OEH - Bilaketa

2946 emaitza leon bilaketarentzat

Sarrera buruan (2)


Sarrera osoan (500)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 atal.
tradizioa
Tr. Atestiguado desde el manuscrito de Oñate en los autores vizcaínos; entre los guipuzcoanos se generaliza a partir de principios del s. XX. En DFrec hay 109 ejs., todos ellos meridionales.
sense-1
1. (V, G; Lar, , Dv, H) Ref.: A; Etxba Eib (atala, berakatz atala); Iz ArOñ; Elexp Berg .
Cada una de las partes en que están divididas algunas frutas o frutos. "Diente de ajo" Lar y Añ. "Gousse d'ail" Dv. "Quartier d'un fruit qui se divise, comme noix, ail" H. "(Vc, Gc), gajo de naranja, ajo, etc." A. "Gajo, sección" Etxba Eib. "Berakatz atala, diente de ajo" Ib. "Diente de ajo, grano de castaña" Iz ArOñ. "Gajo de naranja, diente de ajo, etc." Elexp Berg.
Jarri zuan gañean ontzi zabal bat bete sardiña, liña lorea bañon urdiñagoak eta ingurutua urre zarra baño oriagoko arto atalekin. Apaol 27. Berakatz-atala makillaka ausi ausi egiten dabela. A BGuzur 152. Berakatz-atala baiño zintzoago ta eguzkia baiño goiztarragoa. A Ezale 1897, 149a. Emakume au alper-usain bakoa da, beargin suarra, ekiña, berakatz atala baiño fiñagoa. Erkiag BatB 151.
azpiadiera-1.1
Larros-atalak bezela. Ataño TxanKan 125.
azpiadiera-1.2
(V, G; Lar, , Dv, H) Ref.: A Urkia EEs 1930, 7; SM EiTec2; Iz ArOñ; Etxba Eib; Elexp Berg (arbi).
Pedazo, trozo, fragmento, pieza; parte. "Cantero de pan" Lar. "Pedazo de pan, mendrugo" Añ. "Bout, extremité d'un objet quelconque" Dv. "Petit éclar, morceau enlevé de" H. "(V, G), fragmento de cualquier materia sólida" A. "Etxearen atal edo alderdi nausiak abek dira (V-gip)" Urkia EEs 1930, 7. "Pedazo, trozo" SM EiTec2. "Átal, atála, pedazo delgado" Iz ArOñ. "Una de las partes cuando una cosa se compone de partes" Etxba Eib. "Gaurko etxiak, amar edo ogei ataletan, beste ainbeste famelixa bizi-leku dabela, erla-tokixak balitzaz lez" Ib. "Ataletan, en secciones, en partes" Ib. "Sagar atal bat emoirazu, maitiorrek" Ib. "Arbi-atala trabau" Elexp Berg. v. 1 txatal, zatal.
Bauko nori irudi, atalak lapikoari. msOñ. (ap. A, s.v. bauko) Eranziten eutsuezala soñeko guztiak; ta eureekaz batera eurai oraturik egozan aragi-atal zatituak ta aranzazko Koroia. EL1 201. Artu ditut zelan alan atzkada bi aza, aketiren onen atal bat, ta iruntsiko badot, edan biar dot. Mg PAb 60. Gona atal adobauak. LoraS 99. Asten dira ebagiten atal ifin gaiak, ta adobetan zuloak. Ib. 46. Jostunak kentzen dabe arija, sedia, oijal atala, miesa zatija edo beste gauzaren batzuk. Astar II 156. Arindu gidak ene kargea, / eutsirik euk atal bati. Zav Fab, RIEV 1907, 541. Ebagi ta birrindu eutseezan Yesukristori aragi guztiak, bururik eta beatzetara, atal osorik itxi bagarik. EL2 123. Izkirakindea (izkira-ikasmena) "Aoskindeak entzumenari erakusten dautsan ikusmenarekin iragarteko daukagun Izkinde-atala" dai. "Parte gramatical" . A Gram 28. Beste batzuetan [...], Garizumako txartela legez, atala kenduta [agertuten da iretargija] . A BGuzur 154. Zelan ispillu bateko irudiya ez dan zatituten, apurtua edo zatitua izan arren ispillua, ezpada geratuten da oso osorik atal edo zati guztietan. Itz Azald 165. Jaurti eutsan arpegira eskuan eukan ogi atala. Echta Jos 44. Zure iritziaren atalen bat barruan gordetzen dezu. Ag G 193. Bazkintza onek [...] asegurua egiteko berarizko atal bat eralduten diardu. "Sección especial" . ForuAB 101. Aurregunetako nere itzaldi-mitzalditxoak, emendik atal bat, ortik puska bat, andik pitin bat aterata, izketa mordollotuz. A Ardi 125s. Ondatuta eukan istar-azur atala kendu. Kk Ab I 21. Bere ikaste-atalak (asignaturak) ondo atara ebazan. Ib. 109. Agurtzaren atala. JBDei 1919, 300 (opuesto a agurtza osoa). Yantzi atalak. GMant Goi 12. Oraiñ entzungo dezute; ez guzia, bada luze egingo litzake, bañan bai bere bi atal egokienak. Garit Usand 22. Lenbiziko iskribu-atalean, Kixote yaunaren eta euskaldunaren burrukaldia zagoen. (Quijote IX) "Cartapacio" . Or RIEV 1929, 8. Gure euskel-ataletan [=partes en lengua vasca de una publicación] . Ldi IL 81. Berdin yazoko litzaikegu abereki atalak ebakiko bagenitu ere. Zait RIEV 1933, 60. Likurgoren oñarri-legeak ogeta emeretzi milla ataletan zatitu ebazan ango lurrak. Eguzk GizAuz 10. Sendiak uriaren nai estaduaren atal egiñaz. Ib. 95. Emen gizon-atal bat beso ta bururik gabe. Jaukol Ipui 50. Bestalde, ekaia mediumaren gorputzetik ateratzen baita, gorputz horren eral-atal bat da noski. Mde Pr 333. Txirritak orduan ataratako bertsuak gaur be oindio agoz-ago erabiltzen dira Plaentxian. Ara bere atal batzuek. SM Zirik 60. Urdaia ere zimurra, eta babak urdai atal batekin latz egosita. And AUzta 46. Oraingo auziak ordukoak baiño zabalune aundiagoa duela, ura oraingo onen zati edo atal bat baizik etzen ezkero. Vill Jaink 146. Atx-artean egoan lur-atal garbian eukan egazti-illerria atondurik. Erkiag BatB 40. Nikanor-en amesaren birlora-atal lenengoa, laburra izan da, ta damurik. Ib. 147. Banan-banan eta tipil datoz atalak, eta auen albañua irakurlearen adimenean eotzen da. Gazt MusIx 68. Atal ori irakurri ta gero, nork ez dau maitatuko ba Bidarteko erretore euskaldunbarria. Alzola Atalak 86. Orobat hitz elkartuen juntura, lehenbiziko atalak azken bokala galdu duenean: arkazte, ahakoa, eta abar. MEIG VII 179. Hitzetan, hitz-ataletan, morfemetan edo. Ib. 178.
azpiadiera-1.2.1
Parte principal de una obra. "Parte [...], porción, por ejemplo, de una obra literaria" A DBols. .
Lenengo atala. "Primera parte" . A Gram 13. Eta atal au amaitzeko, Euskel-errijak oneetariko itz mordolloak darabiltzan ezkero, ezteiguzan guk, [...] baztartu. Alt Eusk 1919-1920 (II) 50. Lagundu eutsan Marxeri eta onen Domua-ren bigarren atala be Engelsek emon eban argitara. Eguzk GizAuz 46. Baiña dana dala, egillek berak zortzi parte edo atal nagusitan berezi ta partitu du bere liburua. Vill ( in Gand Elorri 14 ). Zathi asko zeuzkan pelikula hunek. Igande bakhoitzean atal bat botaten zuten. Osk Kurl 215. Emazte betegina-ren eta Kristoren Izenen lenengo atalaren len argitaraldia. Gazt MusIx 58. Sorrera on pixkat ba du bere liburuak ["Galatea"-k], erakusbiderik ere bai zerbait, baiña ezeren bukaerarik gabe; bigarren atala agindu du-ta aren zai egon bearko. Berron Kijote 83. Azkenean, bi ataletan banatu ditut lanak: oroitzapenak eta bertso-sortak. Zendoia 7.
azpiadiera-1.2.2
Capítulo.
Baiña ez neritxan ondo zerbait ez ipinteari, ta emen dago atal au, dana dan langoa. Ag AL 100n. Labayruk, len aitaturiko Historia de Bizcaya deritxon liburuan XVIgarrengo atal da 96garren orrialdean. Ib. 70n. Lenbiziko idaztia [...]. I Atala. Ol Imit I 1 (SP, Ch, Mst, Ip, Leon kapitulu, Echve kapitulo, Pi atzalburu). IX garren atala. AIr RIEV 1928, 598. An emenka itzuri diren utsegiñak, irakurle zurrak zuzen bitza. Larriena lenbiziko lau ataletan dago. Or Mi 155. Urrengo atalean esango dugun bezela. Anab Usauri 74. Lio-apainketaren berri ez dakitenentzat, itz eta oitura ezagungabe zenbait arkituko dira atal ontan. Or Eus 99n. 2garren atala. Munita 25. Irakur Azkueren Euskalerriaren Yakintza Igo idaztian XVgn atala. Mde Pr 337. Onetxegatik, joan dan ataleko alkar-izketatik oraingoa ausnartuko duzuneraño bi urte aundi ditugu igarorik. Etxde JJ 231. Iainkoak etzidala besterik agintzen, ots, liburua idekita, lenik atzematen nuan atala irakur nenzala. "Primum caput" . Or Aitork 208. Kistoren Antz-bidea, I idaztia, III atala. Zait Plat 45. Azterketa edo esamiña liburuxkan ipintzen dun azterketa ezarri nai dizut atal onen bukaeran. MAtx Gazt 84. Eta arkitu ere arkitu zuan, urrengo atalean esango dan bezela. Berron Kijote 106. Kirolari buruzko atal onetan. Etxabu Kontu 162. Irakur eizue berberak ondu eban Bizitzea, lenengo atalean. Onaind STeresa 14. Orain idaztera noan au, liburuska onen azken atala izango da noski. BAyerbe 181. Len aitatzen nuan atal ontan nola neukan agiñar Juan Ugarte Txantxonen kontra jokatzeko apustua. Albeniz 72. XIXgn atalean ematen da, badakizue, Eibarren egindako mitin baten berri. MIH 172. "Erderatiko itzak euskera bizian" deritzan atalean. MEIG VII 182.
azpiadiera-1.2.3
"Acto de una obra de teatro (neol.)" A DBols .
Ortzuri. Iru ataletan ta euskeraz egindako opera. A Ortzuri tí. Euskerazko jostirudi edo antzerkia, nai ainbat atal eta agerraldiduna. EEs 1912, 149. Atal bateko antzerki irritsua. Alz Burr 47. Lenengo atala. Zait Sof 13.
azpiadiera-1.2.4
Escena.
Bigarren ekitaldia. Lenengo atala. Lab SuEm 193.
azpiadiera-1.2.5
Movimiento (de una obra musical).
Sonata onek atal abetxek izan bear ditu: 1g. Allegro; 2g. Lento [...]. EEs 1913, 107. Iru atal dituen dantzaketea: zortziko, orripeko ta arin-ariña. Erkiag Arran 37.
azpiadiera-1.2.6
Artículo o parte (de una ley, de un decreto, etc.).
[Erreglamentuaren] 14garren aldeko 5karren tarifan 1go ataleko 3garren klasian. " Sección 1.a" . (1917) ForuAB 85. Lagi au bere atal gustijetan gorde dagijela. " Partes" . Ib. 143. Bidetako zaintza ta iraunazitzeko araudiaren 12garren atalak erabakia dauka. " Artículo" . ForuAG 347. Oroagindu abetako zenbait atal alkarren aurkako iritziz jantziak dirala oartuaz. " Algunos de los preceptos" . EAEg 1-11-1936, 186. Lengo atalean erabaki danaren ondorengoz. " En el artículo anterior" . Ib. 20-2-1937, 1113. Atal bakarra. " Artículo único" . Ib. 30-4-1937, 1591. Larogetalau lege-ataleko araudia eban. Etxabu Kontu 108. Bigarren idazpurua. Lehenengo atalburua. 6 garren atala. " Título 2.º Capítulo 1.º Artículo 6.º" . EHAA 16-12-1982.
azpiadiera-1.3
Miembro (del cuerpo).
Gizonaren gorputzeko atalak [Migel Anjelen gaietan] zeiñ ondo ezagutuak agertzen diran! Ag Ioan 191. Gure gorputzian, atal guztijak bardingeak ixan arren, ain alkartuta dagoz. Kk Ab I 21. Elbarritutako soin-atalari eginketa biurtzeko egin-bideak. "Miembro paralizado" . Zink Crit 20. Obe zaizu, ba, soin-atal bat galtzea, zure soin osoa su-lezeratzea baño. 'Unum membrorum tuorum' . Ol Mt 5, 29 (Arriand soin-atal, Ker, IBk e IBe gorputz-atal; Lç, He, Dv, SalabBN, Leon menbro, TB, Echn alderdi, Ur gorputzeko zati). Emakumezkoa da bera, eta iñoiz abere-itxuran edo abereen soiñ-atalak dituala (auntz-oñak, sai-erpiak, eta abar) agertzen emen da. JMB ELG 51. Orrela bada, askotsuok, Kristogan bat gera gorputz antzera; bata besterekiko, ordea, atal, Jesukristo gure Jaunagan. (Rom 12, 5). Or MB 122 (TB alderdiak, Dv alderdi). Iñok ezdazauan min bixijak jo-gaitu / Eta gorputz atalak ditxiguz bidian. "Trozos de nuestro cuerpo" . Laux BBa 130. Ezin erranezko akidura bat nabari zuen bere gorputzaren atal orotan. Mde Pr 162. Gogoratzen zituen gizonak alaba besoetakoaren gorputz xikiaren atal guztiak. Mde HaurB 24. Au diñosku edozeiñ gorputz ederrek ere, askoz ederrago baita guzia atal ederrez eratutako korputza, atal bakoizka baiño. Or Aitork 414. Yainkoak soña atondu digu, atalik narrasenei itzal geyago ezarririk. Zait Plat 126. Jentillak, Barri Onaren bidez, gorputz berberaren oiñordekide ta atal, eta Agintzariaren lagunkide dira Jesukristogan. "Concorporales" . Ker Eph 3, 6 (IBk atal). Bazter ezazue, beraz, gezurra, bakoitzak bere lagunari egia esan biezaio, elkarren atal bait gara. IBe Eph 4, 25. Soin-atalak lirain ta osasuntsu. AZink 38. Makuluak, damurik, ez dira gorputzaren atal naturalak. MEIG VI 115. Gorputz atalek ematen diguten laguntza. MEIG IV 75.
sense-2
2. (V-gip).
Borrachera. " Felipek kriston atala jaukan atzo " Elexp Berg .
Musikia joten diarduen artian izaten dituen deskantzuetan zaliak dira txurrutari emoten, ta iñoiz, azken ordurako "atal" (mozkorra esateko) makalak arrapatzen dituez. SM Zirik 20.
sense-3
3. "(V-ger-m), solomillo" A.
azpiadiera-3.1
"Glúteo. Azelakotxe atalak (edo ipurratalak) dauzkan " Elexp Berg .
azpisarrera-1
ANTZINA-ATAL. Ruina, resto arqueológico.
Eta bertan gaurdaño iraun duten anziñ-atalak erromatarren garaian etxebilduzko uri batzuek emen ere bazirala darakuste. JMB ELG 101.
azpisarrera-2
ATAL-HANDI. "(V-ger), una especie de habichuelas" A.
azpisarrera-3
ATAL-AURRE. Preludio.
Atal ori ta Mendi-Mendian-go eresgai-biltze ta Las golondrinas-en irugarren atal-aurrea (preludio) anai iruki edo irukoitzak dira. Garit Usand 60s. Irugarren atal-aurrea . (preludio del tercer acto). Ib. 47.
azpisarrera-4
ATAL-KASKI. Pedazo, trozo, resto.
Opamai ta gure sukalde guztiak, egazti ta zakurrak ekarririko Oidipuren seme gaxoa zanaren illotz-atal-kaskiz yosita baitaude. Zait Sof 189.
azpisarrera-5
ATALPE (En casos locales de decl. sing.). Artículo, (lo) que está contenido en un artículo.
6gn. atalpeko b) zatitxoan arkitzen diranak. EAEg 1-11-1936, 192.
azpisarrera-6
ATAL-ZATI. Pedazo, retal.
Ara zelan oneek billatuten dituezan atal-zati enparauak, ta geienetan ostuak, ta eurekaz egiten dituez seintxoen buru txapel politak. LoraS 84. Ikusi izan izango dozuez andra pobre batzuk dabiltzela janzirik makina bat atal-zatiz adobaurik dagozan soñekoakaz. Ib. 98. Non egotzten deutsazue atal-zati adoba-geia? Ib. 139.
azpisarrera-7
ATE-ATAL. v. ate.
azpisarrera-8
ATTAL .
(Forma con palat. expresiva).
azpisarrerakoSense-8.1
a) (G-to ap. A). "Gajo de naranja, ajo, etc." A.
Onen ondorean beste norpaitek lan osoago ta ugariagoz betea ematen badu, poztuko naiz asko; bitartean oberik eziñez eskaintzen dizudan txatal (attar [¿por attal?]) au artu ta irakurri. Inza Azalp 6.
azpiadiera-1.1
Amaika giza-tipo xelebre / badago gaurko munduan, / baiña guziak attalak dira / eiztariaren onduan. Olea 103.
azpisarrerakoSense-8.2
b) (G-to ap. A). "Solomillo" A.
atal
<< atakarzun 0 / 0 atalas >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper