Harremana

    OEH - Bilaketa

    2945 emaitza leon bilaketarentzat

    Sarrera buruan (2)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    bazko.
    tradizioa
    Tr. En textos vizcaínos y guipuzcoanos se encuentran siempre las formas con p- (salvo en algún ej. de Ubillos); los alto-navarros usan siempre bazko(a). Al Norte, bazko es la única forma que se encuentra (salvo en Oihenart y Tartas, que utilizan pazko ) hasta principios del s. XIX; a partir de esta época, p(h)azko se va extendiendo y parece ser la forma más utilizada durante el s. XX. En los autores meridionales, hasta mediados del s. XIX alternan las variantes con y sin -a constitutiva, con cierto predominio de las primeras; posteriormente --al menos en los guipuzcoanos-- van imponiéndose las formas sin -a. Encontramos algún ej. de paska en Olabide. En DFrec hay 7 ejs. (5 septentrionales) de bazko y 55 de pazko (50 de Orduen Liturgia (Bilbao 1977) y 4 septentrionales).
    sense-1
    1. (AN-5vill, B, L, BN, S, R; SP, Urt I 344, VocBN , Gèze, Dv, H, VocB ); pazko (G-azp; Ht VocGr; ph- Lecl, Arch VocGr , H); bazkoa; basko; pazkoa (Lar, Añ); pazkua; pazku; pasko (V, G; SP); paskoa; paskua (V-gip; Lcc); paska Ref.: A (Bazko, Pasko); Lrq; Iz ArOñ (páskuaskua); ZestErret (pazko).
     Pascua, fiesta de la religión judía; día de Pascua (Domingo de Resurrección); Pascua, días comprendidos entre el Domingo de Ramos y el de Cuasimodo. "Bazkoa, pâque [...]. Bazkotik bazkora, de pâque en pâque. Bazkoz, à pâque. Bazkokotz, pour pâque" SP (que tbn. trae paskoa, pero citando a Oihenart, por lo que debe tratarse de paz-). "Pascha, bazko" Urt I 344. "Pâques" Gèze, Arch VocGr, H. "Pâques. Quand il s'agit de la fête de Pâques, on décline à l'indéfini, comme pour tous les noms de fêtes de l'Eglise. Le guip. au défini [en realidad, en los dialectos meridionales el tema nudo es Pazkoa]. Bazkoz ethorriko da, il viendra à Pâques. Urthe oroz bazkotan ethortzen da, il vient toutes le années à Pâques" Dv.
    Zen bada Bazkoaren eta ogi altxagarri gabekoen bestá bi egunen buruan. Lç Mc 14, 1. Eta hurbil zen Bazko, Iuduen bestá. Lç Io 6, 4 (He, Dv bazko, LE, IBk, IBe bazkoa, Leon phazko, Or, Ker pazkoa, Ol paska; TB bazko eguna, EvS bazko besta). Kalendrera, Bazko noiz daten, ilhargi berriaren eta letra Dominikalaren ezagutzeko manerarekin. Lç Cal a, 1r. Bazkoareki bilgu eta junta izanen baitugu. MRos 14.1r. Gutienean bederen Bazko inguruetan / Aingeruen ogi hura formatu zen mugetan. EZ Man I 19. Gorputz saindua errezibi / Baskoetan ezpere. EZ Eliç 104. Errezibi zazu bazkoz gorputz saindua. Harb 9. Domingo, pazkoen izen andia, / koronika garri zeure egia. EgiaK 87. Izan dagiezala paskoa geztoak. Ib. 90. Arropa berriak bazkokotzat eragin nahi dituenak. Ax 200 (V 134). Urthean hiruretan, bazkoz, mendekostez eta eguerriz kofesaturik. Ib. 533 (V 343). Bazkoz lekora igande guziaz. Hm 185. Pazkoz urkagei duenak, garizumaren laburrez ditu penak. O Pr 395. Zure baitan eginen dut ene Baskoko afaria ene diszipuluekin. SP Imit IV 12, 1 (v. BAZKO-AFARI). Ore kreazalia rezebi ezak bazkhoz aumens hunbleki. Tt Onsa 179. Pazko denboran. Ib. 113. Hartuko duk Bazkoz bederen / Gorphutz saindua humilki. Gç 215. Bere Bazkoaren berrogei eta hamar garren egüna. Bp II 73. Bazkoren tenpora güzia zer sendimentütan igaran behar dügü? Ib. 58. Bazko etzena Jüdio Popüliaren besta bat? Ib. 56.
    ( s. XVIII) Hau duk bazkoko sakrifizioa Eternalari. Urt Ex 12, 27. Juduen Bazkoarekin phizte hark duen iduria gatik. CatLav 395s. (V 190) Bazkoz hauta othe dezakegu nahi dugun Kofesora? Ib. 286 (V 143). Jesus biztu etzelako ustean joan ziran Bazko goizez Jesusen gorputza aromaz maneatzera. Mb IArg I 294. Bazkoen urrengo igandeko irakur-aldia. Ib. 299. Bazkotik bostgarren igandeko irakur-aldia. Ib. 331. --Nos biztu edo erresuzitadu zan? --Pazko goxean. Oe 28. Yuduen bazkoak hurbilduak ziren. Lg II 207. Bazko denboran Yerusalemerat gan zirenean. Mih 114. --Zoin denboraz gira hertsikienik obligatiak komüniatzera? --Bazkuetan, eta hilzeko lanjerian girenian. CatLan 137. Eta barau-egun oek dira Bazko aurreko Garaizumaren berrogei egunak. Ub 186. Pazko bespera zan. Ib. 87. Ijit-artetik irtetean egin zuen lenbiziko Pazkoatik berroge-ta-amargarren egunean. Ib. 26.
    ( s. XIX) Agertu ziren figurak: / Hetarik ziren Isaak, / Bildots pazkoz jaten zena, / Eta zeruko mana. Monho 138. Pazkoa kunplitzeko denporan ala konfesatu ta komulgatu danak, ez du bete edo kunplitu Pazkoako obligazioa. Mg CC 116. Eta zer esan, gura legez urtian bizi, ta pazkuaz baño konfesetan ez dirianen ganian? Mg CO 79. Atxinako Bildots Pazkoetakoa (oraingo Sakramentuaren irudinza) jan oi zan letxuga edo urraza garratz-minakaz nasturik. Añ LoraS 58. Ez da asko nola nai Pazkoetan komunioko Sakramentua artzea. AA I 480. Orregatik ez oi dira ekusi Pazkoako denboraren bukaeraraño, edo denbora au igaro artean. Ib. 480. Pazkoaren izenez aditzen dira oraiñ erramutik urrengo amabost egunak, erramu eguna ere amabost egun oetan sartzen dala. Ib. 477s. Urte au aituten da Paskua batetik bestera. Astar II 218. Eta nor daude obligatuak Bazkotan komekatzera? CatB 50. Phazko denboran. JesBih 488. Bazkorik Pentakoste ondoko Igantiala artino. UskLiB 214. Erran daiteke ilhabethe hau guzia dela Jesusen bizte loriosak, bazkoetan, bihotz guzietan ezartzen duen loria eta alegeratasun inozentaren kontinazionea. MarIl 4s. Urte guztietako Pazkuaetan Erri bereko jende beartuaren artean partitzeko eun dukat. Izt C 452. Geijen geijenez, daukazuz gogo ta asmuak konfesetako Paskuetan, edo jai andiren baten. Ur MarIl 81. Eta Pazko onek zazpi egunean iraun zuen. Lard 110. Pazkoako egun oietan. Ib. 375. Yainkoak bere populuari egin ungi horren orroitzapena zen Bazko. Hb Egia 5. Non naitzu disponi dazaiguzun bazkuako aigaria? Hual Mt 26, 17 (Samper bazkoako abaria). Ore Kreazalia errezebi ezak, berantena Baskoz ümilki. CatS 7. Garizuma len irago biar du / etortzekotan Pazkuak. Xe 191. Maiatzak ekarri zituan Pazko egunak, urtiak dituan alai ta zoragarrienak. Bv AsL 190. Pasko-goixa duiñ alegerea / Da gaur gurea, / Pare bagea. AB AmaE 372. Pazkoatik Espiritu Santuaren etorreraño. Arr May 175. Herra errabiazko hori asko eta asko aldiz erakutsi dute Yuduek, partikularzki Phazko irian. Elsb Fram 168. Guk ere badugu, bederen Bazkoetan, Jainkoaren Bildotxaren jateko manua. Jnn SBi 8. Ezen itsutu zen ordu berean, eta egotu osoki itsutua Bazko arteraino. Ib. 72. Urthe oroz bazoatzan Maria eta Josef Jerüsalemera Bazkoko besten egitera. Ip Hil 133. Paskoetati negura artean / gazteak dagoz zororik. Azc PB 70.
    ( s. XX) --Zoin egunez phiztu da Jesu-Kristo? --Phazko egunean. CatJauf 61. Gero jinen da Bazko pharkamentiekin / Gü adixkidetüko salbazaliekin. Xikito 2. Bainan aro txarraren ondotik iguzkia, garizumatik lekora Pazko. JE Bur 120. Tamalez nik, Pazko izanarren, goizmezatxo batez naikotu bear izan nuen. A Ardi 45. Pazko goiza zen. StPierre 15. Madalenako horiek garizumen begirale, / Pazko aintzin ditutzu Egurgin errege. Ox 23. Azken aldikotz hamahiruak Pazkotako aphairuan. Ib. 74. Pazko-eguzki ederrarekin / auzo leio denak argi. Or Eus 185. Pazkoaz nork norekin bazkal / irakur ditu lerroan. Ib. 184. Gaur Pazko dugu, Pazko, diote gorarik. Iratz 29. Alaba Pazkoz hitz-emana delarik, Omia-saindura gabe ezkondu behar da. Lf Murtuts 53. Hori Phazko, erran nahi beita pasatzea, deithurik izan zen. Zerb IxtS 35. Orzirale sainduz, kurutzeari itzatua, hil izan da, Pazkoz hiletarik phiztu. Ib. 114. Juduen Phazkoa hurbildua baitzen. Leon Io 2, 13. Badakizute etzidamu Pazko dala. Or MB 318. Pazkurik zoriontsuenak opa dizkitzut. Mde HaurB 21. Amatxik Bazkoz semetxiari marrukukua. EZBB I 32. Ihaute ixtilkor, Bazko urikor, moltsa betekor. EZBB II 11. Hemen iragan dut Pazko. JEtchep 74. 1571go Pazkotan, bertso auek kantatuz, Teresa Ama kordegabetuazi zun mojagaiak egiña nunbait. Gazt MusIx 162. Paskuak igarota gero. Etxba Ibilt 463. Bat batean, azkenean, han gaindi distiratu behar zuen Bazko goiz distiranta! Ardoy SFran 257. Bazko guziek il-zar: ireute (iñaute) guziek il-berri: errege Salomonek (Absalonek) ez du gose, ez egarri. (AN-ulz) "Illa zelako berria emateko esana". Inza NaEsZarr 1881. Bazkoz il-zar, Austerrez il-berri, ire aita ta ama ez dituk gose ez egarri. --Illak ttuk ordu(a)n? --Ik diok ori. (AN-5vill). Ib. 1682. Bazkoz illargi-zar, Austez illargi-berri. (B). Ib. 2001. Eskualdun zaharrek zioten bezala, "ezta egun oroz Phazko". Etcheb Obrak 195 (ap. DRA). Dakizuenez, etzi Bazkoa dugu, eta Gizonaren Semea saldua izango da, gurutziltza dezaten. IBk Mt 26, 2 (IBe Bazko-jaia). Bazko (Jauzi) oparia da, Jaunarentzat. Bibl Ex 12, 27. Konfesiñoak ziran / geienak urtero / Ostegun Santu goiz ta / Pazkoa goizero. Ayesta 65. Salamancan has eta Gipuzkoako Errenterian buka, Bazko bezperan. MIH 401.
    v. tbn. Ber Trat 123v. Arg DevB 242. FPrS 15. CatLuz 20. CatS 52. Lh Yol 49. P(h)azko: Jaur 169. CatLuz 87. Ir YKBiz 435. Etxabu Kontu 23. Ataño TxanKan 260. Larre ArtzainE 13. Basko: Hm 107. Arb Igand 221. Pasko: ArgiDL 147. Paskua: Ag Serm 353.
    azpiadiera-1.1
    (Pl.). Fiestas de Pentecostés. "Barrakak etortzen die Paskuetan" Elexp Berg .
    Pazkoetan Bergaran. JanEd II 52. Kutxillotxua ekarrikoiat / Pazkuetan Bergarati. And Auspoa 52-53, 192. Bein Pazkoak pasa ezkero, asten ziran artzaiak mendira joaten. BAyerbe 45.
    azpiadiera-1.2
    (Dv).
    (Con vbs. como jan, egin, kunplitu, etc., se refiere a la obligación religiosa de Pascua (el cordero pascual para los judíos, la comunión para los cristianos)). "En terme biblique, on décline au défini. Dizipuluek erran zioten Jesusi: Non nahi duzu aphain dezazugun Bazkoa jateko? Ubi vis paremus tibi comedere pascha?" Dv. v. BAZKOAK EGIN, BAZKOKOA EGIN.
    Non nahi duk aphain diazágun iatera Bazkoa? Lç Mt 26, 17. Hi baithan eginen diat Bazkoa neure diszipuluekin. Ib. 26,18. Non da neure dizipuluekien Bazko janen dudan lekhua? He Lc 22, 11. >Zure etxerat heldu naiz ene dizipuluekien Bazkoa egiterat. He Mt 26, 18. Kolerusak, medisentak, obra hunetan gaiñen erraiteko edireiten düienak, elizan respetü gabiak, eta bere Baskua egiten eztüyenak. Mercy 25. Pazkoa kunplitzeko denporan ala konfesatu ta komulgatu danak, ez du bete edo kunplitu Pazkoako obligazioa. Mg CC 116. Lege berriko pazkoa / Kendurik lehenekoa / Mahain hortan egin zen. Monho 136. Zenbat poztuko lirakenak, Pazkoarik ez izateaz eriotzako orduraño? AA I 480. Yerusalenen Paskoa egin, ta bere eriotzea esan gura eban bildotsa yan eban. Añ EL2 215. Jüdiuen legiaren arau bere diszipülieki bazkua egin onduan. UskLiB 89. Pazkoa au egiten zan arkume erre, letxuga min, legami gabeko ogi, eta ardoarekin. Lard 438. Beste asko bezala, Pazkoa egitera, Jerusalenen sartu zan. Ib. 543. Non naizu presta dezagun Bazkoaïn yateko? Echn Mt 26, 17. Zure etxean egiten det Paskoa nere ikasleakin. Ur Mt 26, 18 (Ip bazkuaren egitera, SalabBN bazkoaren egitera). Hirian sarthu eta oro khausitu zituzten Jesusek erran bezala, eta aphaindu zuten Bazkoa. Dv Mc 14, 16. Holako yaun aberats horrek ez du Phazkorik egiten, ez dabila ere guti baizik elizan. Elsb Fram 184. Bekhatu handia da Phazkorik ez egitea? CatJauf 87. Bere Aitaren yaurgoan yan ta edango duela beste Pazko bat, egiazko Pazkoa, esan-nai-da, betiko zoriontasuna. Ir YKBiz 435. Opa nuen opa aspaldi Pazko au zuekin jatea. Or Poem 536. Zeru gainetik urrikal dadin / batzuk bertzer egin minaz, / bake gozoan geldi gaitezen / Bazko on bana eginaz. Mattin 64. Zure etxean ospatuko dut Bazkoa nire ikasleekin. IBk Mt 26, 18 (Leon zure etxean eginen dut Phazkoa, Or MB 319 Pazkoa zurean egingo dut, Ker ospatuko dot Pazkoa, IBe ospatuko dut Bazkoa).
    azpiadiera-1.2.1
    (Pl.).
    Jainko baten amodio handiak, / arimaren gozoki hazteko, / preparatu bazko miragarriak. Iraultza 19. Ez dakigu eia ondoko igandetan egiten izan ahal zuen bere mirakuilua, Harrixabaltarrak pazkoetarat biltzeko. Zerb Ipuinak 130.
    azpiadiera-1.3
    (Fig.). Regocijo.
    Beteranoak dabiltz / guztizko Pazkoaz, / milla aldiz esanez: / "Gu laister bagoaz!". Insausti 58.
    sense-2
    2. Navidades, Pascuas de Navidad.
    Kristau guziak iru Pazkoetan bederik konfesatu, ta komulgatu zitezela, au da Eguerrietan, Pazkoa loratuan, eta Espiritu Santuaren etorreran. AA III 522. Jangeiko ume sor eguneko Bazkoak igarbetza kain alegre, nola nik ustebaitud igar. Mdg 147.
    azpisarrera-1
    BAZKO-AFARI; PAZKO-AFARI. Cena de Pascua.
    Yesusek agindutakoa egin zuten ta Pazko-afaria atondu zuten. Enb 435. Pazko-afari au zuekin yateko irrikitzen nengoen. Ir YKBiz 435. Zure ikasleen soiñak aseaz / aurrez Pazku-aparitan. NEtx LBB 267. Noiz prestatu behar dizugu Bazko-afaria? IBe Mt 26, 17.
    azpisarrera-2
    BAZKOAK EGIN (BN, S; VocBN, Dv); PAZKOAK EGIN (G-azp). Ref.: A; Lrq; ZestErret. "Bazkoak, communion pendant le temps pascal. Bazkoak egin ditut, j'ai fait mes Pâques" VocBN. "Quand il s'agit du devoir pascal, on emploie le pluriel à moins qu'on ne doive se servir du partitif, comme dans cette phrase: Ez du bi urthez bazkorik egin, il n'a pas rempli le devoir pascal depuis deux ans. Egun egin ditu bazkoak, il a fini aujourd'hui ses pâques" Dv. "Bazkuak (S), bazkoak (BN), comunión pascual" A. "Bazkuk (plur.), les Pâques (lang. relig.): le devoir pascal des catholiques" Lrq.
    Batek igandetako meza erdietan ez entzunez, bertzeak Pazkorik ez egiten. HU Zez 197. Pazkoak ba egiten, eta, nahi baduzu, zerbeit gehiago ere. Ib. 198. Aphez baten nahia banuke, ene baskoen egiteko! Prop 1897, 187. Jaz erditsuek etzituzten beren pazkoak egin. Zerb Ipuinak 83. Zuk ere, Mattin, gaur egin gogo / omen dituzu Bazkoak. Xa (in Mattin 69).
    azpisarrera-3
    BAZKO-ARO; PAZKO-ARO. Tiempo pascual. v. bazkoaldi.
    Pazko-Aro. Gizonaren Eroskundea. Or MB 31.
    azpisarrera-4
    BAZKO-ASTE.
    Semana de Pascua.
    Arrazoinaren adineraz geroz bazko astean bere herrian komuniatu gabe egoten direnek. Brtc 67. Pazkoa asteko osteguna zan. Arr May 169. 1916-ko Bazko astean Dublinen, bere lagunekin, Irlandar Herkala irazan nahi izan zuen sorterrizale gaztea. Mde Pr 299.
    azpisarrera-5
    BAZKO-ASTEARTE. Martes de Pascua.
    Buruzagi izendatua da Bazko asteahartean. Laph 185.
    azpisarrera-6
    BAZKO-ASTELEHEN; PAZKO-ASTELEHEN (paskua astelen V-gip ap. Elexp Berg). Lunes de Pascua.
    Pazko Astelena. Or MB 422. Pazko astelenean be bein baiño sarriagotan [musikea] jo izan dogu. Etxabu Kontu 28.
    azpisarrera-7
    BAZKO-BIHARAMUN. Lunes de Pascua.
    Bazkoa biaramunean etorri zen. Ber Trat 113v. Bazko biharamunean. JesBih 469. Bizi denak ohit ükhenen dü / Bazko biharamena. ChantP 214. 38-eko pazko biharamunean. Iratz 31.
    azpisarrera-8
    BAZKO-BIHARAMUNAGO. Martes de Pascua.
    Bazko biharamunean eta biharamunagoan. JesBih 469.
    azpisarrera-9
    BAZKO BIGARREN; PAZKO BIGARREN (paskua bigarren V-gip ap. Elexp Berg). Lunes de Pascua.
    Bazko bigarren eguneko irakur-aldia. Mb IArg I 283. Pazko bigarren goiza. Gand Elorri 215. Pazko bigarrenean, [enparantzan musikea jotera] joateko esan eustan. Etxabu Kontu 23. Garizuma pasa ta Pazko bigarrenez ospatzen da egun ori. BAyerbe 103. Lengo Pazko bigarrenean alkartu giñuzean San Gregorion. BBarand 82. Pazko bigarren goixian urten genduen. Gerrika 236.
    azpisarrera-10
    BAZKO-BILDOTS (SP, A; pazko b. G-azp ap. ZestErret ). "Cordero pascual" A.
    Hartzen da [...] delibranzaren kommemorazionetan iaten zen Bazko-bildotsagatik. Lç Decl ã 1v. Zergatik Jesu-kristo ill zan pazko-bildotsa iltzen zan egunez? Ub 92. Non da nik nere ikaslekin pazko-bildotsa yateko bear dudan gela? Ir YKBiz 434.
    azpisarrera-11
    BAZKO-DENBORA.
    Tiempo de Pascua.
    Kantatzen du elizak prefazioan, pazko denboran. Tt Onsa 113. Etzelakoz nozpait barur egiten Bazko tenpora, alageranziazko tenpora zelakoz. Bp II 65. Jesusen etsaiak Pazko denboran eldu ziran Jesus preso ar-eraztera. Ub 86. Angelus xutik erraten da larunbat arratsetik igande arratseraino, baieta bazko-denborako egun guzietan ere, eta bazko-denbora doha bazko-larunbatetik Trinitateko iganderaino. Dh 92. Phazko denborako himnoa. JesBih 482. Bazko denbora zen eta ordukotz elizatik oihu egina eriak aste hartan ikusiren zituela Jaun-Erretorak. Arb Igand 89. Elizaren laurgarren manamenduak manatzen dauku komuniatzea urthean behin bederen, phazko denboran. CatJauf 87.
    v. tbn. Mih 114. Ip Hil 182.
    azpisarrera-12
    BAZKO-DOMEKA; PAZKO-DOMEKA (paskua domeka V-gip ap. Elexp Berg). Domingo de Resurrección.
    azpisarrera-13
    BAZKO-EGUN; PAZKO-EGUN. Día de Pascua, domingo de Resurrección; día de la Pascua judía. "Dies paschalis, bazko egúna" Urt I 344.
    Eta erran draugu zuek Bazko egunean partitu zinatela Ierusalendik. Ber Trat 113v. Egun Bazkoa eguna da. Ib. 112v. Nola Bazko egunean profeziak konplitu ziren. EZ Noel 113. Bazko egunerainoko aste azken guziak. Harb 427. Gizonaren bizitzea, / Deitzen dut Garizuma, / Mundutikan partitzea, / Haren Bazko eguna. Arg DevB 129. Jesusek Bazko egunean / Erakusten du gloria. Ib. 95. Santa Lidubina, Paskoa egunean, illtzen zegoela. Cb Eg III 238. Pazko egunean bere arima gloriosoa eta gorputza alkarregana juntau zireala, ez geiago ilteko. Oe 63. Ordean bazkoko bildotsa bera zenak bazko egunarekin eman nahi zuen bizia. Lg II 251. Hiletarik phiztü zen / Pazko Egünian, / Eta pübliki agertü / gero bihamenian. Xarlem 182. Bada Bazko eguna, zein baitzen Juduen festa, hurbil zen. TB Io 6, 4 (Lç Bazko). Hila Ortzilare Sainduz; phiztua Bazko egunean. CatLuz 31. Meditazionea Pazko eguneko. Jaur 157. Apirillaren amalauean, zeña Pazkoa eguna zan. Lard 541. Apez batek ekharri zion komunione saindua bazko egunean. Jnn SBi 85. --Zoin egunez phiztu da Jesu-Kristo? --Phazko egunean. CatJauf 61. Korrengatik, egun Bazko eguna aprobetxata dud baranein sosegatruk. Mdg 139. Oitura da zuen artean, nik zuei atxillo bat askatzea Pazko-egunean. Ir YKBiz 490. Pazko-egunean, mendi aietako batean bildu giñan batalloi osoa. Salav 79. Ta Pazko egunean, lengo [musikari] ta barriakaz osatutako taldeak urten eban. Etxabu Kontu 23 (ib. 82 Pazku e.). Orrela izan zan Pazko-eguna pasa bitarte. Albeniz 58.
    v. tbn. Gç 95. CatLan 47. CatS 103. Pazko-egun: Ub 91.
    azpisarrera-14
    BAZKO EMAN ERRAMU BAINO AITZINAGO. Tener relaciones sexuales antes del matrimonio. Cf. Palay s.v. Pàscoes: "Ha Pasques abàn Arrams, faire Pâques avant les Rameaux [...]; se dit d'un couple qui n'a pas attendu la cérémonie du mariage"; cf. tbn. con el mismo sentido, cat. fer pasqua abans de rams.
    Eta gazte hoik esposatu balinbadire, oi, Ama! hiru ilabethe iragan ere gabe, Phazko emanik Erramu baino aintzinago, xixtuz eta kantuz hasten dire liztor pullit hoik! Barb Sup 110.
    azpisarrera-15
    BAZKO ERDIKO; PAZKO ERDIKO (paskua erdiko V-gip ap. Elexp Berg). Lunes de Pascua.
    azpisarrera-16
    BAZKO ERRESURREZIOKO; PAZKO ERRESURREZINO; ERRESURREZIOKO PAZKO (e. paskua Lcc). Pascua de Resurrección.
    Irugarrena komulgetea Paskua Erresurreziñokoetan. Bet 11. Eta determinatu zuten partitzera Bazkoa Erresurrezioko egunean. Ber Trat 112v. Irugarrena komulgaetea Pasko erresurreziñoetan. Cap 12. Pazkoa resurrekziokoz komulgatzera. OA 147. Komulgetea Pazko Erresurrezinokoetan. Arz 46 (ib. 24 pasko <pascho> erresurrezinokoetan). Paskoa resurrekziokoetan komulgatzea. Iraz 33. Elizak jarriya dakar Errezurreziyoko Pazkua ezin izan litekela Epailla edo Martxuaren ogei ta biya baño lenago. Sor Bar 70.
    v. tbn. Paskua erresurreziñoe: VJ 13. Pazko erresurreziño: Oe 120.
    azpisarrera-17
    BAZKO ESPIRITU SANTUKO; PAZKO ESPIRITU SANTUKO. Pascua de Pentecostés.
    Garagarrillaren lenengo egunetan Pazkoa Espiritu-Santuko inguruan Efesotik irtenda. Lard 519. Ondorengo Pazkoa-Espiritu-Santuko egunean. Ib. 538. Jerusalenera iritsi nai zuen, Pazkoa-Espiritu-Santukoa baño lenago. Ib. 520.
    azpisarrerakoSense-17.1
    Espiritu Santuaren Bazko bigarren eguneko irakur-aldia. Mb IArg I 363. Gertaera au izandu zan 1521-garren urteko Maiatzaren ogeiyan, eta alabearrez Espiritu Santuko Pazkoa-bigarrenean. ' El segundo de Pentecostés'. Aran SIgn 9.
    azpisarrerakoSense-17.2
    Espiritu Santuaren Bazko irugarren eguneko irakur-aldia. Mb IArg I 371. Pazkua Espiritu Santuko irugarren goizean. Izt C 502.
    azpisarrera-18
    BAZKO-FESTA. Fiesta de Pascua.
    Eta Ierusalemen zenean Bazko bestán, anhitzek sinhets zezaten haren izenean. Lç Io 3, 23. Nola beraz ihork ezagütüren dü Bazko besta hontan egiazki arrapiztü denez Jesüs-Kristeki? Bp II 57. Jerusalemen zenean, bada, Bazko bestaren denboran, hainitzek sinhetsi izan zuten haren izenean. He Io 2, 23. Zertako Elizak ordenatü dü Garizomako Barüra? --Jesü-Kristo gure Jaunak desertian egin zien barüraren ohoratzeko, eta gühauren Bazko-Bestara preparatzeko. CatLan 104. Bazko-pesta andirako presta gaitezentzat. Ub 189. Salbatzailea gurutzefikatua izan zenean Phazko bestan. Jaur 202. Eta Bazko besta zuin beitzen Jüdiuen besta handi bat, hüillan zen. EvS 6, 4. (Lç Bazko) Zertako erran düzü Besta orotako handiena dela Bazko Besta? CatS 103.
    azpisarrerakoSense-18.1
    (bazko-besta SP, Urt, Dv). (Pl.). "Bazko bestetan, aux fêtes de pâque" SP. "Fêtes de paques, bazkobestak" Urt Gram 30. "Bazko-bestak, les fêtes de Pâques" Dv.
    Zortzi egün iraiten zien Bazko bestek. Ip Hil 133.
    azpisarrera-19
    BAZKO GARIZUMAKO; GARIZUMAKO BAZKO. v. garizuma.
    azpisarrera-20
    BAZKO-IGANDE. Domingo de Resurrección.
    Bazko igandeko irakur-aldia. Mb IArg I 275. Bazko Igandean, indulientzia osoa. JesBih 469.
    azpisarrera-21
    BAZKO-HIRUGARREN; PAZKO HIRUGARREN (paskua irugarren V-gip ap. Elexp Berg). Martes de Pacua.
    Bazko irugarren eguneko irakur-aldia. Mb IArg I 291. Gaur da Pazkua irugarrena, / ez naiz izandu mezatan. Tx B II 209.
    azpisarrera-22
    BAZKO-JAI; PAZKO-JAI. Fiesta de Pascua.
    Etxekoak, adiyo, / Pazkua jai ona. Echag 128. Okendua erosi eta beste gauzak prestatzen zebilzan bitartean, Pazkoa-jaia sartu zan, eta onek zirauen artean, alako lanak egitea [...] debekatuta zalako. Lard 465. Yuduen Pazko-yaia urbil zegon. Ir YKBiz 209. Iñauteri, Pazko-jaiaz, Korpus-egunez eta Sanjuanetan. Munita 125.
    azpisarrerakoSense-22.1
    (Pl.).
    Beti bizi naz Andres, aste santuetan, / Zu beti Pazkoa jai alegerietan. AB AmaE 262. Pazku-jaiak ondo igaro! NEtx Nola 51.
    azpisarrera-23
    BAZKOKOA EGIN; PAZKOKOA EGIN (G-azp; paskuakua e. V-gip) Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg; ZestErret .
     Cumplir con el precepto de la comunión de Pascua. "Comulgar por Pascua Florida. Paskuakua eittera jatxi zan kalera, eta etxera baño len, ardauzko komunioa be artu guran zan Txirriztenian" Etxba Eib.
    Ta pazkuakua egiteko alan konfesau, ta komulgau danak, ez dau kunplidu pazkuako obligazinua. Mg CO 165. "Txekorra saldu" Pazkoakoa egin aurreko konfesioari esan oi zitzaion. (In EZBB I 38).
    azpisarrerakoSense-23.1
    (Pl.). "Pazkoakoak, la confesión y comunión pascuales" Asp Leiz2. v. BAZKOAK EGIN.
    Pazkuakuak egiteko're / badatorkigu denbora. Imaz Auspoa 24, 161.
    azpisarrera-24
    BAZKO-LARUNBAT. Sábado de Pascua. "Paskua-larunbat (G-to)" A.
    Angelus xutik erraten da larunbat arratsetik igande arratseraino, baieta bazko-denborako egun guzietan ere, eta bazko-denbora doha bazko-larunbatetik Trinitateko iganderaino. Dh 92.
    azpisarrera-25
    BAZKO LEHENEGO; PAZKO LEHENENGO (paskua lenengo V-gip ap. Elexp Berg). Domingo de Resurrección.
    azpisarrera-26
    BAZKO-LILI; PAZKO-LILI. Margarita.
    "Nor niz ni" debrusa! Gu bezala lurreko lapharretik izanagatik, horrek bethi Phazko lili daukala bere burua, to! Larz Iru 132.
    azpisarrera-27
    BAZKO LORATU; PAZKO LORATU (pazkoa loratu Añ). Pascua. "Pascua florida" Añ.
    Hirugarrena, Paskoa loratuetan komulgatzea. CatBurg 31. (Mb IArg I 30 Pazko loratuetan (sobre uda berriko Pazkoan tachado)) Pasko loratuan komulgetea. Cb CatV 44 (CatG 12 Pazkoa loratuan edo Resurrekziokoan). Irugarrena da Pazko loratuan, edo Garaizumakoan komulgatzea. Ub 183. Bazko loratua edo Jesu-Kristo biztu zan, Garaizumako Bazkoa deritzanaren egunetan. Ib. 185. Kristau guziak iru Pazkoetan bederik konfesatu ta komulgatu zitezela, au da Eguerrietan, Pazkoa loratuan eta Espiritu Santuaren etorreran. AA III 522.
    azpisarrera-28
    BAZKO-LORE; PAZKO-LORE. "Pasko lorea, la jonquille, fleur du coucou" Dr. Souberbielle GH 1931, 159. "(Bellis perennis) [=margarita], izar-lilia. Eskualde zenbeitetan uste dugu Phazko lorea erraten diotela izar liliari" Zerb GH 1933, 96. "Pazko-lore, es una flor de hojas amarillas; generalmente se encuentran mordoxketan y aparece por San José. Con todo, no hay que confundir, aunque algunos lo hagan, con la flor de San José, que es blanca" (AN-gip) Garbiz Lezo 72n.
    Aiphatu uhaitzaren hegitik bazohan izar-lili, margarita loreketa. Ikhusten du ur bazterrean phazko-lore bat. Etcheb MGaric 30 (ap. DRA).
    azpisarrera-29
    BAZKO MAIATZEKO (B, BN; VocB ); PAZKO MAIATZEKO (G-nav; pasko maiatzeko G; paskua maietzeko V-gip); MAIATZEKO BAZKO (R-uzt); MAIATZ-BAZKO (L); MAIATZ-PAZKO (V, B; maietz-paskoa Añ); PAZKO-MAIATZ. Ref.: A (maiatz-bazko, maiatzeko-bazko, pasko); Satr CEEN 1969, 98; Izeta BHizt2; Elexp Berg (paskua maietzeko). Día de Pentecostés. "Bazko maiatzeko egunean Berroetako bestak" Izeta BHizt2. v. mendekoste.
    --Ze egunetan bialdu eutsen Espiritu Santua bere Apostuluai? --Maiaz pazko egunean. Oe 28. Jendamende gontan Maiatzeko bazkoa batean, eroririk elur bat gariak ya buruturik. (72). LE-Ir. Maiatz-Pazkuako bigarren egunian. FrantzesB II 27. Baña ez beste egunetan, ez Eguben santuz, ez Idulenzijaz, ez Zapatu santuz, ez Maijatz Paskua bisperan. Astar II 239. Pazkoetan den alegerena / Pazkoa maiatzekoa / Pazkoa maiatzekoa zan da / jaiki nintzanean goizean. (G-nav). Balad 52. Baldiñ orduan jai egun andiren bat suertatzen balitz, konturako, Pazkoa Maiatzekoa edo Korputz eguna. Arr May 139. Oletan, Maiatz-Pazkoz egiten direan irugarren erromeri-egunean. A BGuzur 114. Pazkoa Maiatzeko zan ain zuzen ere. Or SCruz 94. Pazkoa Maiatz igande-aurrez / dute larunbat-letari. Or Eus 238. Arbazegin Maiazpazkoz bedeinkaturiko ura emoten deutse eten abereai gaitzik izan eztagien. A EY I 30. Maiatzeko Pazkoa bigarrenean festak izaten dira. BBarand 76. Maietz Pazkuetan, bere erriko jaiak zirela. Gerrika 47.
    azpisarrera-30
    BAZKO-MARTITZEN; PAZKO-MARTIZTEN (paskua m. V-gip ap. Elexp Berg). Martes de Pascua.
    azpisarrera-31
    BAZKO-OPIL; PAZKO-OPIL (paskua-opil V-gip). "Oblada, cierto pan que regalaba por Pascua la madrina a los ahijados. Nere amapuntako Antzuelako Tia Juli zan eta Paskua Udaberrikoz urtero-urtero etortzen jatan etxera paskua-opilla eskuan zebala" Elexp Berg.
    azpisarrera-32
    BAZKO SAN MARTINGO; PAZKO SAN MARTINGO (paskua San Martingo V-gip ap. Elexp Berg). Lunes de Pascua.
    azpisarrera-33
    BAZKO UDABERRIKO. "Paskua udaberriko, Domingo de Resurrección" Elexp Berg.
    azpisarrera-34
    BAZKO ZAHAR (L-ain, B, BN, Sal, S; SP, Sb-Urq, Dv, Hb); PAZKO ZAHAR. Ref.: A (bazko); Lrq (bazko); CEEN 1971, 194. Domingo siguiente al de Resurrección. "Quasimodo" SP. "Dimanche de Quasimodo" Sb-Urq.
    Eta hauste egunetik Bazko zahar arteño ezteirik ez egitea. Mat 11. Eta hausterritik bazko zaharreraño bazko zahar bera barrenean dela. EZ Eliç 39. Halakoak egunetik egunera, garizumaren hastetik akhabatzera, akhabatzetik bazko zaharrera, azken ephera luzatzen du. Ax 547 (V 351). --Noiz dira debetü ezteiak? --Adbentü lehen Igantetik, Aparizio zoin baita hirur Erregen Besta; eta Hausterik Bazko zaharra igaran artio. Bp I 112. Abendoko lehen igandetik Trüfaniaraino, eta Garizomaren lehen egünetik Bazko-zahar biharamuneraino. CatLan 106. Oktaba guzian bazko zahar bera barnean, egun guziez hogoi eta hamar urthe eta hanbertze berrogoi egunetako indulientzia. JesBih 469. Bazko zahar egünian. UskLiB 185. Meditazionea Pazko zaharreko. Jaur 165. Bazko zaharretik Jaun Done Salbatoreraino. Dv LEd 35. Bazko egunean eta Bazko-zaharrez ere bai, giristino gei hetarik hainitz ethorri zaiku gure Soloirako elizaraino. Prop 1904, 249. Bazko Zahar bezpera. Larre ArtzainE 91.
    azpisarrerakoSense-34.1
    "(S-saug), Pâques fleuries" Lh.
    azpisarrera-35
    BAZKO-ZAPATU. Sábado de Pascua. "Paskoazapatu (Vc)" A.
    azpisarrera-36
    BAZKOZKOA EGIN; PAZKOZKOA EGIN ( paskoazkoa V; paskuazkoa V-gip); PAZKOZKOA KUNPLITU ( paskuazkoa V-gip); BAZKOZKOA KUNPLITU (etc.). Ref.: A; Iz ArOñ; Elexp Berg. "Paskoazko (Vc,...), precepto pascual. Paskoazkoa eragin barik bialdu dabe mutil andia Manillako puntara (V-m), sin hacerle cumplir el precepto pascual, le han enviado al chicarrón a un punto tan lejano como Manila" A. "Páskuaskua kunpríittia, el cumplir con la pascua" Iz ArOñ. "Aintxiñan Paskuazkua eitteko txartela biar izate zan, da ortarako dotriñia preguntatze zeban abadiak" Elexp Berg. v. BAZKOKOA EGIN.
    Apaizaren aita etzala kristau ona, Pazkoazkoa etzuela egin. A Ardi 101. Arbi-loreak, Pazkoazkoa egiteko garaia. EZBB I 38.
    azpisarrera-37
    BAZKO ZURI; PAZKO ZURI. Dominica in albis, octava de Pascua.
    Epaillaren 19garrena Aste Santuz gerta baledi, Pazko Zuri ondoko Asteartera bialtzen da. Or MB 886.
    azpisarrera-38
    MAIATZEKO BAZKO; MAIATZ-BAZKO. v. BAZKO MAIATZEKO.

    bazko

    bazko
    << 1 bazkatu 0 / 0 bazter >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper