Harremana

    OEH - Bilaketa

    2942 emaitza leon bilaketarentzat

    Sarrera buruan (2)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    aukeratu.
    sense-1
    1. (V, G, AN; Dv, H). Ref.: A; Iz ArOñ ; Etxba Eib ; Asp Leiz2; Gte Erd 58, 78, 122; Elexp Berg.
    Elegir, escoger. "Préférer" Dv. "Aukeráu, aukeraitten, elegir" Iz ArOñ. "Crear, hoy significa erigir algún nuevo empleo y nombrar para él algun sujeto, aukeratu" Lar. "Presentarse la ocasión, ofrecerse la elección" VocCB . "Denda ontan badago non aukera" Asp Leiz2. "Enekixen zein praka aukeratu" Elexp Berg. v. hautatu, hautu. Tr. Documentado en textos meridionales a partir de mediados del s. XVIII; desplaza al Sur al más antiguo hautu. Hay part. aukera en algunos ejs. de Orixe, Lizardi (IL 147), Zaitegi (Sof 37), S. Mitxelena (Aranz 134), N. Etxaniz (LBB 290) e Ibiñagabeitia (Virgil ). En DFrec hay 258 ejs. de aukeratu y ninguno de hautu.
    Alabak eta bera aukeratzen zeudenak asko animatu zuten; baña bere Jaun maiteagana biurtu, eta esan zion: Jauna, ni beargai onetarako ez naiz. Cb Josefa 216. Aukeratu oraindixe, naijago dozun aldia. fB Ic I app., 30. Estaduba aukeratuteko. Ib. III 317. Baña Jainkoak au zeukan, nerekiko aukeratua, onen bidez bere zuzentasun andia agertzeko. Lard 121. Nobiak aukeratu / gustokorik balitz. Afrika 53. Ez det ere nik iñor aukeratu nai zuetatik, zeren guziak zeraten nere gogokuak. Bv AsL 211. Onegatik aukeratu da beste ill guzien artean ederrena, au da, Maietzeko illa. Arr May 7. Gertaera egokiak aukeratu ditu nere biotzeko adiskide Agirre apaiz Jaunak bere lan politerako. Etxeg (in Ag AL 7). Baño etzekian mutill orrek ainbesteren artean beretzat nor aukeratu. Ag G 34. Aristonen amak iragarri eutsan Masimari bere semearen gurari au, ta onek aukeratu (elegir) eutsan Eladiren lagun Antselma. Echta Jos 184. Nolako erri-gizonak aukeratu bear ditugu katolikuok auteskundeetan? KIkG 55. Aita ta ama gabe gelditutako umezurtz errukarria zan Ester, Asuerok erregiñatako aukeratu zuanean. Inza Azalp 7. Egizko nere bixi-lagun bat / aukeratu nairik nago: / neure maiterik begikoena / emendik urrin eztago. Enb 180. Zumarragan ni aukeratu ninduzuten Lendakari. Ldi IL 143. Ala ere ez nauzu, argitara-gaiak aukera-bearrez, olerki-gogai atzetik ibilli. Markiegi (in Ldi IL 8). Mutillak biotzean i aula aukeratu... / Ze erantzun bear dunan geldirik ausnartu. Or Eus 134. Bîtan Irurtek sega aukera du / pilotan ez baita trebe. "Ha escogido la siega". Ib. 303. Gauza txarretara jo barik be badago non aukeratu. Eguzk GizAuz 102. Aukeramena, au edo beste gauza aukeratzeko almena. Ib. 102. Lendik besteren [Bazkunen] bateko batzarkide bada, bietan bat aukeratu bearrean dago. EAEg 1-2-1937, 954. Ez nazue zuek aukeratu, neuk aukeratu zaituztet zuek. (Io 15, 16). NEtx Nola 37 (Or, Ker, IBk, IBe aukeratu; Lç elejitu, He, TB, LE, Leon (h)autatu, Ol autu). Ezin itsuka jarraitu: ikusiz aukeratu bear da. Txill Let 123. Lot, beraz, Yordan ibar osoa beretzat aukeraturik ekalderuntz yoan zan. Ol Gen 13, 11 (Urt, Ur, Bibl (h)autatu). Madalen zan, antza, zeruak Jonentzat aukeratua eukan bizitzarako bidelaguna. Erkiag Arran 176. Lur-mamiñari iges egiñik, arkaitza aukeratu eban / eta sustraiak ez deutse parkatzen. Gand Elorri 74. Ez al du ba ezereza aukeratu, ideia ortatik bizia baiño urbillago dagoela uste duelako? Vill Jaink 138. Ahapaldirik ez aukeratzearren, guzia kopiatu liteke. Or (in Gazt MusIx 52). Gura badozu artu / egizko laguna, / ez aukeratu, Mari, / gabaz iatortzuna. BEnb NereA 75. Belardi gurietan bazkatuko dituzu lur-lanerako aukeratu dituzun zekorrak ez, beste abere guztiak. Ibiñ Virgil 97 (96 ugalketarako aukera dituzun zaldiak). Azoka-egunen bat aukeratu ta Azpeitira baninjoa bezela, Loiolaraiño iritxiko naiz. NEtx LBB 28. Arruak berak aukeratu zun / Gurutze-mendin magala. Uzt Sas 44. Onek andrea aukeratzeko / izan du begi zorrotza; / utsa razako bat izan balitz, / ekarri digu arrotza! Uzt (in Mattin 140). Oar ezazute, ez nuala nik aukeratu daukadan edertasun au; doan eman zidan zeruak. Berron Kijote 160. Askatasunean bizi aal izateko aukeratu nuan landetako bakardadea. Ib. 160. Gero, belarritakoak aukeratu genituan. JAzpiroz 186. Jagi zala [...] erriak aukeratu eban Gobernuaren kontra. Gerrika 57. Nola aukeratu zenduen gaitzat Lizardiren poema hori? MIH 154.
    v. tbn. SBaroj CancB III 322. AB AmaE 357. Arrantz 129. Urruz Zer 35. ForuAG 333. EusJok I 39. ArgiDL 67. Muj PAm 17. Otx 176. Alz Burr 19. TAg Uzt 55. Zait Sof 177. JAIraz Bizia 74. SMitx Aranz 65. Mde HaurB 32. Munita 31. Osk Kurl 173 (h-). Etxde JJ 271. SM Zirik 71. Basarri XX. MAtx Gazt 25. Vill Jaink 82. And AUzta 86. Lab SuEm 173. Etxabu Kontu 105. Ataño TxanKan 154. Onaind STeresa 40.
    azpiadiera-1.1
    (Lar).
    (Part. en función de adj.).Adecuado, escogido, selecto. v. hautu (2) .
    Edozein baserritarrek bere etxe-inguruan dauka prestaturik, lanbide onetarako leku egoki aukeratua. Izt C 54. Arbiak ereiteko denbora edo garairik eskojituena edo aukeratuena da aboztuko illaren amairutik amazazpira bitartean. Agric 80. Gero zerutik inontz gozuaz / Zara zu bedeinkatua, / Orrexegatik nik deitu neutsun / O! Erri aukeratua. AB AmaE 23. Gaur eztira ainbeste ikusten atarietan, baña ezin itxi daroe gabeko jardun-etxe aukeratua, batez be neguan. Ag Kr 131. Arren ondoan erritar neskatxarik aukeratuenak, urri, ziztrin ta itxusi agertzen ziran. Ag G 169. Neskatx politak zentzudunak baiño aukeratuagoak zergaitik ote? EgutAr 18-1-1958 (ap. DRA ). Izarren izar aukeratua. Gand Elorri 135. Ni bere bizitza esaten asten naizenean, gizon aukeratua da ura neretzako, ta orregatik beartua nago ondo itzegitera. Uzt Sas 339.
    azpiadiera-1.2
    (Part. en función de sust.).Elegido, persona elegida.
    An agertzen diote Jaungoikoak bere aukeratuai bere aurpegia. Inza Azalp 131. Jesukristoren aukeratuak / badute ainbeste grazi. Olea 253. Ainitz baitira deituak, gutxi, ordea, aukeratuak. Zait Plat 109.
    sense-2
    2. (V-gip).
    Propiciar. "Proporcionar, propiciar. Aukeratu detse mutill zarrari, ezkontza on bat" Etxba Eib. "Aukeratutzia, forma nominal del vb. aukeratu. Kosta jata saill au aukeratutzia, solo biurtzeko, ya me ha costado el acondicionar este trozo para convertirlo en era" Ib. "Egun askoko jarduna izan da gurasuak aukeratzia, laga deixuen semiari Ameriketara juaten, labor de muchos días ha sido el convencer (propiciar) a los padres para que dejen al hijo ir a las Américas" Ib.
    sense-3
    3. Acomodarse.
    Eun da bigarren gelia izentau deuste eta antxe aukeratu naz, neure tramankulu gustijekaz. Izur JerOs 10.
    sense-4
    4. Tocar en suerte.
    Baekian berak [abadiak] nola berba ein. Zelako lapiko, alako tapa. Bai aukeratu be plaentxiatarreri eurendako moduko abadia. SM Zirik 43.

    aukeratu

    aukeratu
    << auhenkarazi 0 / 0 1 aumentatu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper