrean aurkhituenzat [...]. Zeñen ediren baitugu gorputza bazterrean, / Eta arrokak itsustu baldin badu lurrean, / Ordañez bista ezazu othoi spirituan. EZ Man II 159. Zur bat [...] hosin handian erraxki manaiatzen da [...]. Baiña ur bazterrean, leihorrean, ezin higi dezakezu. Ax 518 (V 333). Ordea San Agustiñ-en argi-itxasoari etzion Jainkoak ipiñi muga-arririk, ez ta ubaztarrik-ere. Lar SAgust 10. Biderik eta zubirik etzuen itsas bazter batera. Mb IArg I 269.
( s. XIX) Ur bazterrean zure predikuak / Aditzaileak zituen hertxatzen. Monho 158. Itxas bazterretan onzian dijoazanak. Mg CC 197. Itxaso eta ühaitz bazterretan hariña bihi den bezanbat milla million urtheren bürin. UskLiB 99. Gelditzen du astoa / bide-bazterrean. It Fab 121. Hendaia hitsik dago itsas bazterrean. Hb Esk 136. Ikusi zituzten Faraon eta bere lagunen gorputz-illak itsasoak ur-bazterrera botatuak. Lard 74. Itsas bazter guzian gorbela biltzen da. Dv Lab 179. Hamahirur egun iragaiten ditu itsas bazterrean. Laph 229. Or dago itxas bazterrean / Atx kontran eginda erdi erdi bi. AB AmaE 381. Hiritik kanpo, aurkhitu zuen egun batez, bide bazterrean, sortzez itsu zen erromes bat. Jnn SBi 24. Berritan erraiten ginuen etxe-aintzin, bide-bazter, xoko guziak oro eskelariz beteak zirela. HU Zez 38.

( s. XX) Bakean da geldirik egozan kale basterretako paper, zotz, zakar, lasto, buruko ule ta maluta galdu guztiak. Ag Kr 12. Eta gertatuko balitz, Donostiaren mendeko itsas-basterretan ontziren bat galtzea. Etxeg RIEV 1908, 114. Itxasoan da itxas-basterretan. Echta Jos 343. Zotz batzuek erreka bazterrean bildu zitzala. Goñi 24. Sacramento-River deritzaion ibai-bazterrean. A Ardi 2. Itxas-baster atan ontzija galdu ebenak aberrira bigurtu ziranian. Kk Ab I 85. Baita Genesaretko itxas baztarrean eta Olibeteko mendi saietsean ere. Inza Azalp 76. Kixkaili dira bide bazterrean, lephorainoko erhautsean. Barb Sup 72. Plaza bazter guziak dire jendez beltzak. Ox 181. Urratsik emateko aalik etzuela gelditu zen bide bazterrean etzanik. FIr 150. Behin Ruth eta Noemik ogi biltzen ikusi zituzten bide bazterreko landa batean. Zerb IxtS 50. Asi mendian goen-goenekoetatik eta beko ibai baztarreraño. Munita 115. Barruti bazterreko bidean. Etxde JJ 238. Exeri zen ohe bazterrean, gogoetaturik. Mde Pr 146. Nornaik ikusi zezakean, bide-baztarrean, mando bat gurditzar bateri lotua. Anab Poli 99. Beste bein be, kale baztar batian billau eban lenagoko bezela. SM Zirik 55. Gure polizia batek arrapatu du ugalde bazterrean gaur goizean. Izeta DirG 66. Ibai-baztarreko petrillaren kontra gelditu giñan juxtu xamar putzura erori gabe. Salav 62. Orduntxe bai kamio-bazter guziak elbarriz beteko lirakela! MAtx Gazt 65. Zarauzeko itsas bazter zabala. Ardoy SFran 23. Zalaingo auzoa da Bidaso bazterrean ezkerreko aldetik. Auspoa 77-78, 146. Bazen bide bazterretik barnaxago borda txar bat. Etchebarne 23. An omen zegoan sasi tartean, erreka baztarrean. BBarand 16. Baserri-inguruetan, zelai-bazterretan ta abar, gerezi-zugaitz asko ikusten dela. Ostolaiz 46.

v. tbn. (para textos anteriores a 1800) Hm 71. He Mc 4, 4. Baster: INav 132. Gç 206. AR 76.
azpiadiera-1.1.2
(H).
Lado; costado. "Côté. Su datxeka bazter guzietarik, il a pris feu, il brûle de tous côtés (EZ Man)" H. " Aldameneko etxetik [...], bazterreko etxetik (AN-gip)" Gte Erd 9.
Berzeari su datxeka bazter guztietarik. EZ Man I 102. Birjina bazter batean / eta Josef berzean: / biak belhauriko iarri / ziren haren aldean. EZ Noel 57. Beraz gehien bazterretarik hartua da halakoa, alde guztietarik atrapatua da. Ax 428 (V 277). Neketan arkitzen naz bazter guzietatik; egiten badut zuek nai dezuten gaistaginza, galdua naz sekulako, ta egiten ezpadut, ekusi bearko dut esan dezuten alkekizuna. Mb IArg I 383. Jarriko dirala Abrahanen, Isaken ta Jakoben bazterrean zeruko nere mai atsegindunean. Ib. 185. Oi arima nerea, ongi begira dezagun goiti eta beheiti, bazter batera eta bertzera, iragan denari eta ethorkizunari eta oraiko aldarteari. Dv LEd 168s (Cb Eg II 93 alde bata ta bestea ). Kruz aurraren bazterrean eserita zegon. Goñi 53. Bere burua jaun baten gañera botiaz eta ankekin bazterrekua sabelian joaz. Iraola 67. Oartu ziran atalarria kendurik zegoala baztar batera eta illobia utsik. Inza Azalp 76. Ta Aingeru Migel ezpatarekin / gure bazterrean dago. Jaukol Biozk 71. Irudimena asi zitzaidan bazter guzietatik izeki ta suak artzen. Ldi IL 29. Bi ate ederrak, aintzinetik eta bazterretik, baderamate ikuslea barnerat. Zerb Azk 11. An ekin ziguten bazter guzietatik tiroka. Alkain 128. Makilla aundi bat artuta jarri da koartoko atearen baztarrean. BBarand 24.
azpiadiera-1.1.3
(gral.; VP 12r, Lar, Añ, Gèze, H, A DBols, Zam Voc ), baztar (V, G, AN, L-ain), baster (G), bastar (V) Ref.: A (bastar, baztar, bazter); Etxba Eib (baztarra); Elexp Berg (baztar); Gte Erd 37; ZestErret .
Rincón. "Rincón, zokoa, txokoa, bazterra " Lar. "Apartadijo, sala bazterra " Ib. "Coin" Gèze. "Coin, endroit. Bazter guziak ongi bilhatzea, chercher soigneusement en tous les coins et endroits" H. " Sukalde baztarrian dago eskobia " Elexp Berg. "Bazterrean zegoen maaian eseri zen (V-gip, G-azp)" Gte Erd 37. Cf. IC II 351: "Llamado Puenbaster, que quiere decir [...] 'venturoso rincón'". v. zoko. . Tr. Mejor documentado en textos meridionales.
Gero zenbait etxeko ganbaratan edo bazterretan belhauriko iarririk erran itzazu. Mat 182. Komoditateak hala emaiten baderatzu bazter batetara berezirik Iainkoari eskerrak eman diatzotzu debotki. Harb 155. Zuenzat ostaturik eztago emen, / Akomoda zaitez basterren baten. Acto 148. [Komuniatu ondoan] Joan behar da bazter batetara, han oren laurden batez bederen Jainkoari eskerrak emaitera. CatLav 253. (V 128) Gero laur oñeko zikiñez [bete] bere jauregi bera ta jauregiko gauzak, geletako maiak, oatzeko maindirak ta bazter guziak. Mb IArg I 119. Ta bitartean zegoan beste Misionista bere laguna Eliz bazter baten orazioan. Mg CC 127. Galdu danian ereztun balioso bat, ikusten dira etxeko bazterrak. Mg CO 17. Alperrik aratuko dituzu zokondo ta bazter guztiak. Mg PAb 190. Jangarritzat eznea, berotegitzat sukalde bazterra. VMg 10. Begiratzen zien etxeko bazterrai. AA I 580. Begiratzen zien etxeko baster guziai. AA II 92. Sarri iragoten zituban Santa Teresak gau osuak orazinoian negarrez zeldaan, edo koru baztar baten Jesus maitiaren aurrian, inok ez ekusala. fB Olg 23. Argitu egidazuz, arren, ene arimako begi ilun itsutuok, ene biotzeko baster ezkutuak arakatuteko. EL2 131. Bei-elea bildurik / gaur illunabarrean, / ukullu bazterrean / nagoala lotan. Echag 122. Topatzen det atsoa / etziñik lurrean, / alkitik eroria / sukal-bazterrean. It Fab 114. Azkenik aurkituten dabe oe baten azpijan ezkutauta, etxeko bazter baten. Ur MarIl 13s. Eta, zer egiñ iya, / Atzera biurtu? / Ezer kantau bagarik / Bazter baten sartu? AB AmaE 178. Konzienziako bazterrak ongi begiratu, eta ikusi. Arr May 28. Trabena-baztarrean lo zegoala, arratoiak kabia egiñ eta umiak atera zizkioten jakaren poltsikoan. Urruz Urz 61.
( s. XX) Iagi zan baster batean eukan makillea artuteko asmoagaz. Ag AL 86. Esku bustiak amantalpean gordeta edo erratza baster batean itxirik, amarren bat bidar atara eban leiotik burua. Ag Kr 50. Patxiko ta lagunai bazkaria baster baten, otza, urri ta kiskaldua ematen diote. Ag G 350. Ez zutelakotz etxe hartakoek, ez mahainean, ez etxe bazterretan, ez nihon, erdal-hitzik atheratzen. Lander RIEV 1907, 430. Estalpe nolabaiteko bat, zuma batzuek, saski bat edo beste, lapiko bat sutan, an bazter batean. Urruz Zer 122. Alperrik aratu ta ikertzen zituen zakurrak etxeko zoko-bazterrak. A Ardi 89. Geratu zan gero baster baten ixillik eta adi. Kk Ab I 11. Orduari edo erleju bat gela artako baztarrean eta beste aldekoan ataria añako ispillua. Inza Azalp 31. San Josef, ixil ixila, lanean ari zen bazter batean. Barb Sup 165. Amai bultzekada bat emoutso eskerraz ta garrazi baten suete-basterrera bota dau. Kk Ab II 55. Eta ainbat lagun bialdu zittuzan ara ta ona, baster eta zokondo gustijetan gure gixona billatu egijen. Otx 87. Zumezko otartxoa, / bazterrean utsik... / Noizdanik, gaixoa, / ez duzu lorerik? Ldi BB 74. Aurreko leioko / goi-bazterrean, / armiarma ari da / egiñalean. Ldi UO 50. Etxe-baztarrak zillar iduki / goiz goizetik arratsera. Or Eus 413. Ukullu-bazterrean egiten dana mai-aintzinean debekatzen dalako. Or Aitork 64. Lo, edozein baztar ezkutuan. Anab Poli 14. Koruko baztar baten egon arren. Bilbao IpuiB 125. Baiña ba-dago oraindik beste zoko bat, bazter beneragarri bat, orain arte aztertu eztuguna. Vill Jaink 106. Oilategiko baztar batean gordetan zituan Patxik bere gordailuak. Osk Kurl 74s. Iñazik bere erraiña botaka arkitu zuan ikuillu baztarrean. NEtx LBB 24. Bidoiak bazter batera bildu dituzte. Lab SuEm 183. Bazterreko suaren edo ezpata zorrotzaren antzekoa da izan ere. "Como el fuego apartado" . Berron Kijote 160. Elutzeko beiak Bulatzikoa baztarraren kontra artu eta onek adarra autsi. JAzpiroz 110. Sabai baztarreko komune. Gerrika 23. Maletak jasota egozan, baña nirie an egoan bazterrien. Ib. 209. Fellinik gizartearen bazter elkorretara eta zoko ilunetara du joera. MEIG I 182.

v. tbn. JJMg BasEsc 240. Altuna 14. Etxde JJ 30. Ugalde Iltz 28. Zendoia 236. Baztar: Muj PAm 64. Ugalde Iltz 18. Ker in Alzola Atalak 128. Etxabu Kontu 180.
azpiadiera-1.1.4
" Begi bazterraz ikhusten ditu guziak, il voit tous du coin de l'oeil. Begi bazterraz behatzen dio, il le regarde de travers" Dv.
Zuk zenbat usu / Haur baitakusu, / Begi basterraz lastana, / Alabadere, / Soz behin ere / Etzindezke iar nigana. O Po 12s. Eta begi bazterrez behatzen dik nere aldera. Elzb PAd 23. Ezker eta eskuin behatzen zuen, begi bazterraz. JEtchep 115. Ezpain bazterrak jaso ta irriñoak ahal beste lilluragarri eginik. Osk Kurl 175.
azpiadiera-1.1.5
"Cantero de pan, ogi erza, basterra erz, baster azala " Lar in Aq 1335 (Interpr?).
azpiadiera-1.2
2. (G-azp, S; SP, Gèze, Dv, H), baztar (V-gip, G-azp; A DBols), baster. Ref.: Lrq; Etxba Eib (baztar); Elexp Berg (baztar); Gte Erd 83; ZestErret. Lugar, región, parte (en exprs. como 'todas partes'...), tierra(s), alrededor(es). "Écart, l'environ de quelque lieu [...]. Miratzatzue bazterrak, videte regiones, les environs" SP. "Campagne" Gèze. "Bazterrak eder dire, les campagnes sont belles" Dv. "Environs. Bazter ageri ederrak, environs découverts et beaux [...]. Contrée, région, pays" H. "Territorio" A DBols. "Pays" Lrq. "Baztar askotara eldutako gizona" Etxba Eib. v. bazterralde. Tr. De uso general, se documenta ya desde Leiçarraga.
Eta ethor baitzedin Iudeako bazterretara, Iordanaren berze aldeaz. "Quartiers" . Mt 19, 1 (He baster; TB, Hual, Leon lur, Echn, Ur, Ip, SalabBN, Ol muga, Dv aurkhintza, Samper termino). Ametsetan dibinoki adbertiturik retira zedin Galileako bazterretarat. Ib. 2,22. Oi dafinela [Salbaterrako Rejimentuak] / republikea garbirik, / bazterrok bere / oi ondo gobernadurik. Lazarraga A28, 1203r. Lehen eta bizikorik bista zaie penatzen / Noiz ere bazterretara baitute begiratzen. EZ Man I 104. Munduko baster guztiak dire iaun onarenak. EZ Eliç 376. Eskolak zintuen bazter / guztietan ideki. EZ Noel 176. Zuri zordun zaitzu Europa / Calviñek nahasia, / zuri Amerika, zuri / bazter zabal Asia. Ib. 176. Zu zara Iainko handi hura, zein edireiten baitzara bazter guzietan. Harb 259. Bere meneko dakuski / Bazter gorak iautsirik. Hm 38. Berhala Jinkoaren partez aholkatzen dütügü herriko güziak, zahar, gazte, xipi eta handiak, hanbat hiri bildü nola bazterretakoak. Bp I 22. Eta emanen ziotzat hire ondoreari bazter horiok. Urt Gen 26, 4 (Dv lekhu haukiek).
( s. XVIII) Zeren bide hartaz hedarazi baitzuten bere omena eta Kristoren lege Saindua munduko bazter guztietara. ES 151. Hauk dira Jaunak igorriak munduaren bazter zabaletan lege sainduaren kridatzeko. Ib. 124s. Konsidera detzagun haren obra miragarriak, eta gure ganateko ontasuna, zeina bazter guzietarik gure begien bistan ageri baita. CatLav 32. (V 24) Ta jakin bezate txiki ta andi munduko bazter guzietan zer mutil zuzenak edo zer tresna biurriak dabiltzan nagusiaren inguruan. Lar Fueros 49. Garbi zedilla zazpi aldiz Jordan zeritzan bazter artako ibaian. Mb IArg I 319. An bazter illun triste izugarri ta guziz nazkagarri batean, edo infernuan arkitu zan. Cb Eg II 209. Galde gure auzoetako, ta munduaren bazter oietako nekazaritxo garbi, beren izerdiakin jaten ematen diguten askori. Cb Eg III 217. Emanen diot asaldu bat Ramoth, Galaadeko bazterretan den hiriari. Lg I 359. Erakutsi ziotzon handik begiak ikhus ahal bezanbat bazter. Lg II 131. Haren erresumaren baster guzietan ziren yendien, gizonki eta emakumen, larrien eta xehien kondatzeko. Mih 73. Finka zazu eta heda lurraren baster guzietarat. Brtc 25. Eleiza bat bera da Munduko toki ta bazter guzietan. Ub 147. Gure bazter urrunak tutzu indarztatu, / etsaien eskutarik ungi begiratu. Iraultza 122.

( s. XIX) Zu ganik heldu den argiak / Betetzen tu bazter guziak. Monho 142. Ordre haur emaiten düt: / lürraren bazter orotan / Enperadore ziratekiela / koruatürik Erruman. Xarlem 1410. Naparrua, Araba, Giputzkoa, ta Bizkai guztiko bazter guztietan ibilli nekatuten buruba. Mg CO 293. Jaun bera arkitzen dala munduaren bazter guztietan ta gu gauden edozeñ lekutan. AA III 318. Eta Abilinia zeritzan beste bazter edo Probinzia batean zegoan Lisanias. Ib. 519. Trunko higun bat egina, laster bazter guziak phozoa eta izurrizta letzakena, ezpalire lehiatzen luphe batean harren zarratzera. Dh 119. Bozkaria zaite [...] munduaren bazter guzietan ohoratua ikhusteaz. Ib. 265. Munduko baztar gitxik kontauko dabee [...], beti bardin ta beti garbiro gorde dabeela Jaungoiko Bakarraren sinistute ta ondra egijazkua. fB Ic I IV. Zabaldurik eureen argijak baster andi ta ugarijetara. JJMg BasEsc I. Asi zirean Apostoluak munduko baster guztietan Ebanjelio santuko egiak zabalduten. EL2 128. Albixoen heresia inpioa hedatu zen, ur hausin bat bezala, Frantziako hainitz probentzietarat, eta bereziki hartu zituen Langedoko eta Dofineko bazterrak. MarIl 120. Joaitekotzat Lurraren bazter guzietarat pederikatzera. Jaur 178. Bedatsian bazterrak berdatzen dirade. Etch 668. Bestek ez bezalako doai on andiak / Dauzka Gipuzkoako baztar maitatiak. Izt C 509. Bazter heietako xarmak, / Hetako yenden ohitzak. Gy 65. Eman zuketen zango haren bazterretan. Hb Esk 16. Ez dakizu beraz nola argitzen duen iguzkiak eta zein bazter arraiak diren hari esker? Hb Egia X. Asia, Afrika, Europa, Amerika, Ozeania; lurreko bazter guzietan baditu partalierrak fede, sakramendu eta sakrifizio beretan. Ib. 105. Lur edo bazter aietako Erregeai, alako jendetza eta ainbeste armadun ateetan idukitzeak, buruausterik asko ematen zien. Lard 99. Lebiren ondorea bakarrik bazter berezi edo jakiñ gabe geratu zan. Ib. 118. Ikusi zuen nola bazter aiek, eta zuhaitzetarañoko guziak jendez beteak zeuden. Arr GB 119. Zurekin naitut jirabiratu / mundu guziko baztarrak. Aran SIgn 212. Ea zer billatzen zuan bazter aetan. Zab Gabon 79. Beste baztar abetan eta zenbat eta Donostitik kanporago, gauza garbiyaguak izaten dira. Sor Bar 80. Eman zizten asko izkiribitu batarentzat eta bestiarentzat, zeñekin juan zitezkian segur munduaren edozein bazterretara. Bv AsL 200. Bazter onetan ez da lapurren beldurrik, / Orretan ez da senti iñoiz euskaldunik. AB AmaE 412. Eta... nola ibilli zera baztar oietan? Apaol 110. Munduaren bazter guzietarik hunat jorik. Zby RIEV 1908, 84. Askotan bazter guziak betheak zirelarik elhurrez. Jnn SBi 166. Laster bazter orotarat hedatü zen, eta orai mündü orotan zelebratürik da eliza katolikoetan. Ip Hil 5s. Ethorriko zela lege bat berria eta bethierekoa, baliaturen zena mende eta bazter orotako jende guzientzat. Arb Igand 61. Ez aire hartzerat ez eta bazter ikusterat. HU Aurp 97.

( s. XX) Madrill edo Barzelonako basterretan ikusitako zatarkeri lizuna. Ag G 166. Baditeke [...] xume eta pollit baizik ez diren izanen bethi, Eskual-herriko bazterra bezala. JE Bur 159. Badakizu ba, bazter onetan ez gera Burgosen bezela. Urruz Zer 94. Buenos Airesko alde ori otzaz baster geiztua dala, Garagarrillan edurrez zuritzen dana. Kk Ab I 55. Argatik jai aundi ortarako lurreko baztar geienetatik biltzen ziran Jerusalemera giza-sail aundiak. Inza Azalp 85. Agur zuer ere, bazter eskualdunak, / Oihan, zeru, pentze, mendixka legunak! Ox 166. Xoratua bazterrer beha nago xutik. Ib. 184. Eri andi etsitu batengana sendakiñak bezala eldu ziren bazter artara inkenieroak. FIr 135. Eta handik gazteluaren zaintzaleak ikusten ahal zituen inguruetako bazter guziak. Zub 83. Salbaiez beterikan / hemengo bazterrak. Etcham 82. Eta Gastela-mutil areek Españako baster gustiyetara zabaltzen ziran alantxe, oñez, ta etorri be bai. Kk Ab II 167. Hemen dira bederatzi ehun sainduren erlikiak, lurreko bazter guzietarik bainan guziz Erromatik hunat bilduak. JE Ber 60. Egiaz, gerla-denboran baitzen no man's land --gizonik ezin bizizko bazterra--, gizontasunik gabeko lekua da Gipuzkoako bazter hau. Ib. 93. Lurralde asko ta askotan ixan ei ziran eta ainbat baster ikusi ei zittubezan. Otx 58. Gure ertia edo artea yaso ta bazter guzietara zabaldu. Ldi IL 171. Mundu bazterretako erri txiki guziek gero ta areago beren burua zeintzen ta indartzen diarduten garaion. Ib. 136. Neolitos-garaiko agerkaiak Euskalerriko baztar batzuetan azaldu izan ditugu. JMB ELG 59. Bazter au basa-lekua da ta eguna aurreratua da onezkero. Ir YKBiz 209. Zuek maitatu zaituztelako, Euskal-Herriko bazterrak. Iratz 148. Denek ezagutzen nute bazter hautan guzietan. Lf Murtuts 24. Giza-mintzalaririk ageri ez dan bazterrera asagotu nazazu len-bai-len lurralde ontatik. Zait Sof 97. Baztar aietan ibilli ez danak beroa zer dan ez daki. JAIraz Bizia 47. Itxasoan, legorrean, errian naiz erritik landa, non da baztarrik, bat edo baten gorputza erio gelditu ez zanekorik? Or QA 113. Ibili naizen baztar bakoitzean, an gelditu dira nere alegiñen auts eta txingarrak. NEtx Antz 107. Neguaren biotza da. Baztar guztiak zuri ta gogor daude. Munita 19. Ango bazterrak zeatz-meatz ezagutzen zitun. Etxde JJ 5. Damu dut hala ere zu ez ikusiaz bazter horietara joan baino lehen. Mde Pr 35. Zoragarri da bazter au: paketsu ta irribera. Txill Let 54. Eguzkia astiro joian etzin guraz, bazter ezkutuetarantz. Erkiag Arran 7. Bazter maite aantzeziñak barriren barri ikusi. Ib. 181. Laborariak elgarretaratzen dira bazter guzietan, berearen galdez. Herr 14-4-1960, 1. Nahi ala ez, hemengo bazter ikaragarriek berek lotsa bat bezala emaiten dautane. JEtchep 69. Bazter berriak ikusteko irrika ta axkurea bere bularpean somaturik zeukan lenago ere. Zait Plat 12. Hortik aise igaiten gira bazterren eta gauzen ederrerat, arinago eta garbiago egiten baitzaiku sendimendua. Lf ( in Zait Plat XIX ). Ba'kizu, baztar orietan bero aundia asi da. Anab Aprika 23. Baztarrak oartzen atsegiñez ari giñan bitartean. Ib. 28. Eta guk, eguntto batez bizi geranok eta mundu zabal onen bazter nimiño bat zapaltzen dugunok. Vill Jaink 176. Aita Sainduak igorria zela bazter guzietan fedearen ereiterat. Ardoy SFran 205. Mundu ontako bazter / polit danen gaindik. Olea 21. Hor bazterrak bethikuak, / bena oihanak aphürtürik. Casve SGrazi 32. Uztailla zan da baztar guztiak kotxez beteak ordurako ere. MMant 41. Ar zak peon bat, eta baztar auetatik arria bildu. JAzpiroz 206.
azpiadiera-1.2.1
(L-sar, AN, B, Sal, R; Urt I 425, Dv, H, VocB ), baztar (V, G, L-ain, AN) Ref.: A (baztar, bazter); EAEL 67 .
Campo, heredad, tierra de labor; finca. "Ager, kanpóa, baztérra, larréa " Urt I 425. " Bazter ederra duzu, votre terre est belle" Dv. "Bien, possession. Bazter handien iabe da, il est possesseur de grandes étendues de terre. Bazter handiak dituen etxea, maison qui a de grandes dépendances" H. "Posesiones" VocB . "Posesiones adjuntas a una casa" A.
Itxiko yoadaz danak / ortxe basterra, / etxe ederra, / eta mastui galantak. Zav Fab, RIEV 1909, 35. Lur-erlo andi eta bazter zabalak oparo eman ziezten, maneatu, laboreak ereiñ eta abuztu onak izan zitzaten. Lard 302. Haina da lur gizonik hoberena zeinak bihia eta bazka bazter berean altxatzen baititu. Dv Dial 46 (It, Ur lur beretik, Ip ber lürretik). Ananias deitzen zen gizon batek, bere emazte Saphirarekin saldu zuen bazter bat. Dv Act 5, 1 (Lç posesione, TB gozamen, He lur, Ol, Ker landa, IBk, IBe soro). Aitore-semeen yauregiak, bere inguruetako landa, phentze, mahasti, oihan eta bertze bazter ederrekin. Elsb Fram 156. Agustin de Enbeita / Luperiyakuak / bazter ederra dauka / bere etxe aldian. EusJok II 104. Askok balu zuk dezun etxe ta baztarra, / Lasa botako luke tirri nola tarra. AB AmaE 402. Baztarra saldu! --esan zuan apaizak zerura begiratuaz--. Etxea saldu esan duk! Apaol 83. Bere basterra ikusteko bost ordu bear omen ditu, zaldiz. Millaka omen dauzka beiak eta idiak. Ag G 258. Uri-zabalgunde zertaneko barruban dagozan bazterrak. "Fincas" . ForuAB 109. Gañera berriz bazter ederra / sagastiakin ertzian, / denda polita, ardo ta guzti, / ezer falta ez etxian. Tx B I 63. Satorren antzera solo ta baster itxulastu ta azpikoz-ganera imintten dozubelako. Otx 27. Baziran Errusin be bazter onaren jabe ziran baserritar aberatsak. Eguzk GizAuz 132. Etxe-bazter ederren iabe, eiztari ta zaldi-zale amorratua zan Xenoponta. Zait Plat 81s. Berriro, baserrietako besoak bazterrak garbitzera. Zendoia 194. Aitonak bazterreko ertza asterako, an izaten ziran [segariak], berriro sare berriaren billa. Insausti 18.
azpiadiera-1.2.2
(Lar, Aq 1478, Dv, H), baster (Lar) .
(Pl.). Todas partes, (el) ambiente, (la) sociedad. "Asombrar de admiración, bazterrak ikaratu [...]. Baster guziak ikaratu ditut, he asombrado a todo el mundo" Lar. "Valor, errua. Muy valiente es éste, baionek errua dakar bazterretan " Aq 1478. " Hori diote bazter guzietan, voilà ce qu'on dit partout" Dv. " Gezurrez bazterrak bethe tu, il a partout répandu les mensonges" H. " Baztarra guztiak, bazter guztiak. Hala esaten da, a eta guzti, arraroa badirudi ere. Baztarra guztiak endredau bia dittue " Elexp Berg. .
Ideki itzatzu ene ezpainak eta ene ahoak bazterretan adiaraziko du zure laudorioa. Harb 336. Lurrean da itxasoan / zure izenak / bildurtu emen ditu / errien bazterrak. FProsp 9ss. Bazterretan, ta itsu, motel, jakiñezen artean darauskiote, baña eztira gai, ezer ere danik agertzeko ta argitaratzeko. Lar Carta a Mb 280. Bat-batean asi ziran guziak ojuka, bazterrak ojuz urratu bear zituztela ziruditenen gisan. Mb IArg I 390. Lutherek eta Kalbinistek mortifikazione handiago bat hartu zuten estakurutzat bazterren izurriztatzekotzat bere ilhunbe damnagarriez. Lg II 244. Ito nahiz giristino hazia, / bete dituk masakrez bazterrak. Iraultza 17. Esan ta banatubaz bazterretan, ezkonduteko itunduta dagozala urlija mutillegaz. Mg PAb 107. Ezerbere ez juakola, baztarretako guzur, ta saltsa guztiak batuta. fB Ic II 210. Otsoa dabil basoetan / basterrak guztiak galduten. Zav Fab, RIEV 1907, 533. Iñoren bizitzako gauzaak yakin ezinik, edo basterretako ereziak ta errondoak batu ezinik ibili zareanez. EL2 154. Baztar guztiak izutu eta larritzen zituen Maragatoak. Izt C 504. Bazterrak oro dira lotsatzen; / Ihizi guziak aldiz gordatzen. Arch Fab 101. Ikusten banabee sarritan geixotegijetan, Eleixetan, konfesau ta komulgetan, esango dabee bazterrak engañetan nabillela. Ur MarIl 57. Bazter guziak ditu asaldan ematen. Hb Esk 45. Hek eginen dituzte zorrak bazterretan. Ib. 208. Hartaz behar ditu bildu eta argitu bazterrak. Hb Egia 109. Irurogeita bederatzi senide anaia batek ilda ikusteak, bazter guziak izutu zituen. Lard 132. Ez da bada deithoragarri bazterrak hola nahas ditzan tresna txar horrek? Laph 112. Nere andria ikasiya da / irabaziya gastatzen, / dantzan igual preparatzen zait / baztar guziyak puskatzen. Xe 268. Jende alper eta seme gaizki azi asko dago orain bazterretan. Zab Gabon 66. Uste diat erraten ahal dutala Piarres Adame bezalako gizon guti ikhusten dela bazterretan. Elzb PAd 70. Framazonek sinhets arazi dute bazterretan erlisione guziak berdin direla egiak edo berdin dudazkoak. Elsb Fram 158. Eskualduna, hor, emaitzak / Hire kantu ederrak; / Irrintzinaz ere atxik / Harroturik bazterrak. Zby RIEV 1908, 758. Bazter guziak zorrez beteak, eta ez iduri deusen eskasik baduketela. HU Zez 68. Sobera usteldura da bazterretan, nehondik argi onik eta garbitasun handirik igurikitzeko. Ib. 47. Ingeles idun-sendoak / danak baten antzekoak / edo bateti / edo besteti / dabilz mundua argituten / eta basterrak ostuten. Azc PB 212. Zu gezur kontatzen, / publikuan kantatzen, / baztarrak tentatzen. AzpPr 73.
( s. XX) Zenbeit urte hotan nahasirik dabiltza oraino bazterrak, esku-lanen erakusteari dauden eskola motez bezenbatean. JE Bur 52. Txoratu al zerate, kristauak? Ez al daukagu basterretan beste lanik? Ag G 78. Etzutela oraino Alemanek aski odol erakutsi [kapitalist] heieri jazartzeko; gu Frantzian biziki gehiago ginela bazterren nahasteko eta harrotzeko. StPierre 14. Gizon orrek nastutu du guziya: ori da baztarrak saltsatzen dabillena. Alz Txib 89. Kexu ziren beraz bazterrak. Barb Sup 102. Errebolüzioniaren herotsek aranatzen zütien bazterrak. Const 23. Lizarragak eta Dorrontsorok ere, baztarrak erabilli zituten, Errege Carlosek Santa Cruz galdu zezan. Or SCruz 113. Zonbat ongi lioten / egin bazterretan, / Iñorantak argituz / ez dakitenetan! Etcham 129. Besten batzuek dabiltzade or / baztarrak toriatutzen. Tx B I 225. Letra bat eztot ezagututen, / Nago bazterren lotsagarri. Enb 165. Amaikatxu euzkeldun / atzipetu dabez: / baztarrak ondatzen da / ibilli diradez. Ib. 37. --Zurekin aurrera joango gera. Jo ta kea! --Gazteak astindu bear dituzute bazterrak. Lab EEguna 116. Dinamitaren bidez asi ziran bazter guztiak ikaratzen. Ldi IL 170. Erromarrak etsaituko zaizkio, ta bazterrak nasten dabillelako aitzakian, lotuko dute. Ir YKBiz 391. Baztarretan ba-dituk amaika neskatxa aundi-iritzikoak ere, irekin pozik ezkonduko lirakenak. TAg Uzt 282s. Garai batzutan ibili arren / bazter guziak astindu bear / egoak iñoiz ots aundi gabe / ordain baretsu, leuna dakar. EA OlBe 27. Joan zen bada herrestan jaun auzaphez dohakabea, bazter guziak harrituak zauzkala. Lf Murtuts 37. Badira or bazterretan artista esaten zaien --edo berak beren burueri ala esaten dien-- gizon batzuk. Or QA 146. Wellington jeneral anglesaren hogoitabortz kanoiak Larrundik orroaz hasi zirelarik bazterrak laster garbitu zituzketen! Zerb Azk 11. Erri guztia jeikita zebillen. Baztarrak alaitu ziran. Anab Poli 79. Peio tipia bere adineko haurrekin jostatzen ari da. Bainan bazterrak nahasi dira eta azkenean eldu da amaren ganat nigarrez. Egunaria 9-7-1959 (ap. DRA ). Bazegoen aizea eta ustea bazterretan! Zait Plat 99. Erakutsi ori, bai, eta ikusiko dugu heroismua ugaltzen ote den baztarretan. Vill Jaink 81. Badakit nik, emen nor dabillen bazterrak nastauten. Erkiag BatB 63. Baztarren barragarri jarri nai eban Olarratz. Ib. 94. Ez du balio sobera bururik hauts dezagun bazterretan hobendunketan. Hobenduna Anton da. Larz Senper 80. --Izenik ez al-dezu? --Bai, jauna, ta ongi ezaguna, gaiñera, baztarretan. NEtx LBB 178. Bazter guziak etzituena nahasiko? Ardoy SFran 222. Lazkanotegi apezak harrotu zituen bazterrak, eskola libroa eta gazten libertitzeko plaza bat ere eraikiz. Xa Odol 88. Baztarrak engaiñatzen / egunak ta gauek. Insausti 314. Ni ez naiz eredutarako jaioa, eta hoberik aurki dezake irakurleak bazterretan. MIH 366. Ez naiz berriz hemen hasiko bazterrak aspertzen. MEIG VI 179. Oteitza asi zitzaigun / bazterrak berritzen. MEIG I 114.
azpiadiera-1.3
3. "Gizonez bazterrak baziren, il y avait grand nombre d'hommes" H. "Baztarrak egin dittuz [= 'ha hecho mucho'] gaur, baia biarko biarrik andienak geratzen jakoz (V-ger). Baztarrak diru egin dau Ameriketan, mucho dinero (V-ger)" (comunicación personal). v. BAZTERRAK BETE.
azpiadiera-1.4
4. "Gauza edo gertakari baten ondorio txarrak; elderi batenak, gaitz baten iraute luzea eta unen kutsuetan ondorio tzarrak adiarazteko maiz entzuten dugu orrek bazter beltzak ditu " FIr 157s.
sense-2
II . (Adj.).
azpiadiera-2.1
1. (AN, BN, S ap. A ; H).
Apartado, separado. "Éloigné, écarté. Ezta lekhu hañ bazterrik, il n'y a pas de lieu si écarté (Mst)" H. "Separado" A.
Ezta komentü hañ saintürik, ez lekhü hañ bazterrik, nun tentazioniak, edo phenak eztiren edireiten. Mst I 13, 2 (Ip ez lekhü hain bazterrik; SP, Ch, Leon gorderik). Orreagako Ama Birjinaren omena eskualde bazterrenetara edatu zuten. FIr 163. Andere xaharra jarri zen parkeko aulki bazter batean. Mde Pr 152. Eskolea zan etxe eskerga ori, eta erriko kale bazter eta aldendu batean egoan. Erkiag BatB 17. Asiako bazterrik bazterrenean eta Europako txoko honetan gizonak era batetsukoak direla: gizon, alegia. MEIG I 130. Lorategiko zokorik bazterrenean arbola bat zegoen. "In the farthest corner" . MEIG IX 105.
azpiadiera-2.1.1
Lekutuko naiz baztarrenera, / ez dedilla nitaz jakin. " Al último rincón" . Or Poem 542.
azpiadiera-2.1.2
(Pred.). " Nik uste, Jose bazter zela, creía yo que se excluía a José" Bera EEs 1914, 33. Cf. BAZTER UTZI.
Jaun erretora bertzetarik bazter, otoitzean. HU Zez 127. Beude bazter egün gure tristürak. UNLilia 16. Herriko-etxea bakarrik, eta bi eskolak, bat mutikoena, bertzea nexkatoena, bazter daude, arras hurbil, laborantzak beretzat daukan lurrean. JE Bur 198. Gaur ez da arkume-janik; an daude / gelan burruntziak baztar. Or Eus 262. Irlanda, bere egonguneari esker, bazter zegoen Barbaruen inbasioneetarik. Mde Pr 227. Goizikegi heldu ohi zen ikas-etsera, eta ekurugaitz igurikitzen zuen sei orduak artean, hura bezala haiduru ziren guraso eta neskameen saldotik bazter. Mde HaurB 59s. Eskaintzan ez ziren euskaldunak bazter egoitekoak. Larre ArtzainE 285.
azpiadiera-2.1.2.1
Baztar baitoaz [bi ontziak], otezko gauza / uin berak ditun jasotzen. " Puesto que van distanciados" . Or Eus 395.
azpiadiera-2.2
2. "(AN, BN, S), contiguo, adyacente" A.
Entzünik naho herri bazter hoietan errejent famatü batez, delakoz libürü egile [...]. Bihar goizian dateke heben. Egiat ( in MEIG I 233 ).
sense-3
III. (Como primer miembro de compuestos).
azpiadiera-3.1
Lateral; marginak; extremo. Cf. BAZTER-HERRI, BAZTER-SO, etc.
Teilatuko gapirioak bazter-harresietako gain-hegietan pausatuak. JE Ber 21. Olaren buruzko eragillea / bazter-gelan dago. Ldi UO 50. Baztar-odeiak xirpil ta xarpil / iparrak ditu garbitzen. "Las nubes que quedaban hechas jirones en las extremidades del cielo" . Or Eus 345. Aralar gaiñean eguzki-dirdaia. Bazter-intxaurrean / osto aiña txori, mozkor leuden gisan, txio zurrustaka. Or Poem 528. Badirudi, beraz, bazter euskalki horiek makurtu behar luketela zenbait alditan erdikoen alde. MIH 108.
azpisarrera-1
BAXTER.
azpisarrerakoSense-1.1
a) (Forma con palatalización expresiva). Borde.
Eta una nonziela nola bi itsu eseririk bide baxterrean [...] asi zren oiu egiten. Samper Mt 20, 30.
azpisarrerakoSense-1.2
b) Rincón.
Zumezko otarñoa: / udaberria izan / ta, nola, gaixoa, / zaude baxterrean? Ldi BB 76. An agiri zan ama bat bere bost aurrekin baxtar batean. JAIraz Bizia 45. Baratzan baxtar batean ereiten jardun det. JAzpiroz 102.
azpisarrerakoSense-1.3
c) Pequeño terreno.
Alabari, amaika urtetara eltzean, gurasoek lur-baxtar bat ematen zioten lioa ereiteko, ezkontzarako zuritasuna egiten asi zedin. Or Eus 101n. Nexkak urtez amaika zituen ezkero, / aitak eman-baxtarra lantzen zun urtero. Ib. 356.
azpisarrera-2
BAZTER-ADAR (baztarradar L-ain ap. A). "Verduguillo, rama que se deja sin cortar al podar [el] árbol, a fin de que suba la savia y no se pudra el tronco" A.
azpisarrera-3
BAZTER-HAGIN. "Bazterragin (Sc), muela de juicio" A.
azpisarrera-4
BAZTER-AIRE. Por el borde.
Etsia ez dute hartzen ene lagunek, Lasako herri bildu, ñimiñoa eskuinetarik, bazter-aire, ikustearekin baizik. JE Ber 12. Bazter-aire, bere luzetasun guzian gure beribilek bezala ibaiño batek kurritzen du [zelaia] . Ib. 74.
azpisarrera-5
BAZTER-HAIZE. "Louvoyer, aller le vent donnant de côté" H s.v. aize-alboa.
azpisarrera-6
BAZTER-ALTXATU. "Bazterraltxatu (Lc), levantar las esquinas de un campo" A.
azpisarrera-7
BAZTER-BAZTERREAN.
azpisarrerakoSense-7.1
a) Justo al lado. " Bazter-bazterrean duzu urrun uste duzuna, ce que vous croyez loin, vous l'avez tour à côté" H.
azpisarrerakoSense-7.2
b) Justo en el borde.
"Bi illarri" edo "Bi Tumbak", Lapurdiko legorraren bazter-bazterrean dauden bi arkaitz. Lh Yol 41.
azpisarrerakoSense-7.3
c) Justo en la esquina.
Etxean, baztar-baztarrean, ik koarto bat egin bear dek... JAzpiroz 65.
azpisarrera-8
BAZTER-BAZTERRERA. Justo al borde.
Kintze batez plazako / oien ibillera, / bost biraje pelotak / gora eta bera, / azkenian Batistak / baztar-baztarrera. Ud 63.
azpisarrera-9
BAZTER-BIDE.
azpisarrerakoSense-9.1
a) (L-ain ap. A; Lh).
Camino apartado; sendero. "Bazterbidea (L-ain), camino carretil" A. "Chemin écarté" Lh. v. basabide.

Iñora eramaiten ez duen bazter bide itsua da. Mde Pr 43.
azpisarrerakoSense-9.2
b) " Bazter-bidea, trottoir, chemin pour les piétons le long des grands chemins" Dv.
azpisarrera-10
BAZTER-EGUR. Tronco grande que se pone en el rincón del fogón para sujetar a los pequeños. v. bazterreko (2).
Bi baztar egur, eta erdîn egur txêa... / gure aitonengandik degun aldarea. Or Eus 140.
azpisarrera-11
BAZTER-HERRI. País apartado, aislado.
Zuk geldiarazi duzu [David] / Orain gere herrian, / Ederki kanta detzala / Aldiz gure mihian. / Arrazoñ zen egiñ zetzan, / Zergatik Kantabria / Deitzen baita Pirenea / Gere baster herria. (In EZ Eliç XIXs ). Gerta daitekeena dela deritzat gurea bezalako bazter herri bateko jendea Europa arbuiatzen hastea Europaren berri ongi jakin baino lehenago. MIH 340.
azpisarrerakoSense-11.1
Aldea, pueblo pequeño y apartado. v. baserri.
Bazter-Erri txiki Zaldibiakoan arkitzen dan baserri-etxe Mugerza deitzen zaionaren lurretan. 'En el apartado pueblecito' . Izt C 27. Jesus Jerusalendik irten zan, eta bazter-errietara bere ikasleakin joan. Lard 375. Bada erri andietara ez ezen, bazter-errietara ere joango zala. Ib. 378. Bazter-errietatik ere jendea eri eta gaizkiñak zeuzkatenakin Jerusalenera samaldaka zijoan. Ib. 486. Hirietan gaixtaginak hain ausart zirenaz geroz, zer ez ahal zuten eginen bazter herrietan? Prop 1882, 238. Pilota partida bat esku huts, Lekornen, dituela hogoi urte, ikusi ez duenak ez daki zer den esku huskako partida, bazter herri batean. JE Bur 23. Ni gaztea nintzanean, orain irurogeita amar urte, Arabako bazter-errietan lenagoko zaarrak euskeraz egiten zuten. And AUzta 74.
azpisarrera-12
BAZTER-IKUSLE. Viajero, persona que viaja para conocer países.
Jakintsun eta bazter-ikusle arrotzak ohartuago dire guhauri baino gure mintzaiari. HU Aurp 206.
azpisarrera-13
BAZTER-JAUN. "Scythae campestres (in. sing.), basa jauna, [...] larre jauna, bazter jauna" Urt IV 114.
azpisarrera-14
BAZTER-LEKU. Lugar apartado.
Hirekil' aldiz, / Bederak' aldiz / Bazter lekutan baturik. 'Chaque fois que je te rencontre dans des endroits écartés' . O Po 9. Lurrean ahuspez iarriz, besoak bulharraren gainean gurutzatuz, gurutzefika bat besarkatuz, hori aditzen dela, zenbait bazter-lekutan bazara. SP Phil 114 (He 117 nihork ikhusten etzaituen lekhu zenbeitetan).
azpisarrera-15
BAZTER-MAHAI. "Crédence, bazter-mahain" T-L.
azpisarrera-16
BAZTER-NAHASLE, BAZTER-NAHASTAILE. Enredador, perturbador; sedicioso. "Baztar-naastaille, liante, embrollador. Bere denpora guztian izan dok baztar-naastaille bat" Elexp Berg. "Baztarnastalle, iskanbila, nahasmendua sortzen duena" ZestErret.
Hek dire oroz gainetik dioenaz gorri beltzak, socialistes, radicaux eta holako herradun bazter-nahasle guziak. HU Aurp 81. Non eta nor ziren egiazko bakezko gizonak eta egiazko bazter-nahasleak. Ib. 121. Zure bizimoldean hain harro, zure urratsetan hain bazter-nahasle; jan-edanetan hain sabelkoi. Leon Imit IV 7, 2. Bazen orduan Barrabas deitu bat, bazter-nahasle batzuekin preso zena. Leon Mc 15, 7 (Lç sedizioneko lagunekin, Dv bihurri egile batzuekin, IBk gaizkileekin batean). Odol-berotxo, bazter-nastale, eztabaikari alperrikako, arroxko ta artobero-uxai omen naiz. Ldi IL 57s. Lapur bat zan Barabba ori ta beste bazter-nasle batzuekin baitegian (kartzelan) zegoen, matxinada batean eriotza bat egin zuelako. Ir YKBiz 489. Urruntzeko hobeak dituk, bazter nahasle horiek! Larz Iru 64. Hoa, har ezak lizunkeriazko emaztea eta sor itzak lizunkeriazko seme-alabak, oihu eta garraxi herriz-herri dabiltzan bazter nahastaileak. MEIG III 117.
azpisarrera-17
BAZTER-OHOL. "Baztarrolak kendu gabea da gizon ori, ese hombre es un ineducado; liter.: (tronco) al que no se han quitado las ramas prinicpales (G-bet)" A EY III 304.
azpisarrera-18
BAZTERRAK HARTU. "Erderazko 'controlar'-en esangurerako ertzak artu naiz bazterrak artu esan daroagu guk geuk. Bazterrak artu dautsadaz soloari. Erein barri-dan arloari bazterrak artu ezkero, trugonaden batek lurrak eroan ez dagizan controlauta (ertzak artuta) geratzen da" Aurre-Apraiz Egan 1965, 145.
azpisarrera-19
BAZTERRAK BETE. "Baztarrak bete mataza, cantidad enorme de madeja (V-ple)" A EY III 310.
azpisarrera-20
BAZTERREAN UTZI. Dejar de lado; marginar, menospreciar. " Baztarrian [...] utzi, alde batera utzi, zokoratu" ZestErret.
Guztiaz ere esan bear det nere iritzia, / Izango bada ere bazterrean utzia. Izt C 189. Justu guziak eskubiti ta / gaizto danak ezkerrean, / juzgatu gabe ezta utziko / iñor ere bazterrean. Auspoa 68-69-70, 223. Eta Aitarengaz baiño Semearengaz asko geiago entzunik gaudelako, Ebangelio ta abar, Semearen bidez Aitagana sartzen errezago zaigu, idurimen txatxu au baztarrean uzten badugu. Or QA 154. Arakin eta eiztariak bazterrean utzi ta gutxietsi egiten zituzten. Zait Plat 53. Omen-aldi bat egin deiogun / ondo merezitakoa, / Juan Jose Alkaiñ etzan gizona / bazterrên utzitzekoa. Auspoa 83, 87. Len berrogei eta lau, / orain berriz zortzi, / da berrogei ta amar biar edo etzi; / urterik ezin leike bazterrian utzi, / emendikan aurrera berriketa gutxi. Uzt Sas 192. Zenbait gai utzi ditu bazterrean egileak. MEIG III 64.
azpisarrera-21
BAZTERRERA HARTU (H), BAZTERRERAT HARTU. "Bazterrerat hartzea, deitzea, ematea, prendre, appeler, mettre à part" H.
Hartu zituen [apostoluak] bazterrerat, eta erran zioten: ene haur maiteak, hel gaiten, azkenean, Yerusalemerat. Lg II 210.
azpisarrera-22
BAZTERRERA DEITU, BAZTERRERAT DEITU, BAZTERRERAT HOTS EGIN. "Bazterrerat hartzea, deitzea, ematea, prendre, appeler, mettre à part" H.
Izketa onekin Pedro txit arritu zan, eta bazterrera otseginda, Jesusi esan zion. Lard 406.
azpisarrera-23
BAZTERRERA EGIN. Acabar con, dejar atrás.
Nikanor-en saltzailletzea bazterrera egiteko asmoa izan eban beingoan, baiña, goiz aretan beintzat, mutikoak egunkari asko saldu egiala, orixe gura eban dendariak. Erkiag BatB 64.
azpisarrera-24
BAZTERRERA EGON, BAZTERRERAT EGON.
azpisarrerakoSense-24.1
" Bazterrerat egotea, rester de côté" Dv.
Horra gauza bat, berenaz ona, ezin hobea. Batzuek nahi, bertzeek ez: Zer egin? Bego bazterrerat. HU Aurp 82. Beude othoi ametsak bazterrerat gure begiz ikus eta eskuz hunke dezakegunari gaudelarik. JE Bur 94. Beude haatik bazterrerat, Japoniakoak izana-gatik, tratulant oker batzuek merkatuetan eskaintzen dituzten Tamba eta Shiba bi motak. Zerb Azk 41.
azpisarrera-25
BAZTERRERA EMAN, BAZTERRERAT EMAN.
azpisarrerakoSense-25.1
a) Dejar de lado, relegar; abandonar.
Zeren hunela utzi eta bazterrerat eman nauzun zutaz kexu naiz, nere Haurra. Dv LEd 43. Juje hura ez dut behin baizik ikhusi. Handik laster bazterrerat emana izan zen, ene ustez, gure alderat sobera ona zelakotz. Prop 1880a, 34. Jainkoaren hitza bazterrerat emaiten dute. Lap 129 (V 60). Herri bateko gizon guziek nahi ukanikan ere Jainko-legea bazterrerat eman, zuzen kontrako legea litake. HU Aurp 83.
azpisarrerakoSense-25.2
b) (Dv).
Ahorrar. " Bazterrerat ematea, économiser, mettre de côté, en réserve" Dv. v. baztertu (5).
Bederen gutienik hamar libera bazterrerat eman zetzazketenak. HU Zez 68. Soska soska bazterrerat emanik zauzkaten diru guziak. Ib. 46. Sos bat ez diat oraino bazterrera emanik. Larz Iru 80. Sos batzu bazterrera / eman baditugu. Mattin 52. Urte bat eta erdiz bainuen ere sos puxka bat eginik eta bazterrera emanik. Etchebarne 97.
azpisarrerakoSense-25.3
c) " Bazterrerat hartzea, deitzea, ematea, prendre, appeler, mettre à part" H.
azpisarrera-26
BAZTERRERA EZARRI. Ahorrar.
Lehenbiziko aldikotz ezarri nituen bi mila libera bazterrera. Etchebarne 97.
azpisarrera-27
BAZTERRERA HOTS EGIN. v. BAZTERRERA DEITU.
azpisarrera-28
BAZTERRERA HARTU, BAZTERRERA UTZI (etc.). v. BAZTERRERA HARTU, UTZI, etc.
azpisarrera-29
BAZTERRERA UTZI, BAZTERRERAT UTZI. Arrinconar; abandonar, relegar. " Baztarrea utzi, alde batera utzi, zokoratu. Traste zar hauek danak bazterrea utzittut " ZestErret. v. baztertu, abandonatu. Tr. Atestiguado en labortanos y bajo-navarros desde comienzos del s. XIX, en el XX tbn. se encuentran ejs. guipuzcoanos.
Beretzat on ez dituen letrak bazterrerat uztea, eta atxikitzea on dituenak. MarIl VIII. Kontzientzia ere bazterrera utzia, / Tontokeriatzat hurren idukia. Gy 62. Zorigaitz zuentzat, Iskiribau eta Pharisau begi lilluratzaileak! Zeinek bihurtzen baititutzue mentatik, milhutik eta kuminetik hamarrenak; eta bazterrerat uzten baititutzue aginduak zaizkitzuen gauza handienak. HeH Mt 23, 23 (Dv, Leon bazterrerat utzi, IBk, IBe bazterrera utzi; Lç, He, TB, Ur, Ip utzi, SalabBN, Hual, Samper abandonatu, Ol alde bat utzi, Or alde utzi, Ker alde batera itzi). Behar da hitzeko izan, hisia utzi bazterrerat, lana egin adirazi bezala. Hb Egia 128. Ez nezazula beraz bazterrerat utz nere dohakaitzean. Dv LEd 144. Beraz, egiaren bidea bazterrera utzi, eta erremedio gabe bethiko galdu naiz! Ib. 269. Eta egun hartan ene hasarrea sutatuko da horren kontra; eta bazterrerat utziko dut. Dv Deut 31, 17. Bainan Jainkoak ez du bazterrerat utziko bere urrikalkortasuna. Dv Eccli 47, 24. Izendazione zaharrak utzirik bazterrerat, hartzen bagintu berriak. Dv Lab 57. Munduko gauzak utzirik bazterrerat, Eternitateari buruz jartzen da. Laph 15. Haren gezurrer ohartu diren bezain laster, bazterrerat utzi dute. Ib. 177. Haragia utzi zuen bazterrerat, ziolarik: "Egun mehe eguna da, ez dut beraz haragirik hunkiko". Prop 1888, 16. Gure arimen etsaiak sinetsarazi zion, Jainkoak utzia zela bazterrerat. Jnn SBi 164. Errege Magoak joan zirenean, Jainkoak manatu zioten bezala, Jerusalemeko hiria bazterrerat utziz. Ib. 17. Buraso xahar eta ezindu batzuek bere haurrez idorki ahantziak eta bazterrerat utziak. Lap 45 (V 24). Bertze egiteko guziak bazterrerat utzirik, kaperara doha xuxen. Arb Igand 128. Orok ahantzia daukatela eta utzia bazterrerat. HU Aurp 204. Legezko zikaneria guziak oro bazterrerat utzirik. HU Zez 135.
( s. XX) Nola izan ditezken ekharriak hain errexki Eskuararen bazterrerat uztera. RIEV 1908, 352. Beren mintzai ederra bazterrerat utzirik, bertzetarat lerratzen ohi dira. JE Bur 177. Bear ginuela bazterrerat utzi nekazari ta goldenabarkari deus ez jakiñentzat on dan eta gure argizko denborari ez dagokion izkuntza zar ori. Lh EEs 1915, 243. Lenguak bazterrera utzita / oek aurrena ikasi. EusJok 158. Aiherren ikasi lana etzuen, guarda izana gatik, behin ere arras bazterrerat utzi. Ox 194. Bizpahiru ilhabetheren buruko eroria izanen da, utzia bazterrerat, iendeak alda maitez labur baitu ezagutza. JE Ber 88. Xixari-belarra, tanaisie vulgaire frantsesez, tanacetum vulgare latinez, ez da egungo egunean ere arras bazterrerat utzia, ez Azkainen ez nihun. Zerb Azk 88. Izigarri da bakartasuna. Bestek bazterrerat utzia nutela uste dut. JEtchep 72. Ho, nik zu zaitut maite... Hilen naiz bazterrerat uzten banauzu! Larz Iru 106. Lehenik, etzituen bazterrerat utziko ospitaleko eriak. Ardoy SFran 185. Urarte handienak bazterrerat utzirik, ttipienetarat jo zuen. Ib. 190. Bañan euskaldun itzak eskatzen dituan eginkizunak egitea, bazterrera utzi. Alkain 90. Zugaitz pozoitsuak utzi bazterrera. Ostolaiz 87. Baiña liburu erderazkoak / ezin baztarrera utzi. Insausti 74.

v. tbn. Ataño TxanKan 11. Bazterrerat utzi: Elsb Fram 163. Baztarrera utzi: Imaz Auspoa 24, 131. Olea 24.
azpisarrerakoSense-29.1
Dejar aparte. v. BAZTER UTZI.
Bainan, bakarka eta multzo ttipitan daudenak bazterrerat utziz, erran dezakegu Ameriketako leihorrak deramala arrotzerat doan Eskualdun keta guzia. JE Bur 206. Ez litake gisa hoinbertze Azkaindar apez aipatu eta bospasei bazterrerat uztea. Zerb Azk 83. Eta bazterrerat uzten ditugu beste saindu andana bat, hetaz xehetasun gutiegi dugulakotz. Ardoy SFran 16. Historiari baino nazio arteko lege eta politikari dagokion [idazlan] bat bazterrera utzirik, aipa dezagun berehala [...]. MIH 236.
azpisarrera-30
BAZTERREZ BAZTER.
azpisarrerakoSense-30.1
a) (Dv).
Por aquí y por allá, de un lado a otro. " Bazterrez bazter ibiltzea, errer de côté et d'autre" Dv. v. BAZTERRIK BAZTER.
Zu nahiz batu / eta Minzatu, / Hora nol' erbiratzean, / Bazterrez <Basterres> bazter, / Bethiere laster / Ari naiz zure hatzean. 'D'un côté a l'autre' . O Po 13. Agar atheratu ondoan, bazterrez bazter zabilan Bersabeko mortuan. Dv Gen 21, 14 (Urt errebelaturik, Bibl harat hunat ). Bazterrez bazter, irakasle jaun, Jesus bazabilalarik, / Haur ttipienak amek lagunduz zethozkion etxetarik. Ox 72. Larrungo mendia, / Bazterrez bazter nabilalarik maiz nago zuri begira. Iratz 46. Bozkarioa bazterrez bazter nahiz orotan ereini. Ib. 71.
azpisarrerakoSense-30.2
b) (Lar, Dv).
Siguiendo el borde. "Tierra a tierra, lurrez lur, bazterrez bazter, lat. prope terram, juxta ripam" Lar. " Bazterrez bazter goatea, aller tout le long du bord" Dv.
Donosti alderat, bigarren hiriño bat, hura ere uraren bazterrez-bazter jarria. JE Ber 91. Zeiñek berea artu ta errira baztarrez baztar, Domartineko etxe atzera. JAzpiroz 34.
azpisarrera-31
BAZTERRIK BAZTER, BAZTARRIK BAZTAR. Por aquí y por allá, de un lado a otro. " Uda guztiya bazterrik bazter ibilli ohi da " ZestErret.
Ni nabil bazterrik bazter, erririk erri, Bizkaiko uri ta elizaterik geienak irago ditudala. Mg PAb 195. Ez nuen udan astirik izan bear egiteko, ebilli nintzalako erririk erri, bazterrik bazter soñua jotzen. VMg 78. Usteko dau benturaz norbaitek Don Franzisko Longaren zelataka eta basterrik baster ibilte au, bere ollokerija eta bildurra zala. Astar II XI. Jo batera ta jo bestera dabiltz basterrik baster, aldrarik aldra, txosnarik txosna, gauza guztiai begira. Ag G 183. Alakoxeko iraña bazterrik bazter zabaldu da. Etxde AlosT 45. Zertarako baztarrik baztar diru-arrika ibilli! EgutAr 27-1-1957 (ap. DRA ). Benetan ete zan, Ume Itsu orrek [Kupidok] , gizaseme-emakumeak, bazterrik bazter, zauriz beteten ziarduana, egun eta eguzki? Erkiag Arran 152. Eta gelako ate-leioak itxita, asi niñakon eskoba-makilleagaz jo ta ke, baztarrik-baztar erabilliaz. Bilbao IpuiB 193. Bitarte guzian, argazkilaria argazkiak ateratzen, arin ta zoli zebilen bazterrik-bazter ta txokorik txoko. Herr 8-1-1959 (ap. DRA ). Illunaren bildur, laixterka, baztarrik baztar. Ugalde Iltz 17. Or zabaIdu zidateken bazterrik-bazter eundoko bertsolari-sona. Ataño TxanKan 122. Beti saltoka baztarrik baztar, sasitik sasira. Albeniz 219.
azpisarrerakoSense-31.1
De un etxremo a otro.
Bazterrik bazter ezagutu nai izan zun ainbeste olerkariek eta era guzitako ederlariak beren etorri goitarrez ezetutako lur bikain ura. Etxde JJ 238. Gure Euskadi maite onek ere berealakoan su artu zuan. Obeto esan, su eman zioten baztarrik baztar. AZink 55. Alderik alde eta bazterrik bazter ibili beharrean, aspaldi honetan gabiltzan bezala, hobe genduke Hegel-ek irakasten zuen Aufhebung hura zer den ikastea. MIH 266.
azpisarrera-32
BAZTER-SALTSA. "Baztar-saltsa, chisme, habladuría, cuento. Oiek b.-saltsak besterik ez dira" Gketx Loiola.
azpisarrera-33
BAZTER-SO (S; Foix ap. Lh). "Bazter-so /basterśó/, n., regard de côté" Lrq.
azpisarrera-34
BAZTER-SOLAS. Digresión.
Irlandararen egungo egoera ongi ulertzekotz [...], iduritu zit premiatsu zela hitz zenbaiten erraitea haren hastapenez eta oraindanoko birraldakuntzaz. Irakurleak horrela ez baderitza [...], albeilietzat barka ene bazter-solas horiek. Mde Pr 206.
azpisarrera-35
BAZTER-SORO (baztar- G-nav). "Dermioko lur txarretan dauden alorrak" Satr in Eusk 1988, 656. Cf. basasoro.
azpisarrera-36
BAZTER UTZI. Dejar de lado, abandonar. v. BAZTERRERA UTZI.
Erraten dautzuet zinez eta jostetak bazter utziz, harrigarri dela zoin gutik dakiten gutartean orroitzen! HU Zez 144. Zapuzkeria baztar utzita / Amarengana biltzeko. Auspoa 131, 51. Ohiko joku, dantza eta kantak bazter utzirik [...], berriki egin edo kanpotik ekarritakorik hartuko du. Mde Pr 43. Ez aren lagungoa, ez biziera ona, ez ditugu bazter utzi bear. "Deseri non oportet" . Or Aitork 294. Beren naikariak bazter utzirik, iker eta ikus ari zituen adin guzietako gazteak. Zait Plat 99. Aita, ez nau utziko Jaunak hortik bazter, / zuk eni helarazi fedeari esker. Xa Odol 76. Behinkoz bazter ützirik / Ehüjarre eta Arpidhia, / Hartü diagü aldi huntan / Urdaiteko ihiztokia. Casve SGrazi 100.
azpisarrerakoSense-36.1
Dejar aparte, exceptuar.
Haur xeheria bazter utziz, zonbat ote ziren "Université" famatu hartan ikasten ari? Ardoy SFran 86.
azpisarrera-37
BAZTER-ZENBATZA. "Relación de fincas o catastro" ForuAB 111.
Albia eta Albia-luzerakundia deritxen zabalgunde-zertaneko bazter-zenbatza. (1918). ForuAB 111.
azpisarrera-38
BAZTER-ZOKO. Rincón apartado.
Baster zokoen <so-> batean [...] kurutzea josten ariko ziraden. Ag Serm 348.
azpisarrera-39
BAZTER-ZULO. Rincón apartado.
Ez joan jokoetxetara, eta alde egin bazterzuloetan ardaua edaten beti egoten diranakgandik. Itz Berb II 65. Arraitz-aldeko bazter-txulotan. EA OlBe 74. Bautista Bazterretxe ez zan onen mallakoa, ezta alderatzeko ere. Ura "Bazter-etxe", au "bazter-zulo". Anab Poli 7. Berezi sarratu baten egal batean, aitz aundi biri txapeltzat ezarririk, gurbiz-adar moltzoa, teillatua bai litzan. Bazter zulo ori eukan babes antzera. Erkiag BatB 19.
azpisarrera-40
MUNDUKO LAU BAZTERRAK, MUNDUAREN LAU BAZTERRAK, LURREKO LAU BAZTERRAK. Los cuatro puntos cardinales, los cuatro extremos del mundo; (fig.) todo el mundo.
Lege berrira munduko lau bazterrak ekarri zituen gisan ekartzea. Mb IArg II 114. Apostoluak, Espiritu Santua artu, ta banatu ziran Lurraren lau bazterretan. Ub 104. Zenbat aur iltzen dira munduaren lau bazterretan bataioko Sakramentua gabe. AA III 271. Munduaren lau bazterretako berriak ere apur bat jakitea on da. HU Zez 83. Orixeren ondoren orpoz orpo ibiltzea bestetara jo gabe, munduaren lau bazterrak aztertu balitu bezalaxe, kaltegarria litzake, noski. MIH 266.
bazter
<< bazko 0 / 0 bazterretxe >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper