banaloria.
Tr. Documentado desde Dechepare, prácticamente desaparece en el s. XIX. En cuanto a las variantes, hallamos banagloria en Dechepare, Leiçarraga, Gasteluçar y Guerrico, y balenoria y balenorio en Duvoisin; encontramos además banalorio en Pouvreau (sólo en la forma banaloriozko).
1.
(
Lecl,
Urt II 22,
Hb),
banalorio,
banagloria (
Lar),
balenoria (
Hb,
Dv,
H),
balenorio.
Vanidad, vanagloria.
"Vaine gloire (vanagloria), vanterie. Balenoriaz bethea zare. Ce mot très usité, est un exemple des transformations bizarres que l'usage populaire fait subir aux termes étrangers qu'il adopte"
H.
Ni bezala anhiz duzu halakorik munduian / Mende oro dohatenik bethi banaglorian.
E 100.
Deus eztadila kontenzionez edo bana gloriaz egin.
Lç Phil 2, 3 (He banagloriaz; TB loria banoaz, Dv espantuka, Bibl handikeriaz
).
Ez gaitezela bana-gloria guthizioso egin.
"Ne soyons point convoiteux de vaine gloire"
.
Lç Gal 5, 26.
Khen diazadazu banaloriaren gutizia.
Mat 185.
Malezia, trunperia eta banaloria / Mundu engantuaren da bano zuhurtzia.
EZ Man I 37.
Baldin barurtu bagara, probeari erremusina eman badiogu, [...] hautzaz guztioz eskatuko zaiku kontu, edergaillu, munduagatik ala Iainkoagatik eta intenzione onez, banaloriarik gabe egin ditugunz.
Ax 163 (V 109).
Munduak saindu estima edo fama bazinitza nahiz errezibitzea da hipokrisia edo banaloria.
Hm 200.
Zeren horrela humiltasunean ohituz zure banaloria zapatzen duzu.
SP Phil 458.
Baina deklara zazu ea [gezur] hura erran duzunz banaloriaz, zure buruaren laudatzeko eta eskusatzeko.
Ib. 157.
Gauza hori maiz baliatzen da banaloriatik gure beiratzeko eta humiltasunean finkatzeko.
Ch I 12, 1.
Jainkoaren iuiamenduetan pensatuz behar dugula begiratu obra onen banaloriatik.
Ch III 14, tí.
Bertze batzu bere inklinazione sensukarakoak eta denbora berean banaloriak darabiltza.
He Phil 288.
Egiazki banaloria üzürri gaixto bat eta banitaterik handiena da; zeren egiazko gloria gal erazitzen beiteikü.
Mst III 40, 4.
Hobiago da zühürtarzün aphür bat umilitatiareki eta enthelegü txipi bateki, eziez jakiten leze handiak banaloriareki.
Ib. 7,3.
Ez dire sartzen ea Prinzeak ordenanza hura ekharri duen intresaren edo banaloriaren xede batez.
Mih 73.
Banagloria eta jaktanzia, au da, bere gauza onak edo gaiztoak egin ditualako banidadea agertzea.
Gco II 22.
Hori da egia, balenoriaren khea suntsiarazten duena.
Dv Imit III 9, 2.
Horrek hainitzetan humiltasunera jautsarazten eta balenoriotik beiratzen gaitu.
Dv Imit I 12, 1.
Vanidad, futilidad.
Beraz banaloria da galkor diren aberatstasun galkorren ondoan ibiltzea, eta hetan esperanza emaitea. Banaloria da ohoreen ondoan kexatzea, eta gradu edo kargu handietara alxatzea.
"Vanitas"
.
SP Imit I 1, 4 (Mst banitate bat da, Echve banidadea, Ip banitate da, Ol uskeria, Leon ezdeuskeria).
Banalorien banaloria, eta guziak banaloria, lekat Jainkoa maite izaitea.
"Vanitas vanitatum, & omnia vanitas"
.
Ib. 1,3.
(Pl.).Vanidades del mundo.
Munduko banaloriak / zinituen largatu, / eta zeure gogoetak / zeruetara altxatu.
EZ Noel 155.
Alferreriak eta banaloriak utz itzatzu.
Harb 156.
Nitzaz denaz bezan batean, ni kanpoan naiz munduko egitekoetarik, banalorietarik eta esperantza guztietarik.
Ax 53 (V 34).
Zeren gaiñerako guztiak dira banaloriak, desordenuak, bekhatu egiteko eta eragiteko bideak, eta kastitatearen galgarriak.
Ib. 417 (V 270).
Halaber arima prestuek bere atsegina hartzen dute Iesusen aldean, eta amudio guziz minbera dute haren gana; bainan arima gaixtoek bere plazerak ituzte banalorietan.
SP Phil 515.
Tresor horien klartasunek / Begiak tie argitzen / Eta bihotzak xarmaturik, / Banaloriez ilhuntzen.
Gç 202.
Bertze gauza gustiak eztire banagloriarik baizen.
Ib. 31.
Desterratu behar tut handik / Banagloria gustiak.
Ib. 123.
Ariman zaurthu zuenean / Jesusen amudioak, / Mespresatu izan zituen / Munduko banaloriak.
Ib. 196.
2.
balenori
(VocBN, Hb (-ori)). "Balenoria, position negligée, sans attention quelconque" VocBN. Cf. DRA: "Torpe, desmañado (Arch)".
BANALORIAKO.
Vano, soberbio.
Burura datozkigun banagloriako edo arrotasunezko pensamentuak bereala kentzera oitutzea.
Gco II 29.
BANALORIAZKO.
a)
De vanidad. "Ampullae, hitz haundiak, hitz hantúak, hitz arrogantak, hitz banóak, banaloriazko hitzak, bantakeriak" Urt II 67.
Banaloriazko gogoetak izatu tut zeñetan zenbait denboraz gelditu bainaiz.
EZ
Eliç
158.
Aditzen da ere ohoreen ondoan inguruz inguru ibiltzeaz, eta banaloriozko laudoriomendurik desiratzeaz.
SP Imit III 27, 3.
b)
Vano, fútil.
Zenbat galtzen diren munduan banaloriazko iakintasuna gatik, Iainkoaren serbitzuaz axola guti izanez.
"
Per vanam scientiam"
.
SP Imit I 3, 6.
Munduko plazer guziak edo banaloriazkoak dira edo lizunak.
SP Imit II 10, 1.
Egiazko eta banaloriazko adiskidetasunen arteko diferenziaz.
SP Phil 299.
Guk, miserable hauk duguna ere barraiatzen eta emaiten dugu gauza erhoetan, banaloriazkoetan eta alferretan, sobera bagendu bezala.
Ib. 291 (He Phil 292 banoetan
).
Elkharri ekhartzen badiote ontasun falsorik eta banaloriazkorik, falsoa eta banaloriozkoa da adiskidetasuna.
Ib. 283.
Bidearen hersteko agian hartu dukezun banaloriozko plazerak burura ekhar liatzaketzun gogorapen perillosei.
Ib. 373.