(V, G, AN, B; Dv);
aspil (V, G-goi-to, AN-larr, B, BN-baig; Urt, Lar, Añ, H);
azpira (V);
azpurea (det. V-arr);
aspire (V-gip; -rea (det.) Lar, Añ (V), H);
aizpira (V-m)
Ref.:
A (azpil, aspil, azpira, aizpira); Urkia EEs 1930, 10; Etxbe EEs 1931, 36; Garate Cont RIEV 1933, 95; Satr VocP (aspila); Asp Leiz (aspil); Iz To (aspille); Asp Leiz (aspil); Garm CEEN 1970, 131; Holmer ApuntV (azpira); Ibarra Dima (aspirea); Izeta BHizt2; ZestErret. Abrevadero; pesebre, gamella; artesa. "Artesón", "cuezo", "gamella" &c. Lar. "Artesa, [...] aspirea" Lar. "Aspilla" Izt C 233 (en una lista de aperos de labranza). "Sébile, tine (Pouvr.)" Dv. "Aspila, aspilla, auge" H. "Aspirea, pétrin" Ib. (seguramente tomado de Lar). "Aspire, talo-orea egiteko kutxatxoa (V-gip)" Urkia EEs 1930, 10. "Aspila. Abereai jaten emateko ontzia (G-goi)" Etxbe EEs 1931, 36. "Azpurea, especie de kutxa" (V-arr) Garate Cont RIEV 1933, 95. "Oremaiak ekarriko au i (V-arrig), azpireak ekarriko au i (V-ple), la artesa te traerá; es decir, el hambre" A EY III 298. "Gamella para el ganado de cerda" Asp Leiz. "Ganbella" Satr VocP. "Caja para guardar cazuelas, etc." Holmer ApuntV. "Arka bat da urune eralgiteko ogiek eta iteko eta aspien armarioa deko katxarroak ukiteko" Ibarra Dima. "Txerriek jaten duten tokia" Izeta BHizt2. v. 1 aska. Haratago hara non den berze dohakabea, / Ematen zaiola berun urthuz aspill bethea. EZMan I 102.
Eta hustu zuen berehala bere pegarra aspillera, eta goan zen oraño lasterka phutzura ur atheratzera. "In canalibus".UrtGen 24, 20 (Dv asketara, Ur asketan, Ol y Ker askan, Bibl askarat).
Emakumeak maien ordeaz / azpirak daukez urrean. AzcPB 254.
Ezteutsut nik esango non dagoan; azpire (ore-maia) osteian dago baia. Ezale 1897, 256a.
Azpiran egozan ogi gustijai azala kendu ta apur-apur egiñik. "Alla cassa del pane".Otx 137.
Zer diñok? Etxian ogirik ixan ez? Azpira bete ogi ezkaiuan, ba?Ib. 140.
Masa egiten genduanean, baldetan artu eta igeltseroari eraman, beraren azpilletara.JAzpiroz 203.
azpiadiera-1.1
(V, G-azp, BN, S; Dv, BeraLzM);
aspil (V-m, G, L; Urt, HtVocGr 403)
Ref.:
A(azpil, aspil);
IzTo(aspille);
ZestErret. Recipiente plano o poco profundo (plato, jofaina, bandeja, etc.)."Batillum, aspilla"Urt III 276.
"Plat de bois"Dv.
"Plato de madera"A.
"Palancana. Aspill ta mandilla (G-azp), el barreño y la toalla"Ib."Azpil sakon, plato sopero"BeraLzM.
"Palangana (G-azp)"Iz To. .
Ni saltzen nauenak, aspilean dauka eskua enekin batean. HeHLc 22, 21 (He platean; cf. HeH nota: "aspila, plata erran nahi daite").
Emadazue hunaxe Joanes Baptistaren burua azpil batean. DvMt 14, 8 (Ol, Ir YKBiz 206, IBk, IBe azpil; Lç, He, TB plat, Ur, Echn plater, Ip, Leon untzi, SalabBN bazin).
Guk egiten ditugu kaikuak, azpilak, ophorrak eta ophotsak. DvLab 321.
Etziran bataiatu Elizako pontian / baizik bat pertzian ta bestia azpillian. Balad 49 (versión del Cantar de Alostorrea).
Pascalen Bizitzan edesten du, egun batian, aurra zalarik, azpilla aiztoaz jota, biatza ezartzean eta aldentzean ots idekea ateratzen zuala oartu zuala. ZinkCrit 14.
Eta jan-edateko, azpilla (platera) ta pitxarra utsik aurkeztu eutsozan. Altuna 107.
Meza-eskeintzekoan etzan azpillean txuri bat bere yausten a oartu barik. "En la concha".OrTormes 39.
Zuek Farisauok ontziaren ta azpillaren kanpoaldea garbitzen duzue, zuen barnea berriz arrapakeriz ta gaiztakeriz betea dago. IrYKBiz 273.
Bitarte ontan Juana, maia prestatzen bebil, azpil, antoxin eta abar ekarriaz. NEtxAntz 128.
Jatokiko eskuin-aldeko atetik datoz, mai-zapi, azpil ta beste ontziak eskuan dituztela. Ib. 84.
Gero, azpil batean ura usturik, ikasleen oiñak garbitzen asi zan. (Io 13, 5)"In pelvim".OrMB 357 (Ir YKBiz 437 azpil; Lç bazin, TB tirrina, Dv, Leon untzi, Or balde).
Ardi-esneaz egiñiko gatzatu zuria, azpil sabel-andi batean dantza-dantzari, goxokiz edo azukarez estaldua. ErkiagArran 119.
Lurra azpil azal baten iduriko egin zuten zarrek. ZaitPlat 58.
Eta altzar lurrun-iarioak azpil azaletan eskeintzen ditugunean. IbiñVirgil 86.
Azpillak aidean botzeko makiña berri bat ekarri ziteken. AtañoTxanKan 211 (hablando del tiro al plato).
An [kuartelean] bearreneko zitzaizkien tresnak emateko: lo-tokia, jateko azpilla, ta soñeko jantziak ere bai. AtañoMLanak 39.
Eta gaiñera azpil ederrak / gure lanan omenean.Insausti 242.
azpiadiera-1.1.1
Plato (comida). Ostatu eta jatetxeetan jaki edo azpil bakarra eman al izan zedilla.EAEg 19-2-1937, 1107.
Eguneko jaki edo azpilla."Plato del día".Ib. 1108.
azpisarrera-1
AZPIL-ARRASKA.
"Azpira-arraska (V-oroz), rasero, instrumento de hierro para raspar la artesa" A.
azpisarrera-2
AZPIL-ONTZI.
Palangana. Presenta zaite Karlista-Etxean. Ekarri itzazu: aspil-ontzi bat, amantal bat, lejia-botilla bat, jaboi-zati bat eta zapi-zar bat. AltLB 52.