Harremana

    OEH - Bilaketa

    2942 emaitza leon bilaketarentzat

    Sarrera buruan (2)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    baketu.
    sense-1
    1. (V-gip, L, BN, S; SP, Gèze, Dv, H, VocB ), pakeatu (G-azp). Ref.: Lh; Etxba Eib.
     Reconciliarse, hacer las paces. "Mettre la paix. Baketu gara, nous nous sommes mis d'accord" SP. "Faire la paix, se réconcilier" H. "Se réconcilier" Lh. "Baketu dira lengo burrukalarixok, alkarri musturrak apurtuta gero" Etxba Eib. "Oiek beti asarre ibiltzen dituk, eta obe pakeatuko balira" (G-azp, comunicación personal). Tr. Usado frecuentemente (ya desde Dechepare) con sociativo, aunque tbn. aparece en construcciones del tipo X eta Y baketu dira o X eta Y baketu ditu; así en Dechepare, Gasteluçar, CatLav, Mercy, CrIc, Moguel, Añibarro, fray Bartolome, Zavala, Uriarte, D. Agirre, Echeita, Kirikiño, Zerbitzari y S. Mitxelena.
    Bana dardoa ematurik zauriere sendoturik, / Bere graziaz ezarteintu elgarreki baketurik. E 129. Sekretuki behar dizit harekila minzatu, / ordu hartan iagoitikoz etsai ezpa baketu. Ib. 161s. Rekonziliatu eta baketu izan garela Iainkoarekin. Lç Ins G, 4r. Herrarik, gaitzerizkoarik edo arrankurarik bere giristino lagunarekin duena aitzinetik baketuko da. Harb 429. Atrapatu zareneon, gehiago ezin daidizunean, nahi duzu baketu eta adiskidetu? Ax 212 (V 142). Bainan osoki iarriko baitzare haren baitan, berehala edirenen zare harekin bat eginik eta baketurik. SP Imit IV 15, 3. Eta dire oren berean / etsai handiak baketu. Gç 85. Eta oren berean dire / elkharrekien baketzen. Ib. 85. Nork behar dü etsaiaren ondoan ebili baketzeko? Bp I 95. Bere etsaieki baketü nahi gabiaz. Ib. 95. Jainkoarekiñ baketzeko eta errekonziliatzeko. Ch IV 8, 1. Hari egin dioen bidegabearen erreparatzera, eta harekin baketzera. CatLav 178 (V 92). Eta naigabetik etzen atera Aitagana itzuli, arekin ongi baketu ta itxeko mai onera zen arte guzian. Mb IArg I 162. Behar garela lehiatu Jainkoarekin baketzerat gure egiazko penitentziaz. Lg I 313. Lebita hark maite zuen bere esposa, eta nahi izan zen harekin baketu. Ib. 237. Berak baketzen edo beste persona etsai zonbait bakerazten. Mercy 7. Eta harenbertze hark egin ondoan ez bagindu egiten urhatsik harekin baketzeko? Brtc 171. Laster eigun predikura: / Han behar dire konbertitu / Gure bihotzak onera / Eta Jaunarekin baketu. Monho 114. Baketuko zara konzienzijako arragaz. Mg CO 105. Adiskidia, etzazaudaz zeure izenez, ta baketu garian ezkero, jakin gura neuke zelan deritxun. Mg PAb 55. Joan bertati beragaz baketu ta adiskidetutera. Añ LoraS 54. Kofesio on bat eginik Jainkoarekin baketu gogo ziren. Dh 121. Zenbat aldiz eztituk urthe osoak iragan bakhetzeko tribunal seindu hartarik urrundua. Ib. 149. Senarra edo emaztia, bata edo bestia badira zentzun onekuak ta Jaungoikozkuak, laster baketuko dira. fB Ic III 375. Jaungoikuagaz baketu, ta bere justizijari nola bait erantzute arren. JJMg BasEsc 60. Ta, ez dozuez ikusten / arerio bi baketurik, / eta mai baten alkarturik? Zav Fab 1909, 34. Zure habitüda krimineletarik ezpazira korrejitzen, ezpazira zure etsaieki baketzen. UskLiB 88. Ez othe da harentzat izanen barkamendurik, eta Jainkoarekin baketzerik? Lap 379 (V 173). Eta harekin baketü artino, egiazko dolümen batekin penitenziazko sakramentialat hüllantüz. Ip Hil 136. Martin da Karlos baketu eittezan bein betiko. Echta Jos 54. Bainan, gero, elgarrekin baketurik edo ez dakit nola, erbiek ez zuten gehiago batek bestea koskatu. Barb Sup 31. Tira, baketu, ta gauden adiskide! TP Kattalin 180. Horra nola bakhetu ziren bi anaiak. Zerb IxtS 24. Ea aholku bat emango didazun Jaungoikoarekin baketzekotz, bekatu egin dut eta. Mde Pr 74. Ezaitez baketu erri onegaz. Betor zerutik zure zigor arrigarria...! Bilbao IpuiB 218. Norbaitekin zerbait izana duena berriz baketzen baita. Larre ArtzainE 210.
    azpiadiera-1.1
    (Lar, Añ, Gèze, Dv; -kh- Ht VocGr), paketu (Lar, Añ (G)).
    Reconciliar. "Réconcilier" Ht VocGr 415, Gèze. "Pacificar" Lar, Añ. "Despartir, poner paz" Lar. "Componer, hacer amistades" Añ.
    Amak eztu sofritzeko semen artian gerlarik; [...] / ororen ama zira eta bake gitzazu bertarik. E 111. Eta hala apazegatu ukhan du Iainkoaren hirá, eta gu harekin rekonziliatu eta baketu ukhan gaitu. Lç Ins C, 5v. O oliba bakezkoa! / Gizonak Zuk ditutzu / aingeru eta arkangelu / sainduekin baketu. EZ Noel 103. Ezpaita deus ene baithan gelditu gizonak Jainkoarekiñ baketzeko eta errekonziliatzeko sakrifikatu eztudanik. Ch IV 8, 1. Etsaigoan, herran, edo hauzitan bizi direnen baketzen egin ahala egin dezagun. CatLav 129 (V 68). Horrek erran nahi dü bekatore eta haren etsai ginelarik berekin baketü gitiela Jesü-Kristo bere semiaren heriotziaz. CatLan 24. Egin alegina baketu ta amodio santuban ifinteko gorrotuan, ikusi ezin ta auzitan dabiltzanak. CrIc 74. [Sakramentu onek] baketu edo adiskidetuten gaitu Jainkuaz. Ib. 152. Jesu-Kristo meza sainduan eskeintzen da barkhamenduzko biktima bezala [...], lurra zeruarekin bakhetzeko. Dh 224. Baketu, ta bildu-gagizuz Zeure Aita aserretuaz. Añ EL1 118. Gogortu fedean kristiñauak, baketu ta argitu kristiñau errietako buru, nagusi ta agintariak. Añ EL2 230. Haur xume hura dela munduaren Salbatzailea eta gizonen Erostailea, harrek baketuko dituela bere Jainkoarekin. Jaur 358. Zelakua dan bere bijotzak artuten daben poza, baketuten dituzanian seme bi oneek, Jesus eta pekatarija! Ur MarIl 68. Zerua eta lurra, Jaungoikoa eta gizona paketu ditut. Ag Serm 317. Prankotarrak eta euskaldunak baketu albageinkez, gauza on bat egiten dogu. Ag AL 136. Ezta gauza on bat Erri bi baketutea? Ib. 136. Maria Jesusek eta auzokoak ezin ebezan baketu, ta egunoko zigorradarik galantena artu eban Karlosek. Echta Jos 53. Kalian joiazanak bitartian sartu ziran eta baketu ebezan. Kk Ab II 29. Ala euskal-semeak, zuk paketu ondoz, / arantzondo ortaraxe, maitasun eta poz. SMitx Aranz 35.
    sense-2
    2. (L, BN, S; Lar, Añ, VocB ), paketu (Lar, Añ (G), A DBols). Ref.: Lh; Elexp Berg.
     Apaciguar(se). "Apaiser" Lh. "Apaciguar", "aquietar" Lar, Añ. "Apaciguarse, calmarse. Baketu zien familixa arteko ikusi eziñok?" Elexp Berg.
    Barur egunak detzaten halaberki athera / Iaun puxanta baketzeko penatuen aldera. EZ Man I 125. [Meza] hartzaz gizonei baketzen / Iainko aserratua. EZ Eliç 180. Eta emazte gaixtoak batzutan bere burua, berariaz haserre iduri egiten zuen: eta orduan enperadore zoroak, ahal ziren asmuak eta enseiuak balakatzeko eta baketzeko egiten zituen. Ax 343 (V 228). Hala non ezpaita deus ene baitan azkendu eman eztudanik sakrifiziotzat haren baketzeko. "In sacrificiium divinæ placationis". SP Imit IV 8, 1 (Leon Jainkoaren baketzeko; Mst Jainkuaren apaisatzeko, Ol Bera ibitzeko). Zerren [...] ezin baketu daikian gizon gaisuak [...] Jangoikuak bere kontra artu daruan aserria. CrIc 111. Beste baga beinguan [soldadu matxinatubak] etorri zirian bere eskubetara, beriala baketu. Mg PAb 208. Julio Cesarrek baketuteko bere soldaduben artian jagi zan matxinada osoa. Ib. 208. Eta Kaleb eta Josuek jende asaldatu hura gozatu eta paketzeko, lengo al-egiñak berritu zituzten. Lard 91. Gizon prestu edo aitatto bat iduri zuen, batzu bertzeak baketzerat aholkatzen zituena. Prop 1896, 19. Eztogula guk geiago euskaldunakaz gudarik nai ta baketu daitezela; baiña iarraitu nai badabe, bialduko ditudala neure erritar aginpeko guztiak mendira. Ag AL 151s. Nola paketuko degu, ba, Jaungoiko asarretua? Inza Azalp 62. Baña emaztia, baketu-biarrian amurragotu zan. Altuna 93. Pakeatzen eta ematzen zanean, mugonez adierazten zion zoroan geixko sutu bazan. Or Aitork 228. Ta iru lau berba gozo ta bigunkerigaz laster baketu eban Zezili gaxoa. Bilbao IpuiB 29. Bakhetu zan hunekin. Osk Kurl 118. Euridike baketzeko aldiz, bigantxa ilko duzu, baita bildots beltz bat ere lepo egingo duzu. Ibiñ Virgil 118. Esan zetsan nola bere emaztia zeguan diabruak artuta, ez kurutzak eta ez ur-bedinkatuak baketzen ebela. Etxba Ibilt 465. Bere zeluak baketu zittuan entzun ebanagaz. Ib. 481. Joxeri begiratu ta paketuaz [un personaje que estaba enfadado] . Lab SuEm 173. Asarreak baketu naian. Etxabu Kontu 222. Asarretu omen ziran, da gaiñera jendea etorri ta paketu omen ziran. JAzpiroz 101.
    azpiadiera-2.1
    (Fig.).
    Bethiere baketurik daudezen elementak. EZ Man II 110. Makaldu ta otsandu zirian axeak? Baketu zan ekatxa? Añ LoraS 8. Ta itsasoa gu ikusi orduko, baketu egiten da. Or Mi 123. Lehenago hasarre zegoan trena ostera be bakhetu zan, baña bethi aurrera ariñ ariñ. Osk Kurl 112. Basoan jandako belarrak ere, aizetu zizkion nunbait, bere esteak, eta an zijoan asto gizajoa, bizkarreko ta estetako zama paketu eziñik. NEtx LBB 184. Gaur badakigu astindu gaituzten lur-ikarak sortuak zirela ordurako, eta ez direla berehalakoan baketuko. MIH 227.
    azpiadiera-2.2
    Calmar(se), tranquilizar(se), sosegar(se).
    Baketzen tu gure bihotzak. SP Phil 25. Edo egin zaitzun ofensaren erremediatzeko, edo zure gogoaren baketzeko. "Pour accoiser votre esprit". Ib. 193 (He 195 zure izpiritua deskantsatzeko). Egon zera kezka andietan, konzienzia paketzen etzan inoiz osoz. Mg CC 178. Ezin gero baketu dira esan guztiakaz; darue bizitza estuba; aingeru onak minduten ditu bijotzian. Mg CO 238. Penitenzija itxura bategaz palagau gura Jangoikua, ta baketu konzienzija. Ib. 230. Baketurik zentzun ta pasinoiak. JJMg BasEsc 280. Bere laguntasun ta indarragaz goitu eban esetsija: baketu zan bere arimia. Ur MarIl 18. Eta ixilltzeko kiñua eginda, esan zien paketu zitezela. Lard 518s. Ark modu onez konsolatzen eta paketzen bazuen ere egiñalean. Aran SIgn 26. Zuen biotzak paketutzeko nai dizutet agertu berak esan ditana. Bv AsL 198. Zenbat bidar paketu ta poztu zerate zuek ere autorleku santuan! Ag Serm 392. Gozatu eta baketu zaitez, esan eutsan Arimazainak. Itz Azald 109. Diruaz edegiten eztan aterik, samurtuten eztan biotzik, baketu ta baretu edo iabalduten eztan aserrerik eztago. A BGuzur 145. Paketu zaite, emakume. NEtx Antz 22. Eta guda-landa izandako bihotza baketu zen azkenekotz. Mde Pr 145. Orduan bakarrik zen haurra baketu. Mde HaurB 22. Iainkoak Agustiñ barne-zimikoz daragi eziñ-egonera; eta begiratu batez pakeatzen du. Or Aitork 166. Baketu zaite, azeritxu, baketu zaite, oraingo au zeurea dozu-ta! Bilbao IpuiB 187. Arima ere paketua dugu billaketa leikor ondoren. Onaind (in Gazt MusIx 154). Mutillaren zauria berri-berriro urratua zeraman biotzean, eta oera baiño len paketu bearra zeukan. NEtx LBB 15. Etxekoak paketzen ziranean eta nagusiak lo-artutakoan. "Estando sosegados". Berron Kijote 175.
    sense-3
    3. Contentarse, conformarse.
    Bakoitza paketu bear da duiduiaz ta duenaz. VMg 13. Ez ziran bere ille guziekin paketuko bere etsaiak. Aragi zaleak izanik, eramango zuten mamia bera, ille ta guzi. Ib. 5. Neskatillea Prakerregana ballegok, biarba Motrollo errazago baketuko litxakek, bestia baño gixonagua dalako. Kk Ab I 35.
    sense-4
    4. (V-gip; Dv), bakatu ( VocS ).
    Pacificar(se) (un país, etc.). "Pacifier" VocS , Dv. "Ez zan izan erreza Marruecos-etan tokau jakun zatixa baketutzia" Etxba Eib.
    Yainkoak du [Napoleon] egorri, behar zen orduko, / Franzia baketurik, Nikolas yotzeko. Hb Esk 159. Ain ederki lan onetan, ez neke gabe, atera zan, nun pamili guziya paketu zuan. Bv AsL 167. Baketzeko gu jaio / Giñean Erria. AB AmaE 179. Eingo neuke baketu laster baietz Kuba. Ib. 257. Eiztari bat izan zan bitarteko, bazterrak baketu eitezan. Erkiag BatB 55. Eta lurbira paketua arbasoen gandiko birtutez iaurriko du. Ibiñ Virgil 43. Gure Euskalerri au edo gure Euskadi au paketu dedin. BAyerbe 170. Asturiasen baketuko baziran, Afrikatik lejionarioak ekarri biar izan zituen Gobernuak. Gerrika 53.
    sense-5
    5. Concordar.
    Berboaz lagunturik ezten partizipea baketzen da, adjektifa bezala, izenarekin. "S'accorde". Arch Gram 152.
    azpisarrera-1
    EZIN BAKETU.
    Implacable.
    Indar spiritualaz garait detzan Furiak, / Ezin baketu Sathanek deskargatu nahiak. EZ Man II 59.
    azpisarrera-2
    EZIN BAKETUZKO.
    Implacable. "Ezin-baketuzko, irréconciliable; qu'on ne peut pacifier" Dv.
    Hirur etsai ezagutzak herra handitakoak, / Eta lausengu garabez ezin baketuzkoak. EZ Man I 18. Aserre eta gudutsu ezin baketuari / Nano idurian Sathan heldu zaio burlari. Ib. 107.

    baketu

    baketu
    << baketiar 0 / 0 bakoitz >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper