Harremana

    OEH - Bilaketa

    2942 emaitza leon bilaketarentzat

    Sarrera buruan (2)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    aurka.
    sense-1
    I (Sust.). v. 1 aurki.
    azpiadiera-1.1
    1. (O-SP, -kh- SP (sin trad.)).
    Anverso. "Aurka ou aurkia. L'endroit d'étoffe" O-SP 223 ( Dv).
    azpiadiera-1.1.1
    (Lar ( Dv), Hb, H, A) "Cara, frontispicio, frente de una cosa, aurka, aurkea, aurrea" Lar. "Delantera, aurrea, aitzina, aurkea, aurka" Ib. "Frente, fachada" Ib. "Façade, devant" Lh. "Le devant, la face, la façade" H. "1.º "(L?), delantera, cara, frontispicio" A. Cf. A Apend: "Aurka, lucha (Mg PAb)", pero no lo hallamos en éste.
    azpiadiera-1.2
    2. "L'opposite" O-SPAd 877.
    sense-2
    II. (Adv. o posposición).
    azpiadiera-2.1
    1. (Lar).
    Enfrente. "(A) boca, aurkez, aurkean, aurka" Lar. v. AURKAN.
    azpiadiera-2.1.1
    (Tras dat.).
    Gero Aurresku ta Aztzeskua bat besteari aurka ibili ta buruz-buru dantzan asi ziran. Lh Yol 30. Ondarroak bideari aurka ditugulako. Ib. 36.
    azpiadiera-2.2
    2. (A DBols), arke (V-ger). (Tras gen.). Contra, en contra (de), en oposición (a). "Bata besteen arke dabiltz onek beti" A Apend. v. kontra, aurrezka. Tr. Empleado para sustituir a kontra (q.v.); desbanca, sin gran oposición, al neologismo sabiniano kaltez ; cf. A DBols s.v. contra: "no es tan recomendable el uso de garaiti, gibelaz y kaltetan; menos aun el del neologismo kaltez y el del extraño kontra ". En DFrec hay 589 ejs., todos menos 2 del Sur.
    Errolda orren aurka jaso diran eskakixunak. (1918). ForuAB 133. Zuen aurka, zuen kaltez dabiltza, sinismena kendu naian. Urreta EEs 1918, 155. Gizaldi onen aurka (kontra) Ninivetarrak jaiki ta gaitzetsi egingo zituztela. A Ardi 84s. Azkenerako alkarren aurka (kontra) jarri ziran. Kk Ab I 116. Zenbat eta zenbat ote dabiltza umien aurka! JBDei 1922, 66. Zazpi onoimen (birtute) dagoz zazpi griña txar onein aurka: arrokeriaren aurka apaltasuna, zekenkeriaren aurka esku-zabaltasuna [...]. KIkV 60. Jainkoak barka begit orduan gizatasunaren aurka egon izana. Or Tormes 41. Idi apustua Mekoletaren aurka jokatu nuanean. Lab EEguna 115. Eta atsegin etzakonak, neure aurka itz-eginke, idazti eder bat argitaldu-begi. Ib. 142. Andra gaxuak, zijo bat ezeze, milla euki dittubez nire aurka asarre eragoteko. Otx 29. Zuen artean pekaturik gabeko danak aurtiki dezala lenbiziko arria orren aurka. Ir YKBiz 319. Ikusi degu leen errusitarrena poloniarren kaltez, orain ingelandarrena erindarren aurka edo kontra. Ldi IL 167. Ipar-pirrinta dator Guraz-tik / Araba-aizearen aurka. Or Eus 316. Eleizea eztago orren aurka, alde baño. Eguzk GizAuz 81. Norberak geiago irabaztearren beste barik, alogerak eratsi nai jasotea, gizarteko zuzenaren aurka da. Ib. 142. Gaitz itxaskorren aurka jardun bear. EAEg 31-10-1936, 182. Adimena ta guramena, alkarren aurka jarri oi dira gure baitan. Erkiag Arran 65. Jakintzari gehienek, ordea, ukatu egin zuten horiek benetan jazotzen zirela, [...], beren teoria guzien aurka zirelako. Mde Pr 314. Ez nezakenan ezkontzera beartu bere gogoaren aurka. Etxde JJ 101. Parkeruntz abiatu naiz, oituraren aurka guardasolik gabe. Txill Let 63. Mairuen aurka gerran ibillie da. Akes Ipiñ 11. Etzuen bada uste gizon erbal ura ausartuko zela bere aurka deus erratera. Izeta DirG 22. Etzazu ustearen aurka erantzun. Zait Plat 138. Jaungoikoaren aginduen aurka, egun ta eguzki jardun legi gizonak. Erkiag BatB 201. Bi adibide oiek eztaude bata bestearen aurka. Vill Jaink 78. Sekulako ongarri izango jakola gaitz aren aurka. Etxba Ibilt 472. Buru zenbait bederen jazarri ziren Frantzian, "mystère"-en aurka, jasan-gaitz zitzaizkiela. Lf (in Casve SGrazi 9). Gogorik gabe eta gogo gaiztoz hasi nintzen, beraz; ez, ordea, kontzientziak eskatzen eta are agintzen zidanaren aurka. MIH 376. Kantauri itxas-ertzaren aurka datozen olatuak. MEIG IX 139. (en colab. con NEtx)
    v. tbn. Inza Azalp 97. Enb 43. Laux BBa 142. TAg Uzt 219. EA OlBe 81. SMitx Aranz 214. NEtx Antz 27. Munita 116. JAIraz Bizia 54. SM Zirik 73. BEnb NereA 82. Basarri 32. And AUzta 112. Onaind in Gazt MusIx 148. MAtx Gazt 60. Ibiñ Virgil 62. Alzola Atalak 97. Xa Odol 271. Berron Kijote 160. Etxabu Kontu 150. BAyerbe 143. Ayesta 88.
    azpiadiera-2.2.1
    (Tras tema nominal nudo).
    Oroen lotsagarri izate bat bakarrak / ukatzen dau ero lez Yaunan izatea; / "Yaungoiko bat bai dala" abes-aintzatsu-aurka / auxe bakar-bakarrik: Gizon sentzungea. GMant Goi 22. Mendirik mendi azkar / gudari-aldreak, / bildurrik bagiak, / Jel-etsai aurka gure / Mendigoxaliak. Enb 57. Matxinada aurka Erkala aldezte arren. EAEg 2-6-1937, 1749.
    azpiadiera-2.2.2
    (Con instr.).
    Senideei ta ezagunei gorrotagarri gertatzea datorkio, aiek lagundu nai izango elitukeanean zuzenaz aurka. Zait Plat 136.
    azpiadiera-2.2.3
    (Con dat.).
    Ni bakarrik natzaiola aurka aren ausardikeriei. Berron Kijote 86.
    azpiadiera-2.2.4
    (Sin compl. explícito).
    Beronek [euzko-abendak] aurka dituben eragozpen berberakin burruka ibilli biar izan [...] duben edozeñek, erraz-erraz igarriko du lanegite orren alderik nausiyena ta biarrena idazlien gain egoten dala. EEs 1916, 221. Soña jauskorra eta gogua goi-tzale, / aurka diran gauz oneik, nok osuan neurtu? Laux BBa 130. Aurka jagi ziran sozialisten buruak be. Eguzk GizAuz 184. Eztugu zeren beldur izan, gizon guziak aurka ba ditugu ere. Ir YKBiz 278n. Etzan deus aurka azaldu. "No hubo protestas". EAEg 9-10-1936, 4. Alde ala aurka gudukatzen. Zait Plat 93. Kontzientzi baten gizona danak / aurka ezin lei egin itz. BEnb NereA 142. Orregaitik aurka gogor jokatzeko ez egozan. Etxabu Kontu 69. Beste batzuk, asieratik aurka egonak [...], zarrapasta eragille ikusten ziran lenengoen arteko. Onaind STeresa 70.
    azpiadiera-2.3
    3. Contra, apoyándo(se) en.
    Hargin lan berriaren aurka hezurrezko hesi zaharra berreraiki nuen. Mde Pr 116s. Neskarengana arrimaturik bere gorputzaren aurka estu-estu egin zun. Etxde JJ 110. Onartutako iritziak eta usteak bazterrera zitzakean, [...]; onetara ezar zezakean, ordea, izketa-laguna ormaren aurka. Zait Plat 91. Jarri ziran, belarrixa zorrotz ool zaarron aurka, jakin gurarik zer moduko barriketia erabiltzen eben senar-emaztiak euren artian. Etxba Ibilt 461. Ormaren aurka fusilatzeko / arloan jarri zirana. FEtxeb 22.
    azpisarrera-1
    AURKA EGIN (Añ A). Hacer frente, oponerse. "Oposición: (V, G, AN) kontra, eurt, aurka egitea" Añ. "Oponerse" A.
    Eurak orain aurka egiten dautsoen Eleiza orrek berberak artuko dituan bere Txiro-etxe baten. Kk Ab II 74. Mendira irten zanean, / matxiñadari aurka egitera / aurreko zarren bidean. Bertsol 14. Israeldar asko erori ta yaiki-arazteko ezarria dago au, ta aurka-egingo zaion ezaupidetzat. Ir YKBiz 29. [Emakume] aren gonetan murgildu zen, bere abere-griñari aurka egiteko izkillurik ezpaitzun. Etxde JJ 163. Agiria egizkoa danean, ez dago aurka egiterik. Etxabu Kontu 164. Ainbeste indarri aurka egitea / ori oso gendun gatxa. FEtxeb 26.
    azpisarrerakoSense-1.1
    (Tras gen.).
    Begira egozanak, mutillen alde ta errematantien aurka egin eben, onen kaltez txakurrenak esanik. Kk Ab II 40.
    azpisarrerakoSense-1.2
    Ez eutsan aurka andirik egin Basalduak esandakoari. Etxabu Kontu 112.
    azpisarrera-2
    AURKA JO. Hacer frente, oponerse. Cf. ForuAB 141: Batza porbintzijalaren erabagijen aurka jo leie notiñak Aurrerakunde Jaurrijaren aurrera, "apelar". v. AURKA EGIN.
    Ustekabean eraso ta il nai ba'iñu iñork, aita danentz galdetu ala berealaxe esti-eragingo ioke? Bizi-gale aizen ezkero, aren aurka yoko ukela uste diat, zuzenbide xeetasunei so egiteke. Zait Sof 134.
    azpisarrera-3
    AURKAKO.
    a) De enfrente. "Aurkhako burgua" SP. "(El de) delante, aurrekoa, aitzinekoa, aurkekoa, aurkakoa" Lar. "Devant (celui de), aurkhakoa, aurrekoa, aurkhikoa, aitzinekoa" H s.v. aurra.
    Zoazte zuen aurkhako burgura, eta bertan eridenen duzue asto eme bat estekatua. Lç Mt 21, 2 (He, Dv zuen aitzinean den, Ur, Ker zuen aurrean dagoan, Ol aurkez duzuten, IBk, IBe aurreko).
    b) (Tras gen.). Contrario a, opuesto a; desfavorable a.
    Gure aurkako legeak ondo dakizki. Lab EEguna 89. Apaiznausiak eta batzarre guziak Yesusen aurkako (kontrako) aitorrera bat billatzen zuten. Ir YKBiz 476. Alemanen aurkako gudateak. Ldi IL 163. Erkalaren aurkako egintzetan. EEg 6-11-1936, 231. Albitarren aurkako gurutzadatik landa, neurri gogorrak erabakiko dituzte Aita Santuek. Mde Pr 309. Batzuetan on-arau edo gizarte-arauen aurkako zirela ahazturik. Ib. 347. Norbere buruaren kaltezko edo aurkako zer bat, ezin zitekean erabagi zuurra izan. Erkiag Arran 62. Izpidezkoa egiaren aurkako gertatzen da, ta onuragarria, izurrite. Zait Plat 33. Beraz aburu ori biziaren kaltetan da, izadiaren aurkakoa, okerra, gezurra. Vill Jaink 187. Bosgarren Aginduaren aurkako pekatua da. MAtx Gazt 76. Gargaritarren aurkako guduak. Ibiñ Virgil 95. Mujikak etzun atera izan / iñoren aurkako itzik. Uzt Sas 345. Zalduketa-liburuen aurkako eraso utsa. Berron Kijote 21. Estatutoaren aurkako idazlan sakon bat. Etxabu Kontu 67. Badirudi, horietan bederen, ko-ren aldeko joera agertzen dela: ko-ren aldekoa eta ren-en aurkakoa. MEIG VI 174.
    v. tbn. JAIraz Bizia 54. Akes Ipiñ 11. Onaind STeresa 108.
    (Tras tema nudo).
    Auxe bai dala Doibatz aurkako / Guzur ontasun dongia. Enb 174.
    Biurrikeri eta Laterri ziurtasun aurkako lege-austeak. EAEg 23-10-1936, 115.
    (Uso sust.).
    Agintariagana zure aurkakorekin zoazala, bidean bertan arengandik yaregiteko alegizu. 'Cum adversario tuo'. Ol Lc 12, 58. Etzan ordea bere aurkakorik agertu eta auzipetu gabe libre utzi zuten. Etxde JJ 195.
    (No precedido de gen.). Contrario, desfavorable, opuesto.
    Orain nire aldekoak egin ditudan bezala, aurkakoak (kontrakoak) ere, edo aurkako diruditen zertxo bi aipatu bear ditut. Or Y 1934, 12. Adiskide ori eztet euskeltzale; ezta ere aurkako. Ldi IL 31. Zuzendari Nagusiak aurkako beste zerbait erabakitzen duanean. "Cuando disponga otra cosa en contrario". EAEg 3-6-1937, 1758. Geiago ere esan genezake: gauza bat probatu-ala aurkakoa egizta ditekeala ere. Txill Let 56. Egia, aurkakorik egongo ez zana jakiña zan. Etxabu Kontu 69. An azaldu zan gizaki bat. Ez nekian aldekoa ala aurkakoa zan. AZink 104. Aurkako protesta geienetan, mikrofonorik ez. Gerrika 195. Aurkakoa izan du, berriz [euskarak bakartasuna], idazketa zailtzen zion aldetik. MEIG VI 30.
    (Uso sust.).
    Aurkako biok --barru-bizitza ta zentzunen atsegin puskila-muskilak--, bateratu ta adiskide erazo nai nituan eta. Onaind STeresa 53. Naiz ta aurkako asko / eraso seguruz. Zendoia 125.
    azpisarrera-4
    AURKAN. (Lar, A (que cita a Lç)). a) Frente a, enfrente de. "Delante, aurrean, aitzinean, aurkean, aurkan" Lar. Leiçarraga (Decl ã 7r) da artezean, heinean, eretzian como equivalentes suletinos de aurkhan. Cf. O-SP 223: "Aurka [...]. Item. l'opposite". v. aurkaz.
    Eta Ziliziaren eta Pamphliaren aurkhan den itsasora iraganik, ethor gentezen Myra Lyziako hirira. "La mer qui est à l'endroit de Cilice & de Pamphilie". Lç Act 27, 5. Maria Magdalena eta Maria berzea ziraden han iarriak sepulkre aurkhan. "Assises à l'endroit du sepulcre". Lç Mt 27, 61 (He, Dv aldean, TB parrean, Ur, Ker, IBe aurrean, Hual aurkian, Ol aurkez, Or aurpegiz, IBk aurrez aurre). Iarririk zegoela Olibatzetako mendian tenplearen aurkhán. Lç Mc 13, 3 (He biztan, Dv parrean, Leon parrez-par, Ker aurrez-aurre). Ikhus zezanean haren aurkhan zegoen Zentenerak. "Le Centenier qui était là vis-à-vis de lui". Ib. 15, 39.
    b) (Tras -ko). Cerca de, en los alrededores de.
    Baita Zireneko aurkhan eta Roman daudenek. "À l'endroit de Cyrene". Lç Act 2, 10 (He Zirenesen hurbil, Dv Zireneko inguruan).
    azpisarrera-5
    AURKARA, AURKARAT (Ir, ponerse, etc.) enfrente.
    Eta handik enbarkaturik, biharamunean ethor gintezen Khiosen aurkhara. "À l'endroit de Quios". Lç Act 20, 15 (He aurkarat; Dv parrera, Ker, IBk aurrera).
    azpisarrera-6
    AURKARAKO. Contra, en contra de.
    Elorri beltzaren lorearekin, te bezela artu reumaren aurkarako. Ostolaiz 114. Badira beste belar batzuek ere karetxaren aurkarako. Ib. 94.
    azpisarrera-7
    AURKAZ. v. aurkaz.

    aurka

    aurka
    << 1 aumentatu 0 / 0 aurkibide >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper